Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp quản lý dạy học trực tuyến ở trường phổ thông

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH NGHỆ AN
 SẢNG KIỀN KINH NGHIỆM
 *
MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC
TRỰC TUYẾN Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
 LĨNH VỰC: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài...........................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................2
5. Đóng góp mới của đề tài......................................................................................2
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC TRỰC TUYẾN......................4
1.1. Các khái niệm cơ bản........................................................................................4
1.1.1. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý nhà trường ..........................................4
1.1.2............................................................................................................................. 
Dạy học và quản lý hoạt động dạy học .....................................................................6
1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học ............................................................................7
1.1.4. Dạy học trực tuyến và hoạt động dạy học trực tuyến ở trường phổ thông ....8
1.1.5. Biện pháp quản lý dạy học trực tuyến ở trường phổ thông .........................9
1.2. Các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về dạy học trực tuyến ở trường phổ thông ..11
Tiểu kết chương 1..................................................................................................12
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC TRỰC TUYẾN Ở
TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT VÀ TRƯỜNG PHO THÔNG HERMANN 
GMEINER VINH ............................................................................................. 14
2.1. Thực trạng về quản lý dạy học ở trường THPT Lê Viết Thuật và trường phổ
thông Hermann Gmeiner Vinh................................................................................14
2.1.1. Thực trạng về quản lý dạy học ở trường THPT Lê Viết Thuật ...................14
2.1.2. ....................................................................................................................... 
Thực trạng về quản lý dạy học ở trường phổ thông Hermann Gmeiner Vinh .......15
2.2. Thực trạng quản lý dạy học trực tuyến ở trường THPT Lê Viết Thuật và
trường phổ thông Hermann Gmeiner Vinh.............................................................18
2.2.1. Nhận thức về việc dạy học trực tuyến trong cán bộ giáoviên nhà trường ... 18
2.2.2. Việc triển khai chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục...................................19
2.2.3. Việc quản lý nề nếp học tập trực tuyến của học sinh ..................................20
2.2.4. Việc quản lý kiểm tra đánh giá trong dạy học trực tuyến............................20
2.2.5. Việc quản lý hồ sơ dạy học trực tuyến ........................................................21
Tiểu kết chương 2..................................................................................................21 3.7.3. Tổ chức thực hiện ........................................................................................42
3.8. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất...........44
Tiểu kết chương 3..................................................................................................45
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................47
1. Kết luận ..............................................................................................................47
2. Kiến nghị, đề xuất..............................................................................................47
2.1. Đối với Sở Giáo dục và đào tạo Nghệ An ......................................................47
2.2. Đối với các nhà trường: ..................................................................................48
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................49 MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
 Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên tin học với sự phát triển vượt bậc của 
ngành công nghệ thông tin và sự bùng nổ của mạng Internet toàn cầu. Công nghệ 
thông tin không chỉ dừng lại ở mục đích phục vụ cho khoa học kỹ thuật mà nó đi sâu 
vào đời sống xã hội. Trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo của nước nhà, công nghệ 
thông tin cũng mang lại những đóng góp quan trọng.
 Những năm gần đây, việc dạy và học trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến trên 
thế giới và bắt đầu được nhiều trường đại học, các trung tâm ngoại ngữ, tin học, các 
cơ sở đào tạo trong nước triển khai áp dụng giảng dạy. Đặc biệt trong thời điểm mà 
dịch Covid-19 đang “bùng” lên phức tạp thì việc dạy học trực tuyến được xem là sự 
lựa chọn hợp lý nhất.
 Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ, sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm, 
hiệu quả của cả hệ thống chính trị, ngành Giáo dục và đào tạo ở nước ta đã có nhiều 
đổi mới, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cải thiện cơ sở vật chất, thiết bị 
dạy học; thay đổi, điều chỉnh các hoạt động dạy học, tổ chức dạy học trực tuyến góp 
phần phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy-học, 
thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo; mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục 
cho học sinh, tạo điều kiện để trẻ em, học sinh, sinh viên được học ở mọi nơi, mọi 
lúc và bảo đảm công tác phòng, chống dịch, thích ứng với tình hình của dịch COVID-
19; đồng thời thực hiện tốt phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng học” 
đáp ứng mục tiêu chương trình, kế hoạch công tác của năm học.
 Từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát ở Việt Nam, cùng với các trường phổ thông 
trên địa bàn tỉnh Nghệ An, trường THPT Lê Viết Thuật và trường phổ thông Hermann 
Gmeiner Vinh đã triển khai tổ chức dạy học trực tuyến qua Internet theo chỉ đạo của 
Sở GD và ĐT tỉnh Nghệ An, phù hợp với điều kiện của nhà trường, bảo đảm tổ chức 
dạy học qua mạng có chất lượng và tuân theo kế hoạch thời gian năm học. Hai trường 
đã linh hoạt sáng tạo trong việc sử dụng các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ tích cực 
trong các hoạt động giáo dục như sử dụng phòng học ảo qua hệ thống LMS của 
VNedu, ứng dụng Microsoft Teams để tổ chức dạy học trực tuyến, sử dụng Google 
form để giao bài tập cho học sinh; tổ chuyên môn các trường xây dựng kế hoạch, nội 
dung ôn tập, ngân hàng đề đăng tải trên website của trường để học sinh theo dõi 
nghiên cứu bài học, ôn tập...
 Tuy nhiên, trong thời gian đầu, việc triển khai hình thức dạy học trực tuyến còn 
có sự lúng túng. Cán bộ quản lý, giáo viên chưa được tập huấn hình thức dạy học 
mới; học sinh chưa được chuẩn bị tâm thế; điều kiện hạ tầng kỹ thuật còn tự phát, 
chưa đồng bộ, công tác kiểm tra đánh giá còn nhiều bất cập... Những điều này tác 
động không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả của việc dạy và học của nhà trường. Trong đề tài này nhóm tác giả nghiên cứu và đưa ra được các biện pháp nhằm 
quản lý dạy học trực tuyến ở trường phổ thông mà các nhà trường hoàn toàn có thể 
áp dụng một cách có hiệu quả ở tất cả các khối lớp, ở các trường thuộc nhiều vùng 
miền khác nhau.
 Triển khai thực nghiệm đề tài tại trường THPT Lê Viết Thuật và trường phổ 
thông Hermann Gmeiner Vinh thu được những kết quả thiết thực nhằm nâng cao hiệu 
quả công tác quản lý dạy học trực tuyến ở trường phổ thông, góp phần vào phong 
trào thi đua đổi mới sáng tạo trong dạy học đáp ứng với yêu cầu của chương trình 
GDPT tổng thể. - Chức năng tổ chức: Là quá trình phân phối và sắp xếp nguồn nhân lực theo 
những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu đã đề ra. Đây là 
chức năng thứ hai trong quá trình quản lý, nó có vai trò hiện thực hóa các mục tiêu 
của tổ chức và đặc biệt là có khả năng tạo ra sức mạnh mới của tổ chức, cơ quan, đơn 
vị, thậm chí của cả hệ thống nếu việc phân phối, sắp xếp nguồn nhân lực được khoa 
học và hợp lý.
 - Chức năng chỉ đạo: Sau khi kế hoạch đã được lập, cơ cấu bộ máy đã hình 
thành, nhân sự đã được tuyển dụng thì phải có quá trình tác động chỉ đạo. Chỉ đạo 
bao hàm cả việc liên kết các thành viên và động viên họ hoàn thành nhiệm vụ. Chức 
năng chỉ đạo là cơ sở để phát huy các động lực cho việc thực hiện các mục tiêu quản 
lý và góp phần tạo nên chất lượng và hiệu quả cao của các hoạt động.
 - Chức năng kiểm tra: Là chức năng của quản lý nhằm đánh giá, phát hiện và 
điều chỉnh kịp thời giúp cho hệ quản lý vận hành tối ưu, đạt mục tiêu đề ra. Kiểm tra 
là nhằm xác định kết quả thực tế so với yêu cầu tiến độ và chất lượng vạch ra trong 
kế hoạch, phát hiện những sai lệch, đề ra những biện pháp uốn nắn điều chỉnh kịp 
thời. Kiểm tra không chỉ là giai đoạn cuối cùng của chu trình quản lý, mà luôn cần 
thiết trong suốt từ đầu đến cuối quá trình thực thi kế hoạch.
1.1.1.2. Quản lỷ giáo dục
 Trên cơ sở của khoa học quản lý, xuất hiện nhiều hoạt động quản lý chuyên 
ngành, trong đó có quản lý giáo dục. Các nhà nghiên cứu về lĩnh vực quản lý giáo 
dục đưa ra nhiều định nghĩa về quản lý giáo dục. Có thể nêu ra một số định nghĩa 
như sau:
 Trong tác phẩm “Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục” của M.I. 
Kônđacốp, chuyên gia giáo dục Liên Xô cũ đã định nghĩa: Quản lý giáo dục là tập 
hợp những biện pháp tổ chức, phương pháp cán bộ, kế hoạch hoá v.v... nhằm đảm 
bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục 
phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt chất lượng cũng như số lượng.
 PGS.TS. Phạm Khắc Chương cho rằng: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động 
có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận 
hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất 
của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục 
thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục đến mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới về chất” [Phạm 
Khắc Chương (2004), Lỷ luận quản lỷ giáo dục đại cương, NXB Đại học sư phạm, 
Hà Nội.]
 "Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch, 
hợp qui luật của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ 
thống giáo dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành bình thường và liên 
tục phát triển, mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng" [Học viện 
Quản lý giáo dục (2019), Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lỷ, công chức nhà nước 
ngành Giáo dục và Đào tạo] duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực 
hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên.
 Hoạt động dạy tuân theo chương trình quy định.
 Hoạt động học:
 Là quá trình tự điều khiển sự chiếm lĩnh khái niệm khoa học, bằng cách đó hình 
thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân cách toàn diện.
 Hoạt động học được thể hiện ở việc học sinh tiếp nhận nhiệm vụ và kế hoạch 
do GV đề ra, có kỹ năng thực hiện các thao tác học tập nhằm giải quyết các nhiệm 
vụ do giáo viên yêu cầu, tự điều chỉnh hoạt động học tập dưới sự kiểm tra của GV và 
tự kiểm tra của bản thân, tự tổ chức, tự điều khiển, tự đánh giá hoạt động dạy học để 
đạt kết quả tốt. Nội dung của hoạt động học là: tri thức, kỹ năng, thái độ.
1.1.2.2. Quản lỷ hoạt động dạy học
 Chúng ta có thể hiểu quản lý hoạt động dạy học theo một số cách tiếp cận sau 
đây:
 a. Quản lý hoạt động dạy học là quá trình quản lý hoạt động dạy của giáo viên 
và quản lý hoạt động học của học sinh.
 Theo quan điểm này thì quan hệ giữa hoạt động dạy và học là quan hệ điều 
khiển. Do đó, hành động quản lý của Hiệu trưởng chủ yếu tập trung vào hoạt động 
dạy của thầy và trực tiếp với thầy, gián tiếp trò, thông qua hoạt động dạy của thầy, 
quản lý hoạt động học của trò.
 Khi đó nội dung quản lý hoạt động dạy của giáo viên hướng vào quản lý: Việc 
thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học; Việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp; Việc kiểm 
tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; Các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của 
giáo viên.
 Nội dung quản lý hoạt động học của học sinh: Quản lý hoạt động xảy ra trên 
lớp, ngoài lớp, ngoài trường, ở gia đình và được thể hiện qua nhiều hình thức: học 
trên lớp, thực hành, lao động, tự học ở nhà
 b. Quản lý hoạt động dạy học là quản lý các thành tố của quá trình dạy học
 Khi đó, nội dung quản lý của Hiệu trưởng hướng vào: quản lý việc thực hiện 
mục tiêu, chương trình, kế hoạch dạy học; quản lý việc thực hiện nội dung dạy học; 
quản lý phương pháp, phương tiện dạy học; quản lý người dạy; người học; quản lý 
việc kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học.
 c. Theo quan điểm hệ thống thì quản lý hoạt động dạy học là quản lý các yếu 
tố đầu vào (mục tiêu; nội dung; chương trình dạy học; đội ngũ giáo viên; học sinh; 
cơ sở vật chất; thiết bị dạy học; tài chính...) quá trình dạy học (quá trình dạy và quá 
trình học); các yếu tố đầu ra (sự phát triển ở người học; sự hài lòng của xã hội...)
 d. Quản lý hoạt động dạy học là việc thực hiện các chức năng cơ bản của nhà 
quản lý: kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo; kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học