Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp Phát triển năng lực xã hội cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Hoa Phượng

 MỘT SỐ BIỆN PHÁP 
 PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC XÃ HỘI CHO TRẺ 5- 6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM 
 NON HOA PHƯỢNG
 PHẦN I
 MỞ ĐẤU
 1. Lý do chọn đế tài
 Con người mới trong thời kì công nghiệp hoá – hiện đại hoá, giáo viên mầm non 
ngày càng phải đối mặt với các hành vi có vấn đề của trẻ. Nguyên nhân chủ yếu đó là 
người lớn càng dành ít thời gian hơn đối với trẻ để hiểu trẻ hơn, để biết trẻ cần gì và muốn 
những gì. Nhiều cha mẹ dành cho con thời gian rất ít, số lượng cha mẹ quá bận rộn với 
công việc tăng lên nhanh chóng chính vì vậy làm cho trẻ ít được tiếp xúc trò chuyện cùng 
bố mẹ dẫn đến trẻ ít có kinh nghiệm xã hội hơn. Biết xây dựng những mối quan hệ thân 
thiện là một kỹ năng sống rất cơ bản vì qua đây trẻ học được rất nhiều điều, ngoài việc 
nắm vững tri thức, phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, có phẩm chất kỹ năng sống tốt thì 
cần phải có năng lực xã hội. Đặc biệt trong xu thế hội nhập với một xã hội không ngừng 
biến đổi hiện nay, đòi hỏi con người phải thường xuyên ứng phó với những thay đổi hàng 
ngày của cuộc sống, mục tiêu giáo dục không chỉ giúp con người học để biết, học để làm 
mà còn học để làm người và học để cùng chung sống. Do đó, vấn đề phát triển năng lực xã 
hội cho học sinh lứa tuổi mầm non là vấn đề cấp thiết hơn bao giờ hết. Học sinh mầm non 
là những học sinh đang trong quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất về nhân 
cách; những thói quen cơ bản chưa có tính ổn định mà đang trong quá trình hình thành và 
củng cố. Chính vì vậy việc phát triển năng lực xã hội giúp các em có thể sống một cách an 
toàn và khỏe mạnh biết bảo vệ bản thân là việc làm cần thiết. Chính những kết quả này sẽ 
là cơ sở, là nền tảng giúp học sinh phát triển nhân cách sau này, làm hành trang cho các 
cháu bước vào đời.
 Từ lúc ra trường đến nay, tôi được phân công đứng mẫu giáo lớn. Là một trong 
những lứa tuổi cần phải chuẩn bị chu đáo một cách toàn diện về các mặt thể chất, trí tuệ, 
những phẩm chất đạo đức và một số kỹ năng cần thiết của hoạt động học tập nhằm giúp trẻ 
thích ứng với cuộc sống, với hoạt động học tập ở trường phổ thông. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ
 a) Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
 Trong công tác giáo dục trẻ mầm non hiện nay thì việc trang bị cho trẻ những kỹ 
năng cần thiết và đó không phải là nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp 5 tuổi mà là 
nhiệm vụ mỗi gia đình và của toàn xã hội.
 Từ đó nâng cao nhận thức của phụ huynh về việc phát triển năng lực xã hội cho trẻ.
 Có những biện pháp nghiên cứu cụ thể, hiệu quả để nắm được thực trạng tâm thế, trí 
tuệ, kỹ năng học tập của trẻ mẫu giáo lớn. Từ đó có những biện pháp phù hợp để cải 
thiện thực trạng.
 b) Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
 Khái quát hóa trên cơ sở phân tích những tài liệu có liên quan và điều tra, khảo sát 
các bậc phụ huynh đến việc phát triển năng lực xã hội cần thiết từ đó phân tích, đánh giá 
để có những biện pháp thiết thực nhất nhằm giúp trẻ có một sức khỏe và một thể trạng tốt, 
nắm những kỹ năng cần thiết không bị áp lực hay gặp bất cứ một sức ép tâm lý nào ảnh 
hưởng đến việc học tập của trẻ sau này.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Căn cứ vào yêu cầu của đề tài, tôi chọn đối tượng nghiên cứu là phát triển năng lực 
cho trẻ 5 – 6 tuổi tại trường Mẫu giáo Hoa Phượng.
 4. Giới hạn nghiên cứu
 Các cháu lớp lá 1 trường Mẫu giáo Hoa Phượng.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 Khi nghiên cứu tôi sử dụng các phương pháp sau đây:
 a, Phương pháp nghiên cứu lý luận:
 Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu: Sưu tầm các tài liệu, tìm sách, đọc báo, 
phân tích tổng hợp tài liệu để có cơ sở lý luận về việc chuẩn bị tốt cho trẻ để phát triển 
những kỹ năng xã hội cần thiết.
 b, Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 
 Phương pháp điều tra: Dùng phiếu điều tra để phỏng vấn giáo viên, phụ huynh học 
sinh và một số vấn đề liên quan đến việc phát triển năng lực xã hội cho trẻ. 2. Thực trạng
 Trẻ ở lúa tuổi mầm non rất hiếu động, ham tò mò và thích khám phá, thích làm 
những điều mình thích nhưng không biết rằng làm những việc đó có đung hay không. 
Nhưng chưa được người lớn quan tâm và thỏa mãn nhu cầu của trẻ, phụ huynh lúc nào 
cũng có suy nghĩ trẻ đến trường phải biết đọc chữ mà quên đi rằng việc chuẩn bị cho trẻ 
những kiến thức cơ bản về kỹ năng xã hội cũng không kém phần quan trọng. Bản thân tôi 
nhận thấy việc chuẩn bị những kỹ năng xã hội cần thiết cho trẻ là một việc làm quan trọng, 
chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu tìm ra nhũng biện pháp giúp cho phụ 
huynh hiểu được vấn đề từ đó đưa ra những hình thức, phương pháp phù hợp để giáo dục 
trẻ.
 Qua một năm nghiên cứu và vận dụng đề tài này có sự chuyển biến rõ rệt:
 Đối với trẻ: Trẻ đi học đều hơn, đạt tỷ lệ chuyên cần đạt 97% trở lên và ít gặp khó 
khăn khi đến lớp, trẻ có kỹ năng tự phục vụ, trực nhật, sắp xếp bàn ghế khi ăn, tự treo 
khăn, tự chuẩn bị đồ dùng khi ăn như mang chén, muỗngsau khi ăn xong trẻ tự biết cất 
đồ dùng và tự trải nệm khi ngủ.
 Đối với các bậc cha mẹ: Cha mẹ coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt 
động giáo dục trẻ ở nhà trường. Phụ huynh đã có thói quen phối hợp với giáo viên trong 
việc dạy kỹ năng sống cho trẻ bằng cách phân việc cho trẻ như quyét nhà, dọn chiếu.. thay 
vì cưng chiều trẻ.
 Đối với giáo viên: Cô giáo chịu khó trò chuyện với trẻ nhiều hơn, trả lời những câu 
hỏi vụn vặt của trẻ, không la mắng đối xử công bằng với trẻ, giải quyết công bằng với mọi 
tình huống xảy ra giữa các trẻ trong lớp.
 Chính vì chuẩn bị tốt về mặt tâm lý cũng như thể trạng và các kỹ năng học tập nên 
kết quả là một số cháu đã được đi thi vở sạch chữ đẹp và thi làm toán trên mạng
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a) Mục tiêu của biện pháp
 Khi thực hiện biện pháp này nhằm mục đích làm cho giáo viên có sự chủ động hơn 
trong công tác giảng dạy của mình. Lựa chọn những hình thức tổ chức cho phù hợp với 
tình hình của lớp mình. Giúp cho giáo viên thấy được tầm quan trọng của việc phát triển Do đó vai trò của giáo viên và phụ huynh là rất quan trọng, giáo viên cần cho phụ 
huynh thấy được những lợi ích của việc có bạn còn phụ huynh cần cho trẻ hiểu rằng bạn bè 
là tuyệt vời, là người rất cần thiết cho cuộc sống để từ đó phát triển tình bạn ở trẻ.
 - Biện pháp 2: Sử dụng tình huống có vấn đề nhằm hình thành cho bé một số kỹ 
năng cần thiết.
 Một trong những kỹ năng cần hình thành ở trẻ, đó là giúp các bé có khả năng biết từ 
chối, kỹ năng biết xử lý tình huống khi bé cảm thấy không an toàn.
Giáo viên có thể thiết kế một số tình huống để tập cho trẻ tự giải quyết vấn đề. Những tình 
huống này được sử dụng xuyên suốt trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ.
Ví dụ: Cô kể cho trẻ nghe mẩu chuyện
 Hôm nay sau giờ tan học, Hà đang chờ mẹ đón về, cô bé rất lo lắng khi chờ mãi mà 
không thấy mẹ tới, nhân lúc đó cô giáo không để ý và Hà đã chạy thật nhanh ra cổng để 
đón mẹ. Bỗng có một người phụ nữ xuất hiện và đưa cho Hà một gói bánh và nói với Hà 
hãy đi theo cô nhà cô con có rất nhiều bánh ngon nữa.. Sau khi kể cho trẻ nghe mẩu 
chuyện đó, cô có thể hỏi trẻ một số câu hỏi để trẻ giải quyết tình huống.
 + Con có được tự ý chạy ra khỏi lớp khi chưa có sự đồng ý của cô không? Vì sao?
 + Nếu là con con có đi theo người đàn bà đã cho con bánh hay không? Vì sao?
 Một số yếu tố khác cũng góp phần để trẻ phát triển một số kỹ năng cần thiết đó 
chính là tạo cơ hội để trẻ thảo luận về các kỹ năng trong xã hội. Nếu giáo viên muôn trẻ 
giúp đỡ, quan tâm đến người khác, biết tự bảo vệ mình thì trẻ phải được khuyến khích giải 
quyết vấn đề. Trẻ cần được phát triển khả năng suy nghĩ về vấn đề xảy ra và tự giải quyết 
chúng. Có như vậy mới phát triển được các kỹ năng giải quyết vấn đề. Cho trẻ tham gia 
vào tình huống và giải quyết những tình huống đó dần dần chúng sẽ học được nhiều điều 
và đó sẽ là những kiến thức quý báu để hình thành những kỹ năng cần thiết cho trẻ.
 - Biện pháp 3: Hướng dẫn cha mẹ về nội dung và cách rèn luyện kỹ năng cần 
thiết cho trẻ.
 Tuổi mầm non là giai đoạn mà trẻ học về mình và học cách hành động với người 
khác. Chúng không thể tự biết cần phải làm gì. Chính vì vậy, bố mẹ là những người làm 
gương quan trọng nhất của con cái. Nhiều người đã bỏ qua những cơ hội đơn giản và thuận trang bị cho trẻ những kỹ năng xã hội cần thiết theo độ tuổi. Xã hội tác động vào các em 
hàng giờ, hàng ngày, trong khi giáo dục của cha mẹ lại chỉ mang tính chất lý thuyết, thậm 
chí có nhiều cha mẹ nghe nói có trung tâm dạy kỹ năng sống hè là đăng kí cho con theo 
học mà không hiểu rằng : kỹ năng sống cần trang bị thường xuyên chứ không phải một hai 
ngày. Thử hỏi, sau một vài ngày hè học kỹ năng theo kiểu tập trung, xô bồ, các con của 
bạn đọng lại điều gì? Khi tiếp xúc với bạn bè, với những thói hư tật xấu liệu các em có đủ 
bản lĩnh để đối phó, bước qua?
 Sau nhiều năm nghiên cứu, các chuyên gia Wedo-Wegood khẳng định: Giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ em cần có sự kết hợp giữa cha mẹ và nhà trường. Đó là quá trình giáo 
dục thường xuyên từ suy nghĩ, hành vi, lối sống, và hoạt động. Dạy kỹ năng sống cho học 
sinh không phải là bài giảng lý thuyết dài, hay những trò chơi mang tính vui vẻ., mà đó là 
sự trải nghiệm, hành trình khám phá những cá thể khác nhau. Điều quan trọng nhất trong 
việc học kỹ năng đó là chính bản thân các em phải có sự khám phá từ sâu bên trong mình, 
phát hiện ra đâu là ưu điểm, đâu là nhược điểm của bản thân. Từ đó thông qua tình huống 
thực tế, quá trình trải nghiệm để bản thân trở nên vững vàng, biết cách xử lý mọi tình 
huống, cũng như chính các em phải tìm ra ước mơ của mình, và cách thức thực hiện đạt 
được ước mơ đó. Cha mẹ là những người có thể dạy kỹ năng xã hôi cho con nhiều nhất và 
hiệu quả nhất thông qua bài học về cuộc sống hàng ngày. Mọi sự giáo dục đều lấy nền tảng 
giáo dục gia đình làm cốt lõi.
 Cha mẹ mong muốn con nên người, cha mẹ mong muốn con thành người tài giỏi, 
con vâng lời, con tiến bộ trong học tập Hãy giáo dục cho con những kỹ năng cần thiết 
trong cuộc sống hiện đại: Đó là bài học về lòng tin, sự linh hoạt trong giao tiếp, kỹ năng 
ứng phó và giải quyết khó khăn, các kỹ năng mềm, phương pháp tư duy học tập hiệu 
quả.Giáo dục kỹ năng cần có những bài học thực tế, nhằm giúp trẻ trải nghiệm và đặt 
mình vào chính hoàn cảnh đó, và đưa ra phương pháp giải quyết vấn đề một cách linh 
hoạt.
 Chính vì vậy vai trò của các bậc phụ huynh rất quan trọng trong việc phát triển một 
số kỹ năng cần thiết cho cuộc sống của trẻ, cho nên vai trò của người giáo viên cũng rất Trong cuộc sống hàng ngày có rất nhiều cơ hội để trẻ tương tác xã hội. Các rắc rối 
thường xuất hiện khi trẻ phải giải quyêt vấn đề. Trẻ có thẻ tự độc lập giải quyết vấn đề 
hoặc cần được giúp đỡ khi cần.
 Giáo viên cần tận dụng những lần đụng độ này như là những cơ hội để giúp trẻ hiểu 
được những cảm xúc của chúng và cảm xúc của người khác.
 Việc hình thành kỹ năng xã hội cho trẻ không phải một sớm một chiều mà nó nó là 
một quá trình dài và đòi hỏi rất nhiều thời gian để rèn luyện. Đó là một sự lặp đi lặp lại 
một thao tác, một hành vi nào đó, dần dần nó sẽ trở thành kỹ năng đối với trẻ. Những kỹ 
năng đầu tiên và quan trọng nhất của đứa trẻ luôn được tiếp nhận và rèn luyện trong một 
môi trường tự nhiên, đó chính là môi trường tự nhiên trong xã hội.
 Ở trường mầm non dưới sự hướng dẫn của giáo viên sẽ góp phần không nhỏ trong 
việc hình thành kỹ năng cho trẻ. Giáo viên tận dụng các thời điểm trong ngày, bất cứ khi 
nào có cơ hội và cảm thấy trẻ hứng thú.
 Ví dụ: Khi có một vài trẻ đang chờ đến lượt để chơi đu quay và một trẻ khác ở đâu 
chạy đến xếp ngay ở đầu hàng, lúc này giáo viên có thể nêu các hành động đúng thông 
qua lời nhận xét: Khi chơi thì chúng ta phải chờ đến lượt vì nếu mọi người không chờ đến 
lượt của mình thì những bạn đang chờ sẽ không chơi được và các bạn sẽ cảm thấy buồn.
 Không có đứa trẻ nào sinh ra đã là đứa trẻ hư, không có học sinh nào bản chất là học 
sinh cá biệt, mọi đứa trẻ nếu được nhận phương pháp giáo dục phù hợp đều sẽ nên người. 
Điều quan trọng hình thành kỹ năng cho trẻ là phụ thuộc vào cách dạy dỗ con cái của các 
bậc phụ huynh và phương pháp trang bị kiến thức về cuộc sống của cha mẹ, các cô giáo 
dành cho trẻ. 
 c) Mối quan hệ giữa các biện pháp
Tất cả các biện pháp khi dạy kỹ năng sống cho trẻ đều quan trọng và luôn hỗ trợ cho nhau.
 d) Kết quả khảo nghiệm
 Để có được kết quả khảo sát tôi sử dụng các phương pháp quan sát trẻ để theo dõi 
một cách có kế hoạch, có hệ thống và phân tích những thông tin mình thu thập được. Đánh 
giá thông qua quan sát các hoạt động của trẻ được thực hiện thường xuyên, liên tục và có 
những tác dụng nhất định như: Giúp giáo viên thấy được hành động và quá trình hoạt động