Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
 Ở TRƯỜNG THPT
 Lĩnh vực: Chủ nhiệm - Xác định vai trò, tầm quan trọng của người GVCN trong việc quản lí, giáo 
dục, định hướng phát triển ý thức, nhân cách, đạo đức học sinh.
 - Tạo tâm lí hứng thú cho học sinh qua tất cả các khâu trong quá trình giáo 
dục.
 - Đề tài xây dựng được các biện pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm
 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu.
 Khi thực hiện đề tài này chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực tế công tác chủ 
nhiệm lớp của giáo viên trường THPT Nguyễn Đức Mậu. Qua tìm hiểu, chúng tôi đã 
rút ra những hạn chế, chỉ ra được các nguyên nhân dẫn đến việc giáo viên làm công 
tác chủ nhiệm chưa mang lại hiệu quả cao, cũng như tìm hiểu và chỉ ra những mặt 
mạnh trong việc thực hiện công tác chủ nhiệm.
 Qua nghiên cứu đề tài, chúng tôi đưa ra một số phương pháp, hình thức tổ 
chức trong công tác chủ nhiệm phù hợp với tình hình thực tế của lớp, đề xuất một số 
biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT để nâng 
cao chất lượng dạy và học.
 Qua đề tài, chúng tôi muốn chung tay hỗ trợ cho giáo viên trong công tác chủ 
nhiệm và công tác giảng dạy học sinh ở bậc học THPT..
 4. Đối tượng nghiên cứu.
 Nghiên cứu công tác chủ nhiệm của các giáo viên trường THPT Nguyễn Đức 
Mậu.
 Nghiên cứu những giải pháp giúp làm tốt công tác giáo dục học sinh, công tác 
chủ nhiệm mà giáo viên của nhà trường đã thực hiện trong quá trình giảng dạy và chủ 
nhiệm.
 Nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng chất lượng công tác chủ nhiệm ở 
trường THPT.
 5. Phạm vi nghiên cứu.
 Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công 
tác chủ nhiệm ở trường THPT, qua đó tạo điều kiện phát triển chất lượng giảng dạy, 
mà cụ thể chúng tôi nghiên cứu ở trường THPT Nguyễn Đức Mậu- Huyện Quỳnh 
Lưu - Tỉnh Nghệ An.
 6. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích và tổng hợp.
 - Phương pháp thực nghiệm, phỏng vấn giáo viên và học sinh.
 - Phương pháp thống kê để tập hợp xử lí các số liệu, so sánh và đánh giá hiệu 
quả của đề tài. B. NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề.
1. Cơ sở lí luận.
1.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của GVCN.
1.1.1. Vị trí, vai trò của GVCN trong việc nâng cao chất lượng công tác chủ 
nhiệm.
 Như chúng ta đã biết, giáo dục là một quá trình lâu dài, trong đó người làm giáo 
dục phải áp dụng nhiều biện pháp, từ khâu tổ chức, giáo dục đến tác động vào từng 
cá nhân và tập thể. Muốn có một tập thể lớp vững mạnh đòi hỏi vai trò công tác chủ 
nhiệm lớp của người giáo viên. Nghĩa là GVCN phải có kế hoạch phù hợp với lớp 
của mình đảm nhiệm. Đây là vấn đề không mới nhưng lại hết sức cần thiết đối với 
GVCN lớp ở trường THPT. Mặt khác vai trò của công tác chủ nhiệm lớp góp phần 
quan trọng vào việc nâng cao giáo dục toàn diện cho học sinh. Quá trình đó cũng 
không phải diễn ra trong một hay hai ngày mà là quá trình tác động lâu dài, như dân 
gian thường nói “Mưa dầm thấm lâu”.
 Ta thường nói rằng: “Tâm hồn học sinh là một tờ giấy trắng mà ai cũng có thể 
vẽ lên đó những nét bút cho dù là nét đẹp hay xấu”. Nói cách khác, học sinh là đối 
tượng dễ bị ảnh hưởng bởi các luồng văn hóa từ ngoài vào. Đặc biệt trong thời đại 
bùng nổ công nghệ thông tin thì điều đó lại càng dễ dàng. Chính vì vậy người giáo 
viên nói chung và người GVCN ở trườngTHPT nói riêng đóng vai trò quan trọng 
góp phần đào tạo thế hệ trẻ và giáo dục học sinh một cách toàn diện. Muốn nâng cao 
chất lượng toàn diện ở một trường THPT thì mọi kỷ cương nền nếp phải chặt chẽ, 
nghiêm túc. Các hoạt động trong nhà trường phải đồng bộ, tạo nên bộ máy nhịp 
nhàng đều tay, tạo được các phong trào thi đua trong nhà trường thực sự có hiệu quả 
và chất lượng cao. Vậy, để đưa nền giáo dục phát triển toàn diện ngoài việc đổi mới 
phương pháp dạy học, đổi mới chương trình sách giáo khoa thì cần có sự kết hợp ba 
môi trường đó là: Nhà trường, gia đình và xã hội. Mà làm tốt việc này chính là người 
giáo viên đã làm tốt công tác chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm là một trong những 
giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ 
nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo 
viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là 
linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con 
ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. 
Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò sau đây:
 - Thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học
 Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng 
để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. - Giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục
 Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường 
là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình 
và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy giáo viên chủ nhiệm phải 
là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo 
dục đó một cách có hiệu quả nhất.
 Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm 
lớp là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động 
giáo dục cho học sinh trong lớp.
 1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của GVCN trong việc nâng cao chất lượng 
công tác chủ nhiệm.
 GV chủ nhiệm lớp có chức năng là lãnh đạo, tổ chức, quản lí, giáo dục tập thể 
lớp trên cơ sở tổ chức các hoạt động GD, các mối quan hệ GD của HS theo mục tiêu 
giáo dục nhân cách HS toàn diện trong tập thể phát triển và môi trường học tập thân 
thiện. Người GVCN thực hiện chức năng quản lí khi là đại diện cho Hiệu trưởng, 
Hội đồng nhà trường thực hiện các chủ trương, kế hoạch chung của trường, nhưng 
lại là người lãnh đạo khi phải xác định tầm nhìn cho sự phát triển của HS trong lớp 
chủ nhiệm với tư cách là người đứng đầu một tập thể lớp, đưa tập thể lớp phát triển 
thành một tập thể phát triển và thân thiện. Quan niệm trên đã phản ánh sự thống nhất 
giữa:
 - Chức năng quản lí và chức năng giáo dục,
 - Tổ chức các hoạt động GD và các quan hệ của HS theo định hướng phát 
triển toàn diện nhân cách
 - Giáo dục tập thể và giáo dục cá nhân,
 - Tập thể phát triển với môi trường học tập thân thiện.
Bên cạnh đó, nhiệm vụ của GV chủ nhiệm lớp được quy định trong các văn bản pháp 
lí:
 + Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ 
chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của mọi học sinh.
 + Cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên 
bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan 
trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp.
 + Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen 
thưởng và kỷ luật học sinh, đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm 
tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh 
việc ghi vào sổ điểm và học bạ. gia đình, tham gia lao động và hoạt động xã hội, hoạt động bảo vệ môi trường, thực 
hiện trật tự an toàn giao thông.
 - Giữ gìn, bảo vệ tài sản của nhà trường, nơi công cộng; góp phần xây dựng, 
bảo vệ và phát huy truyền thống của nhà trường.
1.2.1.2. Quyền của học sinh THPT
 - Được bình đẳng trong việc hưởng thụ giáo dục toàn diện, được bảo đảm 
những điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, vệ sinh, an toàn để học tập ở lớp và tự 
học ở nhà, được cung cấp thông tin về việc học tập, rèn luyện của mình, được sử 
dụng trang thiết bị, phương tiện phục vụ các hoạt động học tập, văn hoá, thể thao của 
nhà trường theo quy định.
 - Được tôn trọng và bảo vệ, được đối xử bình đẳng, dân chủ, được quyền 
khiếu nại với nhà trường và các cấp quản lý giáo dục về những quyết định đối với 
bản thân mình; được quyền chuyển trường khi có lý do chính đáng theo quy định 
hiện hành; được học trước tuổi, học vượt lớp, học ở tuổi cao hơn tuổi quy định theo 
Điều 33 của Điều lệ phổ thông.
 - Được tham gia các hoạt động nhằm phát triển năng khiếu về các môn học, 
thể thao, nghệ thuật do nhà trường tổ chức nếu có đủ điều kiện.
 - Được nhận học bổng hoặc trợ cấp khác theo quy định đối với những học 
sinh được hưởng chính sách xã hội, những học sinh có khó khăn về đời sống và 
những học sinh có năng lực đặc biệt.
 - Được chuyển trường nếu đủ điều kiện theo quy định; thủ tục chuyển trường 
thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
 - Được hưởng các quyền khác theo quy định của pháp luật.
1.2.1.3. Hành vi không được làm ở học sinh THPT.
 - Xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể giáo viên, cán bộ, nhân 
viên của nhà trường, người khác và học sinh khác.
 - Gian lận trong học tập, kiểm tra, thi, tuyển sinh.
 - Mua bán, sử dụng rượu, bia, thuốc lá, chất gây nghiện, các chất kích thích 
khác và pháo, các chất gây cháy nổ.
 - Sử dụng điện thoại di động, các thiết bị khác khi đang học tập trên lớp không 
phục vụ cho việc học tập và không được giáo viên cho phép.
 - Đánh nhau, gây rối trật tự, an ninh trong nhà trường và nơi công cộng.
 - Sử dụng, trao đổi sản phẩm văn hóa có nội dung kích động bạo lực, đồi trụy; 
sử dụng đồ chơi hoặc chơi trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của bản thân.
 - Học sinh không được vi phạm những hành vi bị nghiêm cấm khác theo quy 
định của pháp luật. chủ nhiệm tất bật, suy tư, bỏ rất nhiều công sức trong 1 năm may ra mới được công nhận 
GVCN giỏi thì ít aichú ý, có chăng cũng chỉ ở một thời điểm nào đó. Chính vì điều đó, 
GVCN hoặc là làm không hết trách nhiệm, thậm chí thờ ơ với công việc này, hoặc là 
ngại, né tránh. Đội ngũ GVCN ở trường THPT Nguyễn Đức Mậu không tránh khỏi thực 
trạng này.
2.1.2. Tình hình về năng lực của đội ngũ GVCN ở trường THPT Nguyễn Đức Mậu.
 Ưu điểm:
 Đa số cán bộ, giáo viên của nhà trường đều nhiệt tình trong công tác, yêu nghề, 
mến trẻ, hết lòng vì học sinh thân yêu, “mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương sáng, tự học 
và sáng tạo”;
 Các giáo viên chủ nhiệm lớp, phần lớn đều quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp 
và xây dựng được nền nếp học tập cho học sinh khá tốt. Điều tra nắm vững về điều kiện, 
hoàn cảnh của từng em học sinh của lớp do mình chủ nhiệm, chủ động kết hợp với các 
lực lượng giáo dục và gia đình để giáo dục học sinh. Quan tâm giúp đỡ học sinh yếu, học 
sinh có hoàn cảnh khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi để các em hứng thú tham gia vào các 
hoạt động giáo dục của lớp, của trường.
 Một số hạn chế trong công tác chủ nhiệm lớp:
 Một số giáo viên của trường chưa quan tâm nhiều đến công tác chủ nhiệm lớp; 
mặt khác do sức ép của sự đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy học, về 
chuẩn kiến thức và kỹ năng cần đạt của các môn học, ... mà thiếu quan tâm đến công tác 
chủ nhiệm lớp.
 Một số giáo viên tuy có quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp nhưng chưa có giải 
pháp phù hợp, còn lúng túng trong xử lý một số tình huống sư phạm trong lớp; chưa chủ 
động phối hợp với các lực lượng giáo dục khác để giáo dục học sinh.
 Nhiều giáo viên khi nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp thiếu sự quan tâm, tìm hiểu 
tâm, sinh lý lứa tuổi học sinh, nên khi học sinh có những diễn biến thay đổi tâm lý lứa 
tuổi, thiếu kỹ năng sống giáo viên chủ nhiệm không phát hiện và uốn nắn kịp thời. Bên 
cạnh đó, khi tiếp nhận thông tin từ học sinh, nhiều giáo viên chủ nhiệm không kịp thời 
xử lý tình huống từ các em, ảnh hưởng đến việc đảm bảo tính khách quan, trung thực của 
dư luận, ý kiến của tập thể học sinh.
 Hiện nay, khi ngành Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống 
vào nhà trường, sự vất vả của giáo viên chủ nhiệm lại tăng lên. Do khối lượng công việc 
nhiều, số giờ dạy trên lớp của giáo viên chủ nhiệm được giảm không đáng kể nên không 
khuyến khích được sự nhiệt tâm, trách nhiệm.