Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt Lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số

 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Tiếng việt là môn học có nhiều phân môn và chiếm nhiều thời gian học ở 
bậc học nói chung và lớp 5 nói riêng. Cùng các môn học khác, môn Tiếng Việt 
góp phần quan trọng trong việc rèn luyện tư duy, phát triển ngôn ngữ và hình 
thành nhân cách cho học sinh.
 Thực tế cho thấy, ở các vùng khó khăn có nhiều học sinh dân tộc thiểu số 
nói chung và trường Tiểu học Y Ngông nói riêng, cha mẹ học sinh phần lớn nằm 
trong diện lao động nghèo lại đông con, điều kiện kinh tế gia đình còn khó khăn, 
nên chưa quan tâm đúng mức đến việc học của con em mình ở trường cũng như 
ở nhà. Bên cạnh đó, các em ít nhận được tác động từ môi trường gia đình, cộng 
đồng trong việc học tiếng việt. Hơn nữa, tiếng mẹ đẻ còn có thể là rào cản đối 
với việc học tiếng việt nên đa số học sinh còn rất hạn chế về kĩ năng sử dụng 
tiếng việt như: kĩ năng nghe - hiểu, kĩ năng đọc, kĩ năng viết,.. Hầu hết giáo viên 
không biết nói tiếng dân tộc tại chỗ nên công tác phối hợp với cha học sinh để 
nâng cao chất lượng dạy học nói chung và môn Tiếng Việt nói riêng còn gặp 
nhiều khó khăn. 
 Trong những năm học vừa qua, công tác dạy tiếng việt cho học sinh dân 
tộc thiểu số luôn được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo dục, ban 
giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn vì vậy chất lượng học tập tiếng việt của 
học sinh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, do sự chi phối của nhiều 
yếu tố khác nhau trong quá trình dạy học nên chất lượng học tập môn Tiếng Việt 
của học sinh vẫn còn thấp so với mặt bằng chung.
 Làm thế nào để học sinh dân tộc thiểu số lớp 5 khắc phục được rào cản 
ngôn ngữ, học tốt các môn học trong chương trình tiểu học nói chung và môn 
Tiếng Việt nói riêng là vấn đề tôi luôn băn khoăn, trăn trở để tìm giải pháp hữu 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 1 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 1. Cơ sở lí luận
 Tiếng việt là ngôn ngữ chính thức của Quốc gia, được sử dụng trong nhà
trường. Đối với học sinh dân tộc thiểu số, tiếng việt có vai trò đặc biệt quan 
trọng. Việc không thông thạo tiếng việt sẽ là rào cản rất lớn trong quá trình nắm 
bắt tri thức của học sinh. 
 Nâng cao chất lượng học tập môn Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu 
số lớp 5 là một trong những yêu cầu hết sức quan trọng. Bởi học tốt môn Tiếng 
Việt sẽ giúp các em học tốt các môn học khác; tạo tiền đề cơ bản để các em học 
tập, lĩnh hội tri thức của các cấp học tiếp theo; góp phần nâng cao chất lượng 
giáo dục học sinh dân tộc thiểu số trong nhà trường.
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Trường Tiểu học Y Ngông đóng trên địa bàn đặc biệt khó khăn của xã 
Dur Kmăl. Trong năm học 2016-2017, tỉ lệ học sinh dân tộc thiểu số khối lớp 5 
chiếm gần 99% tổng số học sinh toàn khối. Hầu hết các em là con em đồng bào 
dân tộc Ê đê thuộc diện gia đình có hoàn cảnh khó khăn, trình độ dân trí thấp, 
nhận thức về giáo dục và chăm lo việc học hành của cha mẹ học sinh đối với con 
em còn nhiều hạn chế. Vì vậy việc phối hợp với cha mẹ học sinh để nâng cao 
chất lượng học tập cho các em gặp không ít khó khăn.
 Trong những năm học vừa qua, công tác nâng cao chất lượng dạy học 
cho học sinh dân tộc thiểu số luôn được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của ban 
giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn, ban đại diện cha mẹ học sinh. Giáo viên 
trong khối luôn xác định đúng tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng dạy 
học cho học sinh dân tộc thiểu số, vì vậy luôn trăn trở tìm các giải pháp để tăng 
cường tiếng việt cho học sinh. Đa số giáo viên nhiệt tình, có trách nhiệm trong 
công tác, có ý thức tự học, tự rèn, khắc phục hạn chế, hoàn thành tốt nhiệm vụ 
được giao. 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 3 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 Nghe, nói, đọc, viết là 4 kĩ năng cơ bản mà học sinh cần phải lĩnh hội 
được trong chương trình môn Tiếng Việt bậc Tiểu học nói chung và lớp 5 nói 
riêng. Đối với lớp 5, bốn kĩ năng cơ bản trên trên được hình thành cho học sinh 
thông qua các phân môn của môn Tếng Việt lớp 5, bao gồm: phân môn Tập đọc, 
phân môn Chính tả, phân môn Luyện từ và câu, phân môn Tập làm văn.
 Phân môn Tập đọc rèn cho học sinh các kĩ năng đọc, nghe và nói. Cũng 
như các lớp dưới, phân môn Tập đọc lớp 5 cung cấp cho học sinh những hiểu 
biết về thiên nhiên, xã hội, con người, cung cấp vốn từ, tăng cường khả năng 
diễn đạt,và góp phần rèn luyện nhân cách cho học sinh. Tuy vậy, các bài tập 
đọc ở lớp 5 có lượng từ nhiều hơn, việc luyện đọc chú ý đến yêu cầu biểu cảm 
nhiều hơn, câu hỏi tìm hiểu bài chú trọng khai thác hàm ý và nghệ thuật biểu 
hiện nhiều hơn. Vì vậy, cũng yêu cầu học sinh phát triển kĩ năng đọc - hiểu, kĩ 
năng nghe và nói lên mức cao hơn so với lớp dưới.
 Đối với học sinh dân tộc thiểu số lớp 5, kĩ năng đọc - hiểu, nghe, nói, của 
các em cơ bản đã đáp ứng yêu cầu học tập, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế cần 
khắc phục. Khi đọc hoặc khi nói các em thường phát âm thiếu hoặc thừa dấu 
thanh, đọc sai dẫn đến hiểu chưa đúng nội dung văn bản đó cũng là nguyên nhân 
dẫn đến kĩ năng đọc- hiểu, đọc diễn cảm của học sinh còn nhiều hạn chế. 
 Để giúp các em khắc phục những tồn tại này, trước hết, giáo viên phải rèn 
giọng đọc chuẩn tiếng việt, đọc chậm, rõ ràng, diễn cảm và phải đảm bảo yêu 
cầu là giọng đọc mẫu cho học sinh. Giáo viên phải tạo điều kiện cho học sinh 
được luyện đọc nhiều trong giờ tập đọc thông qua các hoạt động học tập như: 
đọc bài; luyện đọc từ khó, câu khó; luyện đọc trong nhóm; luyện đọc diễn 
cảm, Trước hết, giáo viên cần chú trọng rèn cho học sinh đọc đúng. Trước khi 
lên lớp, giáo viên cần dự tính từ luyện đọc đúng trong bài tập đọc để ngăn ngừa 
các lỗi khi đọc, phải đối chiếu hệ thống ngữ âm tiếng mẹ đẻ của các em với 
tiếng việt để giúp các em đọc đúng. Tăng cường rèn kĩ năng nghe cho học sinh 
thông qua việc nghe giáo viên đọc mẫu, nghe và nhận xét bạn đọc, nghe để hiểu 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 5 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 Ví dụ: Từ mạnh khoẻ học sinh thường viết là manh khoe. 
 Vì vậy, khi hướng dẫn học sinh chữa các lỗi về chính tả, giáo viên cần tập 
trung chữa các lỗi có tính chất phổ biến ở địa phương trường đóng, đồng thời 
chữa các lỗi chỉ ít học sinh mắc nhưng có tính chất trầm trọng.
 Ví dụ: 
 - Từ khuôn mặt học sinh thường viết sai chính tả là khuôn măt.
 + Về thanh điệu: Tiếng măt viết thiếu dấu thanh – thiếu thanh nặng đặt 
dưới âm chính “ă” . Vì vậy, cách viết đúng phải là mặt.
 + Về nghĩa: Tiếng mặt trong từ khuôn mặt là danh từ chỉ sự vật. Vì vậy, 
nếu viết sai tiếng mặt thành thành tiếng măt thì sẽ không đúng nghĩa của từ.
 Chữa lỗi chính tả cho học sinh cần chú ý sửa lỗi cả về cách phát âm và 
nghĩa của từ (ngữ âm, ngữ nghĩa). 
 Hướng dẫn học sinh sửa lỗi: 
 + Kẻ bảng thành 2 cột (một bên ghi lỗi chính tả, một bên ghi cách viết 
chính tả đúng).
 + Ghi lỗi chính tả lên bảng, hướng dẫn học sinh nhận biết lỗi và tìm cách 
sửa lỗi. So sánh từ viết đúng với từ viết sai ( về cách phát âm, về nghĩa từ).
 Để tạo hứng thú cho học sinh trong học tập, giáo viên có thể chuẩn bị một 
số thẻ từ chứa âm, vần, dấu thanh các em thường viết sai chính tả (giáo viên đã 
phát hiện, ghi vào sổ tay trong quá trình chấm bài) và một số thẻ từ ghi từ viết 
đúng chính tả tương ứng để tổ chức trò chơi học tập “Ai nhanh, ai đúng”. Ví dụ: 
 + Từ viết sai chính tả: manh khoé, lau nha, viêt văn,
 + Từ viết đúng chính tả tương ứng: mạnh khoẻ, lau nhà, viết văn,
 Giáo viên tổ chức cho học sinh chọn và gắn thẻ có từ viết đúng, viết sai 
chính tả vào cột tương ứng. 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 7 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 Khi dạy học sinh tập kể từng đoạn, giáo viên không gò ép các em rập 
khuôn theo cách kể của mình, nên để các em tự kể theo giọng điệu riêng, theo 
cách thể hiện riêng, xuất phát từ cách cảm nhận, cách hiểu của mình. Chỉ khi nào 
các em quên hoặc không kể được, giáo viên hãy gợi ý và hướng dẫn thêm.
 Khi các em đã kể được từng đoạn, giáo viên hướng dẫn học sinh tập kể 
toàn bộ câu chuyện. Đây là bước luyện tập ở mức độ cao. So với cách kể từng 
đoạn, cách kể toàn truyện đòi hỏi người kể phải có trí nhớ tốt, chủ động trong 
cách kể. Song nó cũng cho phép người kể sáng tạo và thể hiện khả năng của 
mình. 
 b.4. Rèn kĩ năng dùng từ đặt câu thông qua việc hướng dẫn sửa lỗi 
cho học sinh khi dạy tiết trả bài của phân môn Tập làm văn
 Cùng với các môn học khác trong chương trình lớp 5, phân môn Tập làm 
văn góp phần trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng, mở rộng vốn sống, khả năng 
tư duy lô- gic, tư duy hình tượng, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm mĩ và hình 
thành nhân cách cho học sinh. Tiết trả bài viết nhằm thông báo trở lại cho học 
sinh kết quả học tập, đánh giá công việc lao động, học tập về các mặt tư tưởng, 
kiến thức, kĩ năng viết văn của các em. Thông qua tiết học này, giúp học sinh có 
kĩ năng phát hiện lỗi, sửa lỗi trong bài viết của mình, từ đó rút kinh nghiệm và 
định hướng cho những bài viết sau đạt kết quả tốt hơn. 
 Khi viết văn, học sinh thường mắc các lỗi về cách dùng từ như: Dùng từ 
ngữ không hợp với phong cách văn bản, dùng từ sai nghĩa, dùng từ thừa, dùng 
từ không đúng với sắc thái ý nghĩa của câu diễn đạt,...
 Đối với học sinh dân tộc thiểu số, lỗi dùng từ sai nghĩa, dùng từ không 
đúng với sắc thái ý nghĩa của câu diễn đạt thường rất phổ biến trong bài làm của 
các em. Bởi hệ thống tiếng việt rất phong phú, đa dạng, mỗi từ thường có nhiều 
nghĩa vì vậy rất khó để các em lựa chọn từ phù hợp, chính xác với sắc thái, ngữ 
cảnh cụ thể. Phương thức tạo từ của tiếng việt và tiếng dân tộc có nhiều sự khác 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 9 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5 cho học sinh dân tộc thiểu số.
 Với đề bài “Tả cô giáo (hoặc thầy giáo) đã từng dạy dỗ em và để lại cho 
em nhiều ấn tượng và tình cảm tốt đẹp”, có học sinh viết “ Tuy không được học 
với cô nữa nhưng em vẫn thường gửi cho cô những bức thư để hỏi thăm sức 
khỏe”.Từ “cho” trong câu trên có ý nghĩa suồng sã, thân mật chỉ dùng giữa bạn 
bè ngang hàng, không dùng đến khi nói với người bậc trên như cô giáo, cha 
mẹ,mà phải thay bằng từ “đến”.
 + Dùng từ gần nghĩa không phù hợp.
 Qua bài văn “ Tả một cảnh đẹp quê em”, có học sinh viết “ Ngắm nhìn 
cánh đồng lúa đang thì con gái, em cảm thấy quê mình hoà bình quá !”. Ở trong 
câu trên, ý của người viết muốn diễn đạt vẻ đẹp yên ả của quê hương. Mà “hoà 
bình” là tình trạng không có chiến tranh nên dùng từ “hoà bình” trong câu là 
chưa phù hợp. Từ gần nghĩa có thể thay thế cho từ “hoà bình” trong câu là: 
thanh bình, yên ả, bình yên,
 + Dùng sai quan hệ từ.
 Trong bài văn “Tả một người thân của em”, có học sinh viết “ Ông nội em 
đã già nhưng mắt ông không còn sáng.”. Trong câu văn, học sinh đã dùng sai 
quan hệ từ “nhưng”. Quan hệ từ “nhưng” thường biểu hiện quan hệ ý nghĩa giữa 
hai vế câu trái ngược nhau, tương phản nhau. Trong câu trên, hai vế có quan hệ 
ý nghĩa không đối lập nên dùng quan hệ từ “nhưng” là chưa chính xác. Vì vậy, 
giáo viên hướng dẫn học sinh có thể thay thế quan hệ từ “nhưng” bằng quan hệ 
từ “nên”.
 Hướng dẫn học sinh sửa lỗi
 + Ghi toàn bộ câu văn có từ dùng sai lên bảng (có thể ghi trước ở bảng 
phụ), yêu cầu học sinh đọc câu văn.
 + Dùng câu hỏi gợi mở để giúp học sinh tự phát hiện và nhận diện lỗi về 
từ (giáo viên gạch chân dưới từ dùng sai đã được phát hiện).
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Hạnh - 11 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông