Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Khám phá khoa học trong trường Mầm non

 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 Phòng giáo dục - đào tạo Krông Ana.
 Trường Mẫu giáo Sao Mai
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN KHÁM 
 PHÁ KHOA HỌC TRONG TRƯỜNG MẦM NON
 HỌ VÀ TÊN : ĐỖ PHƯƠNG CHI.
 CHỨC VỤ : P.HIỆU TRƯỞNG
 TRÌNH ĐỘ CMNV: CAO ĐẲNG SƯ PHẠM MẦM NON.
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi1 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
 STT Tên tài liệu Tác giả
1 Các trang web giáo dục mầm non
2 Tài liệu BDTX giáo viên mầm non - Nhà xuất bản Giáo 
 Dục.
3 Tâm lý học trẻ em lứa tuổi Mầm non Nguyễn Thị Ánh Tuyết 
 – NXB Giáo dục 1994
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi3 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
quanh rất lớn mà khả năng của trẻ còn hạn chế. Việc giúp trẻ lĩnh hội kiến thức 
một cách chính xác và trọn vẹn phù hợp với khả năng và đáp ứng nhu cầu của 
trẻ thông qua các hoạt động thông thường : tạo hình, tác phẩm văn học,...mới 
chỉ đem đến cho trẻ lượng kiến thức rất nhỏ. Nhưng nếu chúng ta đưa trẻ hòa 
nhập vào thiên nhiên, vào khoa học cuộc sống trẻ vừa lĩnh hội kiến thức mà 
người lớn truyền đạt, bên cạnh đó trẻ còn tự tìm hiểu và vốn kiến thức chính 
xác hơn, thực tế hơn. Phong cảnh bên ngoài giúp bé biết quan sát và nhận thức 
thế giới, thông qua những câu hỏi “tại sao? Vì sao lại thế?,” Thiên nhiên tạo 
cơ hội để bé hít thở không khí trong lành và tăng cường vận động, cần thiết 
cho sự phát triển thể chất cũng như tâm hồn trẻ qua các hoạt động như hoạt 
động ngoài trời. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, vận động ngoài trời sẽ tăng 
khả năng chú ý và tư duy sáng tạo cho trẻ. Nhờ đó, bé sẽ giảm được nguy cơ 
mắc chứng bệnh tăng động giảm chú ý. 
 Đã từng là giáo viên chủ nhiệm lớp lá thường xuyên tiếp xúc với trẻ, hơn 
ai hết tôi hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý cũng như khả năng, nhu cầu của trẻ. 
Việc tìm ra một số biện pháp giúp trẻ khám phá khoa học, hòa nhập với thiên 
nhiên trong tiết dạy đã có kết quả rất lớn trên trẻ và phát triển toàn diện ở trẻ. 
Trong quá trình tôi tham gia giảng dạy cũng như đi dự các tiết của giáo viên 
trong trường nhìn chung trong các tiết học trong lớp lượng kiến thức mà trẻ 
lĩnh hội được rất trừu tượng và chưa sâu sắc đến trẻ. Trẻ tiếp thu còn chậm, 
chưa thực sự gây hứng thú với trẻ. Đồ dùng đồ chơi cô chuẩn bị rất nhiều 
nhưng vẫn mang tính khô khan cứng nhắc và có phần gò bó đối với trẻ, hạn 
chế sự tò mò tự tìm hiểu sự phong phú muôn màu muôn vẻ của sự vật.
 Ngoài ra, với điều kiện ở vùng nông thôn sự vật môi trường xung quanh 
đa dạng phong phú rất thuận lợi cho trẻ hòa mình vào thiên nhiên và khám phá 
khoa học, trẻ có thể tìm hiểu trên đường đi học, xung quang trường,...Dựa vào 
sự hướng dẫn của người lớn cũng như cách tìm hiểu sự vật mà cô đã hướng 
dẫn trẻ.
 Dựa vào thực trạng khó khăn và thuận lợi trên mà tôi đã tích lũy được 
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi5 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 * Phương pháp nghiên cứu tài liệu:
 - Để đề tài này có hiệu quả giúp giáo viên dạy đạt được kết quả cao 
trong giờ khám phá khoa học tôi đã không ngừng tìm tòi tài liệu trong sách 
báo, tivi, tranh ảnh, chuyện tranh, trên mạng  có những hình ảnh liên quan 
đến tiết học nhằm gây sự chú ý của trẻ.
 Quan sát các hoạt động của trẻ.
 Điều tra thực tế. 
 Nghiên cứu tài liệu.
 Kiểm tra đánh giá các hoạt động của trẻ. 
 * Phương pháp đàm thoại:
 - Hướng dẫn giáo viên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của 
trẻ ở lớp cũng như ở nhà, qua đó giáo viên có điều kiện theo dõi, uốn nắn trẻ. 
Bên cạnh đó tôi cũng thường xuyên trò chuyện cùng cô giáo và trẻ để nắm bắt 
được các nguyên nhân làm cho trẻ không thích học khám phá khoa học và tìm 
ra hướng khắc phục.
 * Phương pháp quan sát:
 - Trong các giờ học tiết khám phá khoa học của các lớp tôi luôn quan 
sát và hướng dẫn giáo viên chú ý từng trẻ để uốn nắn, củng cố, rèn luyện thêm 
các kỹ năng cho trẻ.
 * Phương pháp điều tra:
 - Vào đầu năm học, tôi đã chủ động kiểm tra, khảo sát, thống kê về hoạt 
động khám phá khoa học để nắm bắt khả năng nhận thức của từng cá nhân trẻ. 
Cụ thể như sau: 
 STT Kỹ năng quan sát, Số lượng Tỷ lệ %
 khả năng so sánh và phân loại ( 225 trẻ )
 1 Loại tốt 61 27%
 2 Loại khá 71 32%
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi7 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 Bởi vì, trước hết trẻ sẽ phát triển ý thức về sự tôn trọng và quan tâm đến 
môi trường sống ngay từ khi còn nhỏ. Thứ hai, sự tác động tích cực đối với 
môi trường tự nhiên cũng là một phần quan trọng cho sự phát triển sức khỏe 
của trẻ. Và sự tác động qua lại này cũng nâng cao khả năng học hỏi của trẻ. 
Trẻ được sống gần gũi với thế giới bên ngoài, điều đó sẽ tuyệt vời hơn nhiều 
sách vở, từ ngữ.
 Thực hiện mục tiêu “Hướng vào trẻ, trẻ là trung tâm” của chương trình 
Mầm non mới hiện nay. Mọi hoạt động đều hướng vào trẻ và trẻ hoạt động 
tích cực giáo viên chỉ giữ vai trò “trung gian”. Bản thân tôi đã từng là giáo 
viên mầm non trực tiếp giáo dục chăm sóc trẻ luôn tìm hiểu, nghiên cứu và đã 
tìm ra một số biện pháp giúp trẻ khám phá khoa học
 * Trẻ độ tuổi lớp chồi (4-5 tuổi) Tư duy trực quan hình tượng của trẻ 
phát triển mạnh. Nên trẻ có nhu cầu khám phá mối quan hệ giữa các sự vật 
hiện tượng. Trẻ bước đầu có khả năng suy luận.
 * Trẻ độ tuổi lớp lá (5-6 tuổi) Trẻ ghi nhớ có chủ định và có khả năng 
tập trung tốt, bền vững. Khả năng tư duy trực quan hình tượng của trẻ phát 
triển mạnh mẽ. Ở tuổi này xuất hiện tư duy trực quan sơ đồ cụ thể như:
 + Trẻ đi sâu tìm hiểu mối quan hệ sự vật hiện tượng và có nhu cầu tìm 
hiểu bản chất chung.
 + Trẻ bắt đầu lĩnh hội được tri thức ở trình độ khái quát cao và một số 
khái niệm sơ đẳng. Trẻ đang bước đầu của quá trình tư duy trừu tượng. 
 + Trả lời được những câu hỏi vì sao?, tại sao như thế?, làm thế nào?,....
 - Chính vì vậy đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm 
này tất cả mọi việc đều bắt đầu: bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn và 
vận động bằng đôi chân, đôi tay của mình ... tất cả những cử chỉ đó đều làm 
lên nhưng thói quen, kể cả thói xấu ..., trách nhiệm hình thành nhân cách cho 
trẻ tất cả thuộc về cô giáo Mầm non tạo nên nền tảng vững chắc, là chặng 
đường khôn lớn của trẻ. 
 II.2.Thực trạng:
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi9 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
khăn bởi hầu như thời gian cô đứng lớp từ sáng tới tối nên rất vất vả trong 
việc làm đồ dùng cũng như tìm kiếm hình ảnh cho trẻ khám phá ... 
 c.Mặt mạnh, mặt yếu :
 * Mặt mạnh:
 - Khi giáo viên tiến hành các biện pháp nhằm giúp trẻ hứng thú hơn 
trong giờ học khám phá khoa học cung cấp cho trẻ thêm những hiểu biết như: 
về một số con vật dưới nước, côn trùng ... khám phá về các sự vật và hiện 
tượng tự nhiên xung quanh trẻ đã giúp trẻ có khả năng khám phá thế giới 
xung quanh. Thông qua đó trẻ biết diễn đạt và phát triển ngôn ngữ của mình.
 - Ví dụ: Giáo viên biết cách giúp trẻ biết nhận biết phân biệt được đặc 
điểm của một một số loại cá như cá không có vảy, cá có vảy, cá nước ngọt, cá 
nước mặn và biết được một số hiện tượng trong thiên nhiên như mưa, nắng, 
nóng biết thêm được các hoạt động trong đời sống xung quanh trẻ một số 
nghề... từ đó trẻ đưa vào hoạt động góc một cách dễ dàng, giúp trẻ hình thành 
kỷ năng sống.
 * Mặt yếu :
 - Đồ dùng phục vụ tiết dạy chưa đa dạng.
 - Một số giáo viên chưa thực sự chủ động linh hoạt trong việc tổ chức 
các hoạt động cho trẻ khám phá.
 d. Các nguyên nhân, yếu tố tác động 
 - Một số giáo viên không biết cách khai thác trên mạng dẫn đến không 
đủ đồ dùng dụng cụ phục vụ cho tiết dạy hoạt động khám phá khoa học.
 - Sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến giờ học trẻ ít tập 
trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa cao.
 e. Phân tích, đánh giá thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
 - Bản thân luôn học hỏi trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, biết lắng nghe, 
biết sửa sai, không bảo thủ nên học hỏi được rất nhiều từ bạn bè đồng ngiệp.
 - Các đồng chí giáo viên được bố trí công tác phù hợp năng lực, giáo 
viên có tinh thần tự học cao.
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi 11 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 - Hướng dẫn giáo viên cho trẻ được tiếp cận với vật thật nhiều hơn để 
trẻ được sờ, nếm, ngửi Đặc biệt thường xuyên dạy trẻ trên cương vị thông 
tin hiện đại để trẻ được tiếp cận nhiều hơn. 
 - Tổ chức cho trẻ tự làm tự làm những đồ dùng, đồ chơi đơn giản từ 
những phế liệu, phế thải dễ kiếm để trẻ tìm hiểu và biết thêm một số công 
việc xung quanh mình.
 Ví dụ: Từ những vật liệu phế thải như lịch cũ có hình ảnh về hoa mai, 
chợ tết, thác nước, hoa, vỏ chai nhựa đựng nước, vỏ hộp bánh, vỏ hộp diêm 
 Sau đó tổ chức và hướng dẫn cho trẻ cuốc, xẻng, làm đoàn tàu, làm phích 
đựng nước .v.v.
 - Thông qua những lúc làm đồ chơi trẻ biết yêu quí công việc và biết 
yêu quý những sản phẩm tự tay mình làm ra.
 - Hướng đẫn giáo viên tạo cơ hội cho trẻ xây dựng nhiều mô hình hoạt 
động đẹp mắt, hấp dẫn như mô hình trang trại có vườn, ao, chuồng hay mô 
hình vườn chim của bé ... và đúng với thực tế. Bên cạnh đó cô giáo thường 
xuyên lồng ghép nhiều hoạt động khác để giúp trẻ đỡ nhàm chán hơn.
 - Để chuẩn bị tốt cho hoạt động “Khám phá khoa học” trước hết giáo 
viên cần phải chuẩn bị đồ dùng dạy học đầy đủ, phong phú, hấp dẫn, sinh 
động và có liên quan đến nội dung của bài học như vật thật để cho trẻ được 
thấy, trẻ được sờ, mó, nếm, ngửi  và một số tranh ảnh có màu sắc đẹp, rõ, 
hấp dẫn gây được hứng thú cho trẻ.
 - Đồ dùng của trẻ cũng phải đẹp, hấp dẫn, phong phú sinh động nhằm 
kích thích hứng thú, tò mò lòng ham hiểu biết của trẻ, tôi thường xuyên 
khuyến khích giáo viên sử dụng đồ thật, vật thật hoặc hình ảnh động cho tiết 
học.
 - Dựa vào yêu cầu thực tế dạy trẻ, tôi tham mưu với Hiệu trưởng nhà 
trường đầu năm học đã trang bị thêm thiết bị, đồ dùng dạy học cho các lớp 
như: Bảng, tranh ảnh, lôtô ... và xây dựng môi trường trong và ngoài lớp để 
trẻ có thể khám phá mọi lúc mọi nơi như: các cây xanh để tên ...
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi 13 Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn khám phá khoa học trong trường mầm non
 - Tận dụng mọi thời gian để tự rèn luyện mình, dù ở lớp hay ở nhà.
 - Giáo viên phải biết lắng nghe, tiếp thu ý kiến nhận xét, của BGH 
cũng như bạn bè đồng nghiệp sau mỗi tiết dạy, để từ đó phát huy những mặt 
tốt, khắc phục những hạn chế.
 * Làm giàu vốn hiểu biết về môi trường xung quanh của trẻ:
 - Chúng ta phải mang biến các biểu tượng về thế giới xung quanh đến 
với trẻ bằng nhiều hình thức như:
 - Câu đố, bài hát, ca dao, tục ngữ, đồng dao, tranh ảnh, đồ vật, vật thật 
 giúp trẻ không bị nhàm chán, lại dễ tiếp thu để trẻ ghi nhớ và chính xác 
hoá thành biểu tượng của mình.
 Ví dụ: Cho trẻ làm quen với con Trâu 
 “Con gì ăn cỏ, đầu có hai sừng.
 Lỗ mũi buộc thừng, cày bừa rất khỏe ”? đố bé là con gì?
 - Trẻ đoán ngay được đó là con Trâu. 
 Ví dụ: Chiếc xe buýt
 “Mình tôi dài rộng, có nhiều chỗ ngồi.
 Muốn đi cùng tôi, phải vào đúng bến ”? đố bé là xe gì?
 - Trẻ đoán ngay được đó là xe buýt. Nhưng trẻ lại biết thêm xe buýt dài 
rộng, biết thêm luật muốn đi xe buýt là phải đúng bến
 - Từ đó trẻ có thể so sánh xem con trâu và con các con khác hay các 
loại xe khác ... có đặc điểm gì giống nhau, có đặc điểm gì khác nhau? Sau đó 
trẻ có thể phân nhóm ... tùy vào từng độ tuổi đặc điểm nhận thức của trẻ.
 - Ngoài ra giáo viên còn dùng cách khác để vào bài cung cấp biểu 
tượng thế giới xung quanh cho trẻ, qua hình ảnh mô hình, vật thật 
 * Giúp trẻ thích học, sáng tạo, ghi nhớ trong tiết dạy:
 - Muốn cho tiết dạy “Khám phá khoa học” được hiệu quả cao trước khi 
ngày mai lên lớp hôm nay dặn trẻ về nhà quan sát những gì liên quan đến đề 
tài ngày mai khám phá. Nếu được cho trẻ mang lên Ví dụ: Khám phá một số 
loại hoa giáo viên dặn trẻ về quan sát nếu được bố mẹ cho phép ngày mai các 
 Người thực hiện: Đỗ Phương Chi 15