Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp hướng dẫn đội viên, thiếu niên sử dụng mạng xã hội an toàn lành mạnh

 MỤC LỤC
 Nội dung Trang
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích của đề tài 2
3. Đối tượng nghiên cứu 2
4. Phạm vi nghiên cứu 2
5. Phương pháp nghiên cứu 3
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận 3
2. Cơ sở thực tiễn 3
3. Thuận lợi - Khó khăn khi thực hiện đề tài 5
4.Nguyên nhân của thực trạng 5
5. Các biện pháp đã áp dụng 5
Biện pháp 1. Làm tốt công tác tuyên truyền 5
Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinh tác hại và những điều 6
không nên làm trên môi trường mạng xã hội.
Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh lập thời khóa biểu học tập, 8
vui chơi, giải trí và sử dụng mạng xã hội khoa học.
Biện pháp 4: Đa dạng hóa các sân chơi rèn luyện kĩ năng 8
ngoài giờ lên lớp cho đội viên, thiếu nhi
Biện pháp 5: Phối hợp với các lực lượng xã hội hướng dẫn 9
các em sử dụng mạng xã hội an toàn, lành mạnh.
6.Kết quả thực hiện 10
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận 11
2. Khuyến nghị 12
Tài liệu tham khảo 13
Phụ lục 14
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lí do chọn đề tài
 Hơn 20 năm xuất hiện kể từ năm 2017, internet đã tạo nên nhiều thay đổi 
lớn trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội. Mạng máy tính ngày càng được mở 
rộng, các hình thức giải trí trên mạng trở nên phong phú và hiện đại hơn bao giờ 
hết. Cùng với sự phát triển của internet, mạng xã hội được xem như một trong 
những ứng dụng của internet có ảnh hưởng lớn nhất, đặc biệt là đối với giới trẻ. 
Số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, tính tới tháng 
9/2022, số lượng người dùng Internet ở Việt Nam là khoảng 70 triệu người, tăng 
0,8% trong giai đoạn 2020 - 2021 (chiếm hơn 70% dân số); số người sử dụng 
mạng xã hội ở Việt Nam là gần 76 triệu người, tăng gần 10 triệu người trong 
vòng 1 năm.
 Mạng xã hội là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng người sử dụng 
mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông 
tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn , trò 
chuyện trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự 
khác. Nếu biết khai thác hợp lý thì mạng xã hội đem lại rất nhiều tiện ích vì nội 
dung phong phú, đa dạng là nguồn tìm kiếm thông tin hiệu quả cho người sử 
dụng trong học tập, nghiên cứu và đời sống; ngược lại nó sẽ gây ra nhiều hậu 
quả nghiêm trọng vì lượng thông tin nhiều nhưng đan xen giữa những thông tin 
tốt với thông tin xấu khó kiểm chứng. Đáng lo ngại nhất hiện nay là những 
thông tin mang tính chất kích động bạo lực, lôi kéo, dụ dỗ sự tò mò, cuốn hút 
giới trẻ theo dõi, học và làm theo trào lưu.
 Thực hiện vào Chương trình công tác Đội và phong trào thanh thiếu nhi 
Thủ đô năm học 2022-2023; Thực hiện nhiệm vụ năm học với mục tiêu phát 
triển toàn diện cho người học, tập hợp, giáo dục đội viên thiếu niên trở thành 
con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt thông qua các hoạt động Đội. 
 Thực tế việc sử dụng mạng xã hội trong học tập tại trường học được các 
thầy cô giáo lựa chọn và kiểm định phục vụ đắc lực cho hoạt động vui chơi, giải 
trí, phát triển của học sinh. Tuy nhiên, khi rời môi trường học tập tại các nhà 
trường, học sinh đa phần các em được tự do sử dụng mạng xã hội, với các thiết 
bị công nghệ rất thông minh như ti vi, điện thoại, máy tính bảng, máy tính xách 
tay
 Xuất phát từ tình hình thực tế, năm học 2020-2021 và năm học 2021-2022 
do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid 19, các hoạt động học tập chuyển sang học 
online, nhu cầu trang bị thiết bị điện tử, mạng di động gia tăng 100% học sinh
 1 4. Phạm vi nghiên cứu
 - Nghiên cứu “Một số biện pháp hướng dẫn đội viên, thiếu niên sử dụng 
mạng xã hội an toàn lành mạnh”
 - Thời gian nghiên cứu Từ 9/2022 đến 4/2023.
 - Số lượng 1700 đội viên, thiếu nhi liên đội trường Tiểu học Long Biên
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp điều tra, khảo sát - Phương pháp phân tích, tổng hợp
 - Phương pháp thực nghiệm - Phương pháp thống kê
 B. NỘI DUNG
 1. Cơ sở lí luận 
 Cùng với xu hướng phát triển của thời đại, công nghệ đã và đang phục vụ 
mọi mặt đời sống tính thần cho con người, xu thế người sử dụng công nghệ ngày 
một tăng. Những tính năng hiệu hiệu quả và tìm kiếm thông tin nhanh chóng 
mạng xã hội như một sức mạnh chứa đựng rất nhiều thông tin cung cấp thiết 
kiếu cho những giải quyết của con người cụ thể 1 số tính năng của mạng xã hội 
đem lại sự thích thú như:
 Truy cập tin tức: Người dùng truy cập nhanh những thông tin mà mình 
quan tâm dựa vào những thông tin đó để bắt kịp xu hướng.
 Tăng cường tính kết nối: Chúng ta có thể biết thông tin, thăm hỏi gia đình, 
người thân, bạn bè dù ở đâu trên thế giới và kết nối với những người bạn mới 
khắp năm châu.
 Bổ sung kiến thức và tăng cường kỹ năng sống: Chúng ta có thể tìm kiếm 
và tự học các kỹ năng trên các trang mạng hoàn toàn miễn phí và học mọi lúc, 
mọi nơi. Kênh giải trí phong phú: Có thể xem phim, nghe nhạc đủ tất cả các thể 
loại dễ dàng.
 Bày tỏ cảm xúc: Thông qua facebook, zalo,... chúng ta có thể bày tỏ cảm 
xúc và nhanh chóng nhận được sự đồng cảm, chia sẻ từ người thân, bạn bè,...
 Cải thiện não bộ: Theo nghiên cứu của giáo sư Gary Small tại Trường Đại 
học California Los Angeles cho thấy, khi tìm kiếm và đọc nhiều thông tin từ 
internet, não bộ sẽ hoạt động tốt hơn và làm chậm quá trình lão hóa, nhất là đối 
với người lớn tuổi.
 2. Cơ sở thực tiễn
 Thực hiện kế hoạch số 372/KH-CALB –AN ngày 10 tháng 11 năm 2022 
của Công an Quận Long Biên tổ chức hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục 
pháp luật tại các trường học trên địa bàn quận Long Biên năm học 2022-2023, 
 3 Từ việc phân tích kết quả 2 phiếu khảo sát trên, cùng với việc phỏng vấn, 
trò chuyện với giáo viên và học sinh, tôi nhận thấy các em đang dành khá nhiều 
thời gian cho mạng xã hội, đó là nguyên nhân gây nên tình trạng “nghiện” mạng 
xã hội đang ngày càng tăng, tỉ lệ học sinh mắc tật khúc xạ cao. Tôi rút ra một số 
thuận lợi và khó khăn khi thực hiện “Một số biện pháp hướng dẫn đội viên, 
thiếu niên sử dụng mạng xã hội an toàn lành mạnh”.
 3. Thuận lợi - Khó khăn khi thực hiện đề tài
 Những tác dụng và sự bất cập của mạng xã hội đối với các em học sinh 
cũng luôn được thầy cô, bố mẹ quan tâm đến sự phát triển của các em.
 Tình trạng “nghiện” mạng xã hội đã và đang là vấn đề nan giản trong xã 
hội khi nó cũng có những tác động tiêu cực tới các em gây những ảnh hưởng về 
sức khỏe, tâm sinh lý cũng được các cấp, các ngành rất quân tâm.
 Đa phần các em không sử dụng thiết bị thông minh tại trường học, chủ 
yếu là sử dụng tại nhà do vậy việc giám sát và quản lý hướng dẫn các em chủ 
yếu là các bậc bố mẹ và người thân. Việc giáo viên hướng dẫn các em sử dụng 
mạng xã hội an toàn lành mạnh sẽ thực hiện mà giáo viên không trực tiếp giám 
sát quá trình đó của các em. Các trào lưu từ mạng xã hội được cập nhật với tốc 
độ rất nhanh chóng, thông tin nhiều, đa dạng luôn thu hút sự tò mò thích thú 
khám phá của các em nếu các em đã sử dụng thì rất khó để hạn chế.
 4.Nguyên nhân của thực trạng
 Nhu cầu sử dụng mạng xã hội do những tiến bộ vượt bậc của công nghệ, 
 mạng xã hội môi trường tự do việc trao đổi sử dụng tiện lợi nhanh chống, phong 
 phú tin tức cập nhật.
 Các em thiếu sự quan tâm, hướng dẫn chia sẻ định hướng của người lớn 
 trong việc sử dụng mạng xã hội.
 Môi trường giáo dục chưa tạo cho các em nhiều sân chơi phù hợp trong 
 thời gian rảnh. Cha mẹ học sinh chưa tạo điều kiện cho con tham gia các sân 
 chơi ngoài giờ học, thiếu việc rèn luyện kĩ năng sống, kĩ năng thực hành xã hội, 
 trải nghiệm phát triển năng khiếu cho các em ngay từ nhỏ. Một số phụ huynh 
 tạo điều kiện cho các em tham gia và sử dụng mạng xã hội sớm, tự do thiếu sự 
 quản lý, định hướng.
 5 . Biện pháp thực hiện
 Để trả lời cho câu hỏi trên, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng một vài 
biện pháp nhằm góp phần xây dựng “Một số biện pháp hướng dẫn đội viên, 
thiếu niên sử dụng mạng xã hội an toàn lành mạnh”. 
 Biện pháp 1. Làm tốt công tác tuyên truyền
 5 Biện pháp 2:Hướng dẫn học sinh tác hại và những điều không nên 
làm trên môi trường mạng xã hội.
 Bên cạnh những lợi ích là những tác hại đến sức khỏe, thời gian, trí tuệ, 
nhân cách, lối sống, mạng xã hội cũng gây ra những hậu quả không lường. 
Những tác hại thường xảy ra khi lạm dụng mạng xã hội là:
 Thiếu sự tương tác: Chúng ta có ít thời gian cho người thân, bạn bè, dần 
dần các mối quan hệ sẽ bị rạn nứt, khó tìm sự đồng cảm.
 Khó đạt được mục tiêu thực cá nhân: Quá lãng phí thời gian vào mạng xã 
hội, quên đi mục tiêu thực sự mà mình cần đạt được trong cuộc sống. Thay vì 
học hỏi những kỹ năng cần thiết để phát triển bản thân phục vụ cho công việc 
hiện tại hoặc tương lai, các bạn trẻ lại chú tâm vào những thông tin giật gân để 
tìm like, để nổi tiếng trên mạng.
 Dễ mắc bệnh trầm cảm: Dấu hiệu nhận biết là hay mệt mỏi, khó vào giấc 
ngủ, mất tinh thần.Thiếu sự sáng tạo: Khi các em dành quá nhiều thời gian để 
truy cập, não bộ sẽ không được nghỉ ngơi, làm suy giảm hoạt động, hạn chế tính 
sáng tạo.
 Bạo lực trên mạng: Các em sẵn sàng nói những điều mà ngoài đời không 
dám nói, có thể đe dọa, tra tấn tinh thần, phán xét không căn cứ hoặc nói không 
đúng sự thật.
 Mất khả năng kiểm soát hành vi: Sử dụng mạng xã hội quá nhiều các em 
khó diễn đạt cảm xúc bằng lời, khi xảy ra xung đột thì có khuynh hướng sử dụng 
những trò bạo lực bị nhiễm trên mạng.
 Dễ bị mạo danh: Thông tin cá nhân chúng ta có thể bị đánh cắp để mạo 
danh làm chuyện trái pháp luật hoặc lừa đảo người thân, bạn bè.
 Cần định hướng cho các em biết cần chọn lọc thông tin phù hợp để phát 
huy những thành quả mà mạng xã hội đem lại, hạn chế những tiêu cực trong thế 
giới ảo. Kiểm soát bản thân, cân đối thời gian và định hướng cập nhật để không 
bị sao nhãng những mục tiêu quan trọng khác.
 Liên Đội khuyến cáo học sinh các vấn đề cụ thể khi tham gia mạng xã hội 
như: Không tiết lộ thông tin cá nhân; Việc tìm hiểu kiến thức trên mạng phải tìm 
những thông tin chính xác ở những trang web có uy tín; Cân nhắc khi đăng bài 
về hình ảnh, cảm xúc của bản thân lên mạng xã hội; Cẩn trọng với bạn bè trên 
mạng xã hội;
 Bình luận trên mạng xã hội phải lịch sự, tôn trọng người khác; Không 
đăng tải thông tin sai sự thật; Không tham gia bắt nạt bằng ngôn ngữ trên mạng 
xã hội; Không tin vào chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội; Không tham gia nhóm 
kín gây kích động; Không đăng ảnh của người khác, nói xấu kèm thông tin 
 7 mạnh, an toàn, bổ ích sau giờ học đồng thời phát hiện, bồi dưỡng các nhân tố 
tham gia hội khỏe phù đổng các cấp và các sân chơi trí tuệ và các phong trào thi 
đua năm học 2022- 2023.
 Tăng cường tổ chức tốt các hoạt động vui chơi, giải trí để nâng cao đời 
sống tinh thần, tạo môi trường lành mạnh để họ kết bạn, giao lưu học hỏi kinh 
nghiệm lẫn nhau, qua đó rèn luyện tính tổ chức, tính kỷ luật và tinh thần đoàn 
kết, giúp các bạn trẻ sống có trách nhiệm, xa rời lối sống hời hợt, vô tâm, thích 
ăn chơi, hưởng thụ và đua đòi theo những hư danh của thế giới ảo. Khi thế giới 
thực có nhiều hoạt động thú vị thì các em sẽ hạn chế tìm niềm vui ở thế giới ảo.
 Biện pháp 5: Phối hợp với các lực lượng xã hội hướng dẫn các em sử 
dụng mạng xã hội an toàn, lành mạnh.
 Xem ti vi, điện thoại, sử dụng vi tính quá nhiều giờ liên tục, hoặc với cự 
ly gần đây là một trong những nguyên nhân gây ra tỉ lệ bị cận thị tại trường với 
39,2%. Bằng phương pháp đo và khám sàng lọc chuyên khoa mắt ngay từ đầu 
ngay từ đầu năm học, nhiều học sinh mới biết mình bị cận thị và phải dùng kính 
hỗ trợ. Tôi chủ động phối hợp với nhân viên y tế nhà trường xây dựng các buổi 
tuyên truyền nhắc nhở các em không nên xem ti vi, điện thoại, sử dụng vi tính 
quá nhiều giờ liên tục đồng thời hướng dẫn học sinh chăm sóc và bảo vệ mắt 
hiệu quả. Các em vừa được thực hành trên lớp, vừa có video hướng dẫn để có 
thể thực hành tại gia đình. Bên cạnh đó chúng tôi hướng dẫn các em những bài 
tập đơn giản để các em biết thực hành chăm sóc và bảo vệ mắt sau khi xem ti vi, 
sử dụng điện thoại, máy tính.
 Để giúp các em có cách hiểu và đánh giá tình huống ứng xử thông minh 
khi sử dụng mạng xã hội hoặc tiếp nhận thông tin từ mạng xã hội biết chọn lọc, 
không học theo trào lưu, cổ vũ hay kích động chia sẻ thông tin không chính 
thống tôi chủ động tham mưu ban giám hiệu nhà trường mời chuyên gia thầy 
Trần Văn Sơn người sáng lập học Viện Toán sơ đồ tư duy, tác giả tiêu biểu 
Asean, diễn giả truyền cảm hứng và động lực học tập đột phá cho học sinh. Buổi 
nói chuyện đã giúp các em hiểu cần có mục tiêu, chủ động, tự giác, có phương 
pháp, có người dẫn dắt, sự kiên trì, trung thực và trách nhiệm trong học tập.
 Bên cạnh sự chia sẻ và hướng dẫn của thầy cô với các em, thì bố mẹ là 
những người gần gũi nhất. Bố mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn 
các em sử dụng mạng xã hội an toàn, lành mạnh. Bố mẹ có cho con cơ hội được 
tiếp cận và sử dụng mạng xã hội hay không? Bố mẹ cần nhắc nhở con tìm hiểu 
và sử dụng mạng xã hội trong thời gian nhất định. Thống nhất và duy trì quan 
điểm khi cho con sử dụng mạng xã hội, giám sát thời gian khi con sử dụng. 
Không chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh riêng tư trên mạng xã hội. Giáo viên 
 9