Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Sao Mai

 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
 I. Phần mở đầu:
 1. Lý do chọn đề tài :
 Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân. 
Đây là bậc học nền tảng trong việc giáo dục nhân cách con người phát triển toàn 
diện. Chính vì vậy, mục tiêu giáo dục mầm non nước ta hiện nay là “Giúp trẻ phát 
triển thể chất, tình cảm, trí tuệ và thẩm mỹ. Hình thành ở trẻ những cơ sở đầu tiên 
của nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam: thông minh, ham hiểu 
biết, thích khám phá tìm tòi, có một số kỹ năng sơ đẳng như quan sát, so sánh, 
phân tích, tổng hợp và suy luận cần thiết để bước vào trường phổ thông ”
 Vì trẻ lớp tôi đa số ở vùng nông thôn, cha mẹ chủ yếu làm nông nghiệp, 
con em đưa đi học thì chỉ thích được viết chữ, ít quan tâm đến việc học toán hay 
các môn học khác .
 Vậy hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ mầm non là nội dung 
quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non . Trong đó, quá trình 
hình thành biểu tượng số lượng, con số và phép đếm phân biệt kích thước, hình 
dạng, đo lường, định hướng trong không gian... cho trẻ mẫu giáo đóng vai trò to 
lớn đối với sự phát triển các quá trình nhận thức cho trẻ, giúp trẻ nhận biết được 
các dấu hiệu số lượng và mối quan hệ số lượng có trong các sự vật, hiện tượng 
của thế giới xung quanh trẻ, hình thành ở trẻ biểu tượng về con số, mối quan hệ 
giữa chúng và quy luật hình thành dãy số tự nhiên, hình thành ở trẻ những kỹ 
năng nhận biết như: so sánh, đếm, thêm bớt chia số lượngNgoài ra giúp trẻ 
làm quen với thế giới xung quanh, giải quyết được một số khó khăn trong cuộc 
sống hằng ngày, rèn các thao tác tư duy như so sánh, phân tích, tổng hợp, khái 
quát hóa Đồng thời góp phần phát triển ngôn ngữ, giúp trẻ diễn đạt dễ dàng 
hơn. 
 Vì vậy giáo viên cần phải có một nguồn dự trữ thật đa dạng và phong phú 
các bài tập ở đủ mọi hình thức, đủ mọi chủ đề của trẻ mầm non.
 Bản thân tôi là một giáo viên tôi chọn đề tài này với mong muốn giúp trẻ 
5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai làm quen với một số khái niệm sơ đẳng 
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 1 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
trẻ mầm non là nội dung quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục mầm 
non. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ mầm non 
không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng vào hệ thống các biểu tượng toán học 
cần hình thành cho trẻ, mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ chức 
các hoạt động mà trọng tâm là các “tiết học toán” cho trẻ ở trường mầm non . 
Hơn nữa nội dung, phương pháp, biện pháp hình thành các biểu tượng toán học 
sơ đẳng cho trẻ mầm non phải phù hợp với đặc điểm phát triển tâm sinh lý của 
trẻ, điều kiện kinh tế xã hội mà trẻ là thành viên.
 b. Nhiệm vụ:
 Biện pháp hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mầm non 
phải góp phần thực hiện các nhiệm vụ sau:
 Xây dựng tiết học phù hợp với môi trường học tập trung và ngoài lớp, phù 
hợp với từng hoạt động của trẻ.
 Xác định nội dung của môn học .
 Nghiên cứu những phương pháp hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng 
cho trẻ mầm non.
 Nghiên cứu những thiết bị cần thiết cho việc hình thành các biểu tượng 
toán sơ đẳng cho trẻ mầm non .
 Nghiên cứu việc phát triển năng lực, trí tuệ, năng lực học tập, giáo dục 
đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ trong qua trình hình thành những biểu tượng toán học 
sơ đẳng cho trẻ mầm non.
 Giáo dục toán học cho trẻ mẫu giáo trong gia đình.
 3. Đối tượng nghiên cứu: 
 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán tại lớp cho trẻ 5-6 tuổi .
 4 . Giới hạn phạm vi nghiên cứu : 
 Trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai . 
 5. Phương pháp nghiên cứu :
 a. Phương pháp lí luận:
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 3 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
 II. Phần nội dung:
 1 . Cơ sở lí luận :
 Căn cứ thông tư số 28 sửa đổi về chương trình giáo dục Mầm Non. Theo 
KH số 13 ngày 13/9/2017 triển khai nhiệm vụ năm học 2017 - 2018. Về việc 
cho trẻ làm quen với một số khái niệm sư đẳng về toán và phương pháp giảng 
dạy lấy trẻ làm trung tâm.
 Qua tình hình thực tế ở trường, lớp và qua tham khảo ở một số trường cho 
thấy tỉ lệ nhận biết một số biểu tượng toán còn thấp, chúng ta không thể nói rằng 
tiết học làm quen với toán là không ảnh hưởng đến chất lượng của môn học 
này.Môn học làm quen với một số biểu tượng toán. Nhưng tôi nghĩ: nếu tổ chức 
tốt các phương pháp để trẻ làm quen với một số biểu tượng về toán cũng có một 
kết quả khả quan trong việc giúp trẻ học tốt môn học này. Vậy làm thế nào để tổ 
chức tốt môn học này, tiết học làm quen với toán, cùng với việc tổ chức một số 
trò chơi lồng ghép môn toán ở các tiết học khác 
 Qua thực tiễn giảng dạy trên lớp đã cho tôi thấy, nếu phát huy đến mức tối 
đa khả năng tập trung chú ý của trẻ vào đối tượng, muốn dạy trẻ là quyết định 
của tiết học này. 
 Vì vậy cái gì bất ngờ cô tạo ra sẽ lôi cuốn trẻ tập trung chú ý của trẻ hơn, 
trẻ thích phán đoán.Vì ở độ tuổi 5-6 tuổi trẻ đã phát triển tư duy trừu tượng. Nếu 
đáp ứng được những nhu cầu trên trẻ, thì trẻ rất hứng thú tham gia vào hoạt 
động. Chính lúc này đây sự tập trung và chú ý của trẻ ở mức cao độ.
 Có câu nói: “Trẻ em chính là người lớn thu nhỏ” thật vậy những gì người 
lớn biết trẻ em cũng đều biết, mà trẻ lĩnh hội được mọi thứ từ những hoạt động 
của người lớn. Vì vậy để hình thành được một số biểu tượng toán sơ đẳng cho 
trẻ , thì người giáo viên đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc truyền 
thụ kiến thức toán đến với trẻ phải thật dể hiểu.
 “Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”
 Không chỉ là dấu hiệu kêu gọi thôi thúc toàn thế giới chú trọng quan tâm 
hơn đến cái vấn đề chăm sóc giáo dục” sợi chỉ đỏ” xuyên suốt quá trình xây 
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 5 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
 Làm quen với toán là một môn học khó đòi hỏi sự chính xác, khoa học 
nên giáo viên phải làm thế nào để trẻ tiếp thu được là vấn đề rất khó khăn chẳng 
những thế trẻ địa phương, vùng nông thôn trẻ được tiếp xúc bằng tiếng phổ 
thông còn hạn chế. Vì thế nên việc tiếp thu kiến thức với trẻ còn gặp nhiều khó 
khăn và thiếu hệ thống, một số phụ huynh còn coi nhẹ việc học tập của con em 
mình làm ảnh hưởng đến kết quả học tập của trẻ.
 3 . Nội dung và hình thức của giải pháp, biện pháp:
 a . Mục tiêu của biện pháp, giải pháp:
 Với những biện pháp mà giáo viên đưa ra là trẻ phải biết sắp xếp các 
đối tượng theo trình tự, theo yêu cầu, trẻ đếm được xuôi, ngược thành thạo. Trẻ 
biết sử dụng các dụng cụ để đo, đong và so sánh nói kết quả.Trẻ biết gọi tên, chỉ 
ra điểm giống và khác nhau của các khối cầu, trụ, vuông, chữ nhật Biết sử 
dụng lời nói và hành động để chỉ vị trí của đồ vật so với vật làm chuẩn. Biết gọi 
tên đúng các thứ trong tuần, các mùa trong năm.
 Muốn đạt được mục tiêu giáo viên cần nghiên cứu đặc điểm tâm sinh 
lý nói chung và hiểu sâu về đặc điểm của việc hình thành các biểu tượng ban 
đầu về toán.Thông qua việc hình thành các biểu tượng về toán là bồi dưỡng cho 
trẻ khả năng quan sát, tìm tòi, so sánh, phát triển ngôn ngữ, rèn luyện phương 
pháp tư duy , thói quen cẩn thận chính xác
 b. Nội dung và cách thực hiện biện pháp, giải pháp :
 Nội dung hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ mầm non không chỉ 
bao gồm những kiến thức, kỹ năng toán học, mà còn gồm cả những biện pháp 
hoạt động thực tiễn, hoạt động trí tuệ, tất cả điều đó là cơ sở để giáo dục toàn 
diện nhân cách trẻ.
 Để đưa nội dung này tới trẻ thì việc lập kế hoạch thực hiện nó thông qua 
hệ thống các tiết học và các hình thức dạy học khác đóng vai trò quan trọng. Các 
kế hoạch dài hạn có tính định hướng cùng với các kế hoạch ngắn hạn và các 
giáo án tiết học có tác dụng định hướng cho giáo viên thực hiện công việc cho 
trẻ làm quen với biểu tượng toán.
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 7 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
 Ví dụ: So sánh số vịt với số gà. Ngoài ra còn so sánh số lượng vật của 
nhóm nhỏ với số vật của cả nhóm chung.
 Ví dụ: So sánh số vịt với toàn bộ số vịt và gà. Những bài tập dạng này có 
tác dụng khắc sâu làm phong phú những biểu tượng về tập hợp cũng như những 
kinh nghiệm thao tác với các tập hợp của trẻ.
 Trong quá trình hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn, cô giáo nên hạn chế sử dụng 
các hành động, thao tác mẫu, mà cần tăng cường dùng lời nói để hướng dẫn trẻ 
(cháu xếp hình tròn lên hàng trên và hình vuông ở hàng dưới sao cho dưới mỗi 
hình tròn là một hình vuông) bằng câu hỏi cô gợi cho trẻ nhớ lại kiến thức, kỹ 
năng cần thiết đã được học.
 Ví dụ: Để so sánh hình tròn đỏ với hình tròn xanh cháu phải làm thế nào?, 
cháu định xếp các hình tròn đó như thế nào? Khi đếm cháu phải đếm như thế 
nào?
 Trong quá trình so sánh các nhóm vật, sự xem xét đồng thời các mối quan 
hệ “nhiều hơn”, “ít hơn” là cơ sở để trẻ hiểu được các mối quan hệ thuận nghịch 
“lớn hơn”, “nhỏ hơn” giữa các con số liền kề trong dãy số tự nhiên. Mặt khác, 
bằng các ví dụ cụ thể trẻ sẽ thấy được tính tương đối giữa các khái niệm “ nhiều 
hơn, ít hơn” về số lượng giữa các nhóm đối tượng và các khái niệm” lớn hơn, 
nhỏ hơn “ giữa các số, từ đó ở trẻ hình thành biểu tượng về trình tự của các số 
trong dãy số tự nhiên.
 Các bài tập so sánh số lượng các nhóm vật có kích thước và sự sắp đặt 
khác nhau tạo điều kiện cho trẻ hiểu vai trò của phép đếm và các biện pháp thiết 
lập tương ứng 1:1 phân tích các mối quan hệ giữa số lượng “bằng nhau- không 
bằng nhau”, “ nhiều hơn, ít hơn”
 Ví dụ: Khi trẻ phân tích mối quan hệ số lượng giữa số bánh to và kẹo 
nhỏ, hay giữa số hoa được xếp trên diện tích hẹp và số bướm được xếp trên diện 
tích rộng, trẻ cần phải đếm số hoa và số bướm sau đó so sánh các kết quả đếm 
được với nhau. Hoặc trẻ có thể thiết lập tương ứng 1:1 giữa mỗi vật của nhóm 
này với một vật của nhóm kia bằng các biện pháp như xếp chồng, xếp cạnh hay 
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 9 Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ 5- 6 tuổi tại trường Mầm Non Sao Mai
 - Bạn sóc cần đĩa trái cây có 9 quả, bạn thỏ cần đĩa trái cây có 6 quả, bạn 
rùa cần đĩa trái cây có 8 quả. Bé hãy giúp các bạn tìm đúng đĩa trái cây mà bạn 
cần. Bé hãy đánh dấu(x) vào dĩa trái cây chứa nhiều quả nhất.
 Đếm bằng chữ số:
 - Bé hãy đếm và tìm chữ số đứng ngay trước chữ số 7?
 - Bé hãy đếm và điền vào ô trống chữ số còn thiếu?
 - Bé hãy đếm và tìm chữ số đứng giữa chữ số 10 và chữ số 8?
 - Bé hãy sắp xếp các chữ số sau theo thứ tự từ nhỏ đến lớn? Và ngược lại.
 So sánh và thêm bớt:
 So sánh: 
 - Bé hãy đánh dấu (x) vào hình có nhiều bạn Thỏ nhất.
 - Bé hãy đánh dấu (x) vào ô trống bên dưới nhóm quả có số lượng nhiều 
nhất.
 - Bé hãy đánh dấu (x) vào hình có ít bạn rùa nhất.
 - Bé đoán xem số quả bí trong giỏ ít hơn số quả cam bao nhiêu quả.
 - Bé hãy đánh dấu (x) vào ô có ngôi sao giống với ngôi sao trong hình của 
cô.
 - Bạn Lan có 2 bông hoa, 1 qủ đu đủ, 2 quả dâu. Bé hãy đánh dấu( x) vào 
tranh có số lượng giống như của bạn Lan.
 - Bé hãy nối nhóm về đúng với số lượng.
 - Chữ số 9 lớn hơn chữ số 6 mấy đơn vị.
 Thêm bớt để tạo ra tập hợp bằng nhau về số lượng:
 - Bé cần thêm bao nhiêu toa tàu bên dưới để có chiếc xe lửa gồm 10 toa 
tàu.Hãy đánh dấu (x) vào bên cạnh nhóm toa tàu mà bé cần.
 - Bé hãy lấy bớt một bông hoa để số hoa trong bình chỉ còn lại là 5 bông 
hoa. Bé hãy đánh dấu (x) vào ô cần lấy.
 - Bạn gái có 7 cây kẹo , bạn trai có 5 cây kẹo. bạn gái muốn số kẹo của 
mình bằng kẹo bạn trai thì bạn gái phải bớt đi bao nhiêu cây?
 - Bạn chó có 9 quả táo, bạn mèo có 5 quả táo, làm cách nào để số quả táo 
Người thực hiện: Hồ Thị Thục Oanh 
 11