Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ học tốt khám phá khoa học tại lớp Lá 1 trường Mầm non Krông Ana

 I. Phần mở đầu 
 1. Lý do chọn đề tài
 Muốn tốt cho sự phát triển của trẻ cả về thể chất lẫn tinh thần điều cần thiết 
bạn phải hướng dẫn trẻ ra hoà nhập với thiên nhiên. Và cô giáo mầm non những 
người thầy đầu tiên ươm mầm thiên nhiên có hệ thống vào trong trẻ. 
 Bác Hồ kính yêu đã dạy rằng “ Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm 
năm phải trồng người” vì lợi ích của cả dân tộc, cả quốc gia, vì trẻ em là hạnh 
phúc của mọi nhà. Việc bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ là trách nhiệm của toàn xã 
hội. Vậy thì chúng ta hãy cùng chung tay gieo trồng chăm sóc và bảo vệ trẻ.
 Thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng tích hợp “lấy trẻ 
làm trung tâm”. Trẻ là người khởi xướng các hoạt động, trẻ được khuyến khích 
tham gia vào quá trình giáo dục chứ không thụ động. Trẻ được học qua chơi, qua 
khám phá thử nghiệm bằng các giác quan. Người lớn giữ vai trò “trung gian”. Tổ 
chức môi trường, tạo điều kiện cho trẻ hoạt động nhằm phát huy hứng thú, nhu cầu 
và năng lực của trẻ.
 Trẻ em trí tò mò và nhu cầu muốn tìm hiểu, muốn khám phá sự vật xung 
quanh rất lớn mà khả năng của trẻ còn hạn chế. Việc giúp trẻ lĩnh hội kiến thức 
một cách chính xác và trọn vẹn phù hợp với khả năng và đáp ứng nhu cầu của trẻ 
thông qua các hoạt động thông thường : Tạo hình, tác phẩm văn học,...mới chỉ đem 
đến cho trẻ lượng kiến thức rất nhỏ. Nhưng nếu chúng ta đưa trẻ hòa nhập vào 
thiên nhiên, vào khoa học cuộc sống trẻ vừa lĩnh hội kiến thức mà người lớn truyền 
đạt, bên cạnh đó trẻ còn tự tìm hiểu và vốn kiến thức chính xác hơn, thực tế hơn. 
Phong cảnh bên ngoài giúp bé biết quan sát và nhận thức thế giới, thông qua những 
câu hỏi “tại sao? Vì sao lại thế?,” Thiên nhiên tạo cơ hội để bé hít thở không khí 
trong lành và tăng cường vận động, cần thiết cho sự phát triển thể chất cũng như 
tâm hồn trẻ qua các hoạt động như hoạt động ngoài trời. Các chuyên gia giáo dục 
cho rằng, vận động ngoài trời sẽ tăng khả năng chú ý và tư duy sáng tạo cho trẻ. 
Nhờ đó, bé sẽ giảm được nguy cơ mắc chứng bệnh tăng động giảm chú ý. 
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 1 Đề tài có tính ứng dụng thực tiến phù hợp với đối tượng nghiên cứu
 3. Đối tượng nghiên cứu
 - Tôi chọn đối tượng nghiên cứu là trẻ 5 - 6 tuổi lớp lá 1 trường mầm non 
Krông Ana. 
 - Căn cứ vào thực tế và kinh nghiệm tôi chọn nghiên cứu của đề tài: ““Một 
số biện pháp giúp trẻ học tốt khám phá khoa học tại lớp lá 1 trường mầm non 
Krông Ana”
 4. Giới hạn của đề tài
 - Phạm vi nghiên cứu là tìm ra một số biện pháp mới giúp trẻ khám phá khoa 
học. 
 - Trong phạm vi khả năng và trách nhiệm của mình tôi có sử dụng một số 
giáo trình thuộc bộ môn khám phá khoa học và tư liệu của đồng nghiệp để nghiên 
cứu.
 - Vấn đề mà bài viết này đề cập đến là chương trình chăm sóc và giáo dục 
trẻ mầm non từ 5-6 tuổi ở chính đơn vị trường tôi đang công tác . 
 - Phạm vi thời gian nghiên cứu: Đề tài được tiến hành trong năm học, từ 
tháng 9 năm 2016 đến nay tại lớp lá 1 (5 - 6 tuổi) trường mầm non Krông Ana.
 5. Phương pháp nghiên cứu:
 a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Phương pháp phân tích.. – tổng hợp tài liệu.
 - Phương pháp khái quát hoá các nhận định độc lập
 b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 - Phương pháp điều tra
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
 - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động 
 - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 3 Trong quá trình sống trẻ tích lũy được nhiều kinh nghiệm và trẻ 5-6 tuổi đã xuất 
hiện sự tự nhận thức ở trẻ.
 - Trẻ ở tuổi này lĩnh hội các biểu tượng khái quát về sự vật hiện tượng hiểu 
được mối quan hệ và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa chúng. Nếu được giáo dục một 
cách đúng đắn trẻ không những chỉ lĩnh hội tri thức về sự vật, hiện tượng xung 
quanh, mà còn học được cách tiếp cận đối tượng, cách thức khám phá sự vật hiện 
tượng trong môi trường xung quanh. Chính quá trình khám phá môi trường đã tạo 
điếu kiện để trẻ phát triển thể chất, thẩm mỹ đạo đức và lao động cho trẻ.
 - Để giúp trẻ làm tốt vai trò chủ thể của quá trình khám phá thế giới xung 
quanh giáo viên cần quan tâm đến nhu cầu, hứng thú của trẻ tận dụng các biện 
pháp, các cơ hội trong cuộc sống cho trẻ được khám phá sự vật hiện tượng xung 
quanh chúng cho trẻ được trải nghiệm cảm xúc, tích lũy kinh nghiệm để đi đến 
hiểu biết bản chất của sự vật hiện tượng và có kỹ năng sống phù hợp. 
 Bởi vì trước hết trẻ sẽ phát triển ý thức về sự tôn trọng và quan tâm đến môi 
trường sống ngay từ khi còn nhỏ. Thứ hai, sự tác động tích cực đối với môi trường 
tự nhiên cũng là một phần quan trọng cho sự phát triển sức khỏe của trẻ. Và sự tác 
động qua lại này cũng nâng cao khả năng học hỏi của trẻ. Trẻ được sống gần gũi 
với thiên nhiên, điều đó sẽ tuyệt vời hơn nhiều sách vở, từ ngữ.
 Thực hiện mục tiêu “Hướng vào trẻ, trẻ là trung tâm”, mọi hoạt động đều 
hướng vào trẻ và trẻ hoạt động tích cực giáo viên chỉ giữ vai trò “trung gian”. Bản 
thân tôi là giáo viên mầm non trực tiếp giáo dục chăm sóc trẻ luôn tìm hiểu, nghiên 
cứu và đã tìm ra một số biện pháp giúp trẻ khám phá khoa học.
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Trường Mầm non Krông Ana có sân rộng rãi, xung quanh đều có cây, hoa, 
có vườn rau. Trẻ năng động tham gia hoạt động tích cực, phụ huynh quan tâm đến 
con em, trẻ cùng một lứa tuổi thuận lợi cho việc áp dụng đề tài.
 Trang thiết bị và một số dụng cụ khoa học của trường còn hạn chế như 
(Kính lúp, máy ảnh,... ).
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 5 - Cháu đến lớp chuyên cần.
 - Giảng dạy nhiều năm và thường xuyên quan tâm đến trẻ nên bản thân cũng 
có nhiều kinh nghiệm trong việc nắm bắt tâm sinh lý tuổi.
 - Được sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh lớp lá 1, 
nên tôi vận dụng tìm ra nhiều biện pháp mới cũng thuận lợi hơn.
 - Số trẻ đông, một số cháu thể lực yếu nên tiếp thu chậm hơn so với các bạn.
 - Gia đình một số học sinh còn khó khăn nên không có điệu kiện cho cháu tiếp 
xúc nhiều với thế giới bên ngoài nên dẫn đến khả năng tiếp xúc với môi trường xã 
hội còn hạn chế.
 - Cụ thể thực trạng khi chưa vận dụng biện pháp mới tôi đã thống kê bằng bảng 
sau:
 + Bảng khảo sát chất lượng trước lúc thực hiện biện pháp mới.
 - Với số trẻ : 35 cháu
 stt Kết quả
 Nội dung
 Tốt - khá TB Yếu
 1 Kỹ năng quan sát, tìm ra đặc điểm và 30 cháu 4 cháu 1cháu
 trả lời được tên gọi đặc điểm của các 86% 11% 3%
 đối tượng khám phá 
 2 Khả năng so sánh, phân loại các đối 23 cháu 10 cháu 2 cháu
 tượng khám phá 66% 28% 6%
 3 Phát hiện cái mới lạ và có thái độ hành 24 cháu 6 cháu 5 cháu
 động phù hợp 68% 18% 14%
 4 Có kỹ năng sống và khả năng giao tiếp 23 cháu 8 cháu 4 cháu
 tốt 66% 23% 11%
 Từ kết quả như trên, tôi luôn băn khoăn suy nghĩ tìm nhiều biện pháp để tiết 
dạy KPKH đạt hiệu quả cao hơn. Dựa vào vốn kiến thức đã học và được bồi dưỡng 
chuyên môn, tôi đã tìm ra một số biện pháp sau:
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 7 biết về sự vật hiện tượng xung quanh, làm giàu xúc cảm thẩm mỹ, trẻ được mở 
rộng diện tiếp xúc, được trực tiếp quan sát tiếp xúc các sự vật hiện tượng sống 
động trước mắt làm phong phú vốn biểu tượng và giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp 
của môi trường xung quanh. Tạo điều kiện để trẻ vận dụng những hiểu biết, kiến 
thức, kỹ năng đã học và hoàn cảnh thực tiễn. Vì vậy việc lựa chon môi trường sao 
cho phù hợp với trẻ là rất quan trọng.
 Tôi luôn tìm chọn những địa điểm thực sự gần gũi và gây hứng thú với trẻ 
dựa trên thực tế mà trường mình có (sân trường, gốc bàng, vườn hoa, vườn rau, bể 
nước,) Trên cơ sở đó tôi biến những điều không có thành có bằng cách khi cho 
trẻ ra dạo chơi tôi bí mật giấu một đồ vật mà tôi muốn trẻ tìm hiểu rồi tạo tình 
huống cho trẻ thấy. Khi đó trẻ sẽ tò mò và cùng xúm xít lại tìm hiểu đặt câu hỏi, 
như vậy tự nhiên tôi đã có một môi trường học tập thật sự gây hứng thú cho trẻ.
 Biện pháp 2: Thường xuyên trau dồi sự hiểu biết của trẻ. Kích thích trí 
tò mò của trẻ.
 Thật vậy, bất kỳ làm một việc gì, tìm hiểu hay khám phá một điều gì trong 
mỗi chúng ta đều phải có một ít hiểu biết nhất định về điều đó để có thể đặt ra câu 
hỏi “tại sao”,... và tìm cách giải quyết chúng. Trẻ nhỏ cũng vậy, chúng ta thường 
quan niệm trẻ nhỏ giống như tờ giấy trắng và chúng ta muốn vẽ gì lên đó cũng 
được, đó là quan niệm hoàn toàn không chính xác, trẻ cũng có cách nghĩ riêng của 
trẻ có điều khả năng thu thập thông tin của trẻ còn hạn chế và khả năng phân tích 
tổng hợp của trẻ hầu như chưa chính xác vì vậy trẻ gặp khó khăn trong bất cứ vấn 
đề nào trẻ muốn tìm hiểu. 
 Việc đưa trẻ vào với môi trường xung quanh hay nói rõ hơn là trẻ khám phá 
khoa học, điều đầu tiên mà tôi quan tâm là lượng kiến thức của trẻ có thực sự phù 
hợp cho chuyến đi “dã ngoại” này hay không. Hơn nữa, nếu trẻ đã có lượng kiến 
thức nhất định rồi thì việc khám phá sẽ dễ dàng hơn và có ý nghĩa, hiệu quả hơn 
rất nhiều bên cạnh đó phát triển được tư duy cho trẻ. 
 Căn cứ vào những điều trên nên tôi chọn biện pháp thường xuyên trau dồi 
sự hiểu biết của trẻ, kích thích tính tò mò của trẻ là vấn đề mấu chốt trong đề tài 
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 9 học có những điều trẻ chưa biết hoặc rất quan tâm phụ huynh có thể dừng lại để 
đáp ứng nhu cầu muốn khám phá của con mình.
 * Thí nghiệm 2: Dạy trẻ cách phòng tránh bệnh “ Tay, chân, miệng” 
 Cho cháu xem các hình ảnh về bệnh tay, chân, miệng và giải thích cho cháu 
biết chân tay miệng là bệnh rất dễ lây truyền. Tôi cũng cho cháu biết con vi trùng 
lây bệnh rất nhỏ bằng mắt thường không thể nhìn thấy. Đồng thời làm một thí 
nghiệm cho trẻ xem:
 Tôi dùng một lọ nước hoa xịt nước hoa vào 1 trẻ cho các bạn trong lớp 
nhận xét bạn đó rất thơm hỏi cháu: Các con có nhìn thấy gì không mà sao thơm 
thế? Tôi nói cho cháu biết có nhiều thứ tồn tại mà không nhìn thấy bằng mắt. 
 Cho cháu làm thí nghiệm cùng nhau như: Xịt nước hoa vào tay bạn A rồi 
cho cháu ngửi và nhận xét tay bạn A thơm – Cho lớp ngửi tay bạn B không xịt 
nước hoa và nhận xét tay bạn B không thơm - sau đó cho 2 cháu bắt tay nhau một 
lúc rồi lại cho lớp ngửi tay 2 bạn và các cháu phát hiện ra tay bạn B bây giờ đã 
thơm như tay bạn A, Tôi nói cho cháu biết con vi khuẩn cũng nhỏ như mùi nước 
hoa và đặt câu hỏi: Các con có nhìn thấy con vi khuẩn của bệnh tay, chân, miệng 
và đặt câu hỏi: Các con có nhìn thấy con vi khuẩn của bệnh tay, chân, miệng 
không. Qua đó tôi cho cháu biết tay, chân, miệng lây qua các đường giao tiếp như: 
Nếu người bị bệnh cầm đồ chơi thì con vi khuẩn của bệnh sẽ bám vào đồ chơi đó . 
Đồ chơi đó mà không được rửa sạch bằng xà bông hoặc không được sát trùng thì 
khi người khác cầm vào đó con vi trùng sẽ bám vào tay và người lành lại lây bệnh. 
Bệnh còn lây qua đường hô hấp trong khi nói chuyện với nhau và dạy cháu phòng 
bệnh bằng cách thường xuyên rửa tay bằng xà phòng. Thường xuyên tự vệ sinh đồ 
chơi trong lớp và ở nhà sẽ phòng tránh được bệnh chân, tay, miệng
 Thường xuyên trò chuyện và dạy cho trẻ cách quan sát, khám phá sự vật một 
cách khoa học và logic, rèn cho trẻ khả năng đặt câu hỏi và tìm ra câu trả lời. Ví 
dụ: Khi dạo chơi trong sân tôi luôn khơi gợi cho trẻ sự tò mò từ những trái bàng, 
hạt phượng hay những tia nằng chiếu qua từ khe lá. Trẻ hỏi tại sao lại thế? Sao 
Người thực hiện: Bùi Thị Cẩm Dương – Trường MN Krông Ana 11