Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái Tiếng Việt

 PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRÔNG ANA
 TRƯỜNG MẦM NON SƠN CA
 ******************
 Đề tài:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 -6 TUỔI
 NHẬN BIẾT 29 CHỮ CÁI TIẾNG VIỆT
 Lĩnh vực : Phát triển ngôn ngữ
 Họ và tên tác giả : H’Brik Hđơk
 Chức vụ : Giáo viên
 Đơn vị : Trường Mầm non Sơn Ca
 Năm học: 2018-2019 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Trong xu thế phát triển chung của thời đại, đáp ứng nhu cầu phát triển 
ngày càng mạnh mẽ của đất nước, đòi hỏi các ngành nói chung và giáo dục mầm 
non nói riêng phải có bước chuyển mình rõ rệt nghĩa là đổi mới phương thức 
giáo dục bắt kịp xu hướng, đẩy mạnh công tác chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm. 
 Chăm sóc trẻ tốt đồng nghĩa chăm sóc tốt tương lai của đất nước. Giáo 
dục mầm non chính là hệ thống đầu tiên trong hệ thống giáo dục. Mục đích 
chung của giáo dục mầm non là phát triển toàn diện cho trẻ, hình thành những 
cơ sở ban đầu về nhân cách con người, mặt khác đáp ứng các nhu cầu phát triển 
tổng thể hài hòa các mặt: Thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ, tình cảm và 
xã hội, chuẩn bị nền móng vững chắc cho trẻ bước vào những cấp học tiếp theo. 
Thông qua các hoạt động học tập, vui chơi khả năng nhận thức của trẻ ngày 
được nâng lên. Lúc này trẻ dùng ngôn ngữ để giao tiếp với bạn bè và mọi người 
xung quanh. 
 Trong đó hoạt động làm quen chữ cái là phương tiện góp phần phát triển 
ngôn ngữ giao tiếp trao đổi của trẻ, đó cũng là tiền đề khi vào lớp 1 
 Làm quen chữ cái là môn học mở đầu của quá trình giao tiếp, trẻ không 
bỡ ngỡ, khơi gợi tính tò mò, ham học hỏi, chủ động tích cực và khả năng tư duy 
trong khi hoạt động
 Làm quen chữ cái để tìm hiểu về môi trường xung quanh, nâng cao tính 
mạnh dạn, tự tin, làm chủ lời nói của bản thân. Hình thành các kỹ năng nói, đọc, 
viết, đàm thoại qua đó trẻ dùng ngôn ngữ của mình để diễn đạt, cảm nhận cái 
mới về mọi việc 
 Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, từ đặc trưng của ngành học “Học mà chơi, 
chơi mà học, trẻ là trung tâm” để không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ, trong 
sáng, hiếu động, vấn đề đặt ra là cần tổ chức các hoạt động ở lớp vào các tiết học 
thật sáng tạo, không ôm đồm tránh áp lực để trẻ thoả sức cùng chơi, cùng học 
mà vẫn tiếp thu được nội dung cần truyền đạt
 Để hoàn thành nhiệm vụ trên bản thân tôi là giáo viên đứng lớp 5-6 tuổi 
tại trường Mầm non Sơn Ca phân hiệu Thôn Ana luôn trăn trở để tìm ra các biện 
pháp mới phù hợp với trẻ của lớp mình mà không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ, 
trong sáng, hiếu động của lứa tuổi.
 Đa số trẻ lớp tôi quê gốc ở Thái Bình, hàng ngày trẻ giao tiếp với bố mẹ 
bằng tiếng vùng miền kéo theo hậu quả trẻ phát âm nhiều chữ không rõ, phát âm 
sai, như chữ: o thành o..eđiều này đã gây không ít khó khăn cho bản thân tôi 
khi nhiều lần uốn nắn nhưng đạt kết quả chưa cao. 
 Mặt khác một số giáo viên chưa nắm được trọng tâm của tiết dạy theo 
chương trình mầm non mới, khả năng tổ chức các hoạt động còn hạn chế dẫn 
đến hiệu quả chưa được như ý muốn
 1 được âm tương ứng thoả mãn tính tò mò, khám phá, nhân rộng ham hiểu biết 
của trẻ ở các lĩnh vực
 Ở giai đoạn 5-6 tuổi sự phát triển 5 mặt đã dần hoàn thiện, trẻ tiếp thu 
nhanh, trí nhớ tốt. Phần lớn trẻ vẫn đang “Chơi mà học, học mà chơi”. Trong 
quá trình làm quen chữ cái trẻ được thoả sức chơi và cùng sáng tạo với các chữ 
cái như là: qua trò chơi sáng tạo trẻ tạo ra chữ cái từ lá cây, từ màu nước, từ 
chính cơ thể của mình, từ đó thoã sức cùng chơi với các chữ, giúp khả năng tiếp 
thu kiến thức của trẻ tốt, duy trì khả năng ghi nhớ có chủ định lâu bền
 Trong Modul MN 3 có viết: “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong 
những nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường mầm non. Hoạt động này không 
những nhằm mục đích trẻ hình thành và phát triển năng lực ngôn ngữ như 
nghe,nói, đọc, viết mà còn giúp trẻ phát triển tư duy, tình cảm. Đó là chiếc 
cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh huyền ảo, rực rỡ màu sắc của xã 
hội loài người. 
 Vì vậy trẻ nói mạch lạc được chuẩn bị sẵn sàng để vào lớp 1, là yêu cầu 
trọng tâm của phát triển ngôn ngữ. Vì thế, hoạt động làm quen chữ cái được coi 
là phương tiện giáo dục, hình thành nhân cách cho trẻ. Thông qua đọc thơ, kể 
chuyện, hình ảnh có gắn chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ 
cáitừ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm 
quen chữ cái chính là nền tảng ngôn ngữ đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong 
công tác chăm sóc giáo dục trẻ 
 Đây là vấn đề thường xuyên mà giáo viên phải đối mặt mỗi khi lên lớp, 
tránh tình trạng phụ huynh muốn trẻ biết đọc và viết rành chữ cái, vô tình tạo áp 
lực khiến trẻ mất sự hứng thú, thờ ơ, chán học khi vào tiểu học. Vì thế người 
giáo viên đóng vai trò quan trọng là cầu nối ngôn ngữ giữa kiến thức mới và trẻ, 
qua đó giúp trẻ học tốt, nắm vững kiến thức, biết cách thực hiện yêu cầu của bài 
học tạo sự hứng thú, tích cực khi trẻ tham gia 
 Theo hướng đổi mới đối với trẻ 5-6 tuổi thực hiện theo bộ chuẩn, việc lựa 
chọn các chỉ số trong bộ chuẩn lồng ghép vào từng lĩnh vực, từng chủ điểm, 
từng hoạt động sao cho phù hợp với khả năng tiếp thu của trẻ để đem lại kết quả 
cao trong đó có hoạt động làm quen chữ cái
 Theo thông tư số 23/2010/TT-BGD&ĐT ngày 22 tháng 07 năm 2010 của 
Bộ trưởng BGD&ĐT. Bộ chuẩn trẻ 5 tuổi gồm 4 lĩnhvực, 28 chuẩn, 120 chỉ số, 
tại điều 7, điểm 6, chuẩn 19 quy định: 
 Tại trang 7 lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp gồm 6 chuẩn và 31 chỉ 
số, chuẩn 15 có ghi rõ “ Trẻ biết sử dụng lời nói để giao tiếp bộc lộ cảm xúc, ý 
nghĩ với các chỉ số
 Chỉ số 65 nói rõ ràng
 Chỉ số 66 sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm 
trong sinh hoạt hàng ngày 
 Chỉ số 67 Sử dụng các loại câu khác nhau trong giao tiếp
 3 Bắt nguồn từ thực tế trên, bản thân tôi luôn tìm tòi để tìm ra những biện 
pháp và giải pháp mới kích thích sự tham gia của trẻ, nhờ đó lớp học thêm sôi 
nổi, cuốn hút. 
 Cùng với đó trẻ phát âm và đọc chuẩn tiếng mẹ đẻ để phát triển các giác 
quan và hoàn thiện nhân cách trẻ
 Làm quen chữ cái đối với trẻ Mầm Non đã được các chuyên gia trong 
ngành nghiên cứu một cách khoa học, vừa sức, phù hợp với tâm sinh lý, sự tiếp 
thu của trẻ, đây là tiền đề quan trọng để trẻ học tập ở tiểu học, mầm non là nền 
tảng, chỉ khi học lớp 1 trẻ mới học theo chuẩn chương trình 
 II. Thực trạng vấn đề
 - Trường Mầm Non Sơn Ca đóng trên địa bàn xã Dray Sáp. Được sự quan 
tâm chỉ đạo sát sao của phòng Giáo Dục Huyện Krông Ana, Uỷ Ban Nhân Dân 
Xã Dray Sáp, giám sát chỉ đạo của Ban Giám Hiệu, các phân hiệu đã có phòng 
học, sân chơi rộng rãi thoáng mát
 - Đội ngũ giáo viên nhiệt tình trong công tác, đi đầu trong các phong trào, 
đoàn kết, tương trợ lẫn nhau cùng tiến bộ
 - Được sự quan tâm ủng hộ của đại diện cha mẹ và phụ huynh học sinh
 - Tập thể giáo viên đa số trẻ, nhiệt tình, năng động, chịu khó, yêu nghề 
mến trẻ, có sự đầu tư vào các tiết dạy. 
 - Đã áp dụng lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động làm quen chữ cái, 
cô và trẻ cùng làm cùng hoạt động, trẻ tự tay sáng tạo làm đồ dùng để bổ sung 
vào các tiết học thêm sinh động
 - Ý thức của phụ huynh được cải thiện, không bắt ép trẻ học viết học đọc 
thuộc lòng chữ cái
 - Toàn trường có 5 phân hiệu đặt ở các điểm thôn Dray Sáp, thôn Đồng 
Tâm, thôn Ana, Buôn Kla và Buôn Kuốp nên còn khó khăn cho liên lạc trao đổi 
học tập lẫn nhau, có 49% trẻ là dân tộc thiểu số (M’nông, Êđê). Trẻ hạn chế nói, 
nghe được tiếng Kinh nên tiếp thu kiến thức còn nhiều bất cập. 
 - Đời sống kinh tế của cha mẹ trẻ còn nhiều khó khăn, đa số phụ huynh 
đều làm nông vốn hiểu biết của phụ huynh chưa cao, nên chưa quan tâm đến 
việc học tập của trẻ
 - Một số giáo viên chưa chú trọng đến trẻ, làm quen chữ cái ở các tiết dạy 
còn mang tính ôm đồm hình thức, cô làm và chuẩn bị, trẻ nghe mà không được 
hoạt động với chữ cái, chưa phát triển được khả năng sáng tạo, tự chủ của trẻ về 
cách nhận biết chữ cái
 - Đồ dùng đồ chơi chưa sinh động, chưa sử dụng nguyên vật liệu có sẵn
 - Giáo viên dạy trẻ còn sai kiểu chữ, phát âm chưa chuẩn
 - Một số phụ huynh còn mang nặng ý thức cho trẻ học viết, học đọc để 
vào lớp 1
 5 thêm chữ cái
 + Từ những sợi dây thừng cho trẻ chơi với những chữ cái ngộ nghĩnh. 
 + Từ hộp sữa tôi sơn và dùng màu viết chữ cái lên đó, thông qua cac tiết 
học khác nhau trẻ nhìn vào nhận ra các chữ cái
 + Từ những gạch men thợ cắt bỏ tôi xếp thành chữ cái để làm chữ cái lên 
sân trường
 + Từ lá cây trẻ có thể xé dán chữ cái đã học
 + Từ các lốp xe bỏ tôi sơn màu và dùng nắp sữa gắn thành chữ cái
 - Giải pháp 2: Tạo môi trường chữ cái trong và ngoài lớp học
 + Ngay từ đầu năm học tôi lên kế hoạch làm đồ dùng dạy học có chất lượng 
để phục vụ tiết học chữ cái, vì lớp tôi là lớp 5-6 tuổi, độ tuổi sắp bước vào lớp 1 
vấn đề nhận biết chữ cái đối với trẻ là hết sức cần thiết
 + Môi trường xung quanh trong đó có các yếu tố giúp trẻ thường xuyên tiếp 
xúc, tương tác vơ chữ cái là điều kiện hết sức quan trọng trong hoạt động cho trẻ 
làm quen với chữ cái
 + Tạo môi trường chữ cái trong lớp học
 Thế giới xung quanh luôn là môi trường sống động, kích thích sự tò mò 
và trí tưởng tượng của trẻ. Trẻ luôn bị thu hút bởi những vật lạ, có kích thước 
lớn hoặc màu sắc sặc sỡ. Vì thế, với các mảng tường xung quanh lớp, tôi 
thường bố trí các mảng chính như: mảng chủ đề, các góc hoạt động được 
trang trí với màu sắc hài hoà, tên gọi ngộ nghĩnh, cỡ chữ phù hợp và được 
dán ở độ cao vừa tầm mắt trẻ. 
 Hình 1: Trang trí và gắn chữ cái vào mỗi góc
 Tôi không chỉ chú ý đến kiểu chữ ở mỗi góc phải chuẩn xác, màu sắc phù 
hợp với hình ảnh minh hoạ mà còn chú ý đến sự hài hoà, thống nhất giữa các 
góc trong không gian lớp học
 7 
 Hình 4: Trang trí và gắn chữ cái vào bảng tin
 Hình 5: Trang trí ngoài hiên lớp học có vẽ chữ cái
 Ví dụ: Bằng cách cắt đủ các loại biểu mẫu tên các loại cây cối, hoa, rau, 
nhà vệ sinh,các góc chơi trong và ngoài lớp, các kệ tủ xếp đồ dùng của trẻ có 
trong trường để nhìn vào đó trẻ nhận ra các chữ cái, bên cạnh đó tạo ra những 
hình ảnh sinh động như gắn các hình hoạt hình để tạo sự chú ý đến trẻ
 Ví dụ: Cắt chữ cây bàng gắn lên cây đó, chữ gắn phải phù hợp với tầm với 
trẻ, to, rõ ràng, gắn thêm các hình hoạt hình để tạo sự chú ý của trẻ. Trong giờ 
hoạt động ngoài trời cô cùng trẻ quan sát và trò chuyện về những loại cây và đọc 
tên cây đó. 
 Mặt khác khi bố mẹ đưa đi học trẻ đã có thời gian quan sát, cùng hỏi bố mẹ 
và giải đáp thắc mắc. Đây là biện pháp rất hữu ích vì trẻ vừa được học, vừa được 
chơi mà không bị gò bó, ép buộc
 9 làm quen chữ cái
 +Trò chơi với chữ cái: Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi 
đạt hiệu quả cao nhất, bản thân tôi là giáo viên phải tổ chức các trò chơi sao cho 
đạt hiệu quả, hấp dẫn, xen kẽ giữa động và tĩnh để giúp trẻ khắc sâu chữ cái mà 
trẻ vừa được làm quen
 Ví dụ: Trò chơi “Nu na nu nống”
 Cách chơi: Những người chơi ngồi xếp hàng bên nhau, duỗi chân ra, tay 
cầm tay, quản trò vừa đập tay vào chân từng người vừa đọc bài đồng dao:
 Luật chơi: Mỗi từ trong bài đồng dao được đập nhẹ vào một chân theo 
thứ tự từ đầu đến cuối rồi quay ngược lại cho đến chữ “rút”. Chân ai gặp từ 
“rút” nhịp trúng thì co chân lại. Cứ thế cho đến khi các chân co lại hết thì 
chơi lại từ đầu.
 “Nu na nu nống
 Cái cống nằm trong
 Con ong nằm ngoài
 Củ khoai chấm mật
 Phật ngồi phật khóc
 Con cóc nhảy ra
 Con gà ú ụ
 Bà mụ thổi xôi
 Nhà tôi nấu chè 
 Tè he chân rút”
 Tuỳ theo chủ đề, chủ đề nhánh giáo viên có thể lựa chọn trò chơi phù hợp 
với trẻ
 Ví dụ: Trò chơi “ Thi ghép tranh”
 Cách chơi: Khi có hiệu lệnh của cô, trẻ đứng đầu hàng chạy dích dắc qua 
chướng ngại vật để lấy chữ cái đầu tiên của từ gắn lên bảng. Sau khi gắn xong 
trẻ chạy về hàng, đập vào tay bạn thứ hai thì bạn đó sẽ chạy dích dắc qua 
chướng ngại vật để lên tìm chữ cái tiếp theo gắn lên bảng 
 Luật chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội. Đội nào gắn đúng và nhanh 
hơn sẽ là đội thắng cuộc
 Ngoài ra sưu tầm các bài thơ, bài hát, đồng dao, câu đố, trò chơi có vần thơ 
gần gũi dễ thuộc và có chứa các chữ cái đang học, sẽ học cho trẻ đọc thuộc 
nhằm mục đích luyện phát âm đúng và trẻ nhận mặt chữ dễ hơn
 Ví dụ: O tròn như quả trứng gà, Ô thì đội mũ, Ơ thì có râu
 Đồng dao: Rềnh rềnh ràng ràng để luyện phát âm chữ r cho trẻ
 11