Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường Mầm non Hoa Phượng

 Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 – 6 TUỔI LÀM QUEN VỚI CHỮ 
 VIẾT TẠI LỚP LÁ I TRƯỜNG MN HOA PHƯỢNG
 I. Phần mở đầu 
 1. Lý do chọn đế tài
 Qúa trình dạy học ở trường mầm non là một quá trình hoạt động có mục 
đích, có kế hoạch và có tổ chức của cô và trẻ, nhằm trang bị cho trẻ những kiến 
thức sơ đẳng về thế giới xung quanh, hình thành các kỹ năng, kỹ xảo tương ứng. 
Dạy học là một trong những phương tiện quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện 
và giữ vai trò chủ đạo trong việc phát triển trí tuệ cho trẻ mầm non. Vì thông qua 
dạy học, các nhiệm vụ trí dục được giải quyết một cách chọn vẹn. Chính vì vậy 
là một giáo viên mầm non tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng 
chăm sóc giáo dục trẻ được tốt, giúp trẻ phát triển toàn diện các mặt và đặc biệt 
là việc nâng cao chất lượng làm quen chữ viết cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
 Thực tiễn cho thấy dạy trẻ mẫu giáo 5 tuổi làm quen chữ viết còn gặp 
nhiều khó khăn, đặc biệt đối với giáo viên dạy trẻ ở vùng dân tộc thiểu số khi 
mà khả năng hiểu và sử dụng Tiếng Việt của trẻ trong đời sống hàng ngày còn 
hạn chế. 
 Một thực tế khác lại cho thấy dạy trẻ em 5 tuổi làm quen chữ viết lâu nay 
đã trở thành hiển nhiên đến mức nhiều bậc phụ huynh coi đó là mục đích cho 
con đến trường mẫu giáo và vì vậy đã buộc nhiều trường mẫu giáo phải coi đó là 
một trong những tiêu chí dạy trẻ. Hoặc có nhưng nơi trường mẫu giáo không dạy 
trẻ viết thì phụ huynh học sinh tìm đến các trường học tư nhân để cho con có thể 
học viết, ghép vần thành thạo trước khi vào lớp một. Có rất nhiều ý kiến của các 
bậc phụ huynh cho rằng, chương trình tiểu học bây giờ nặng nề quá tải là điều ai 
ai cũng nhìn nhận thấy, nếu muốn bảo đảm tiến độ chương trình học, trên lớp 
các thầy cô giáo lấy đâu ra thời gian để uốn nắn chữ viết cho từng học sinh và 
không học bắt đầu từ lớp mẫu giáo thì sẽ học vào lúc nào? Với những nhận thức 
nghe ra có vẻ rất có lý như vậy, mối quan tâm hàng đầu của phụ huynh chỉ là 
trường mẫu giáo đó có dạy viết chữ không? Tuy nhiên, các yếu tố khác đi kèm 
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 1 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
và đề xuất một biện pháp giúp giáo viên và phụ huynh hiểu hơn về tầm quan 
trọng của việc cho trẻ làm quen với chữ viết ở bậc học mầm non.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 Khi nghiên cứu tôi sử dụng các phương pháp sau đây:
 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Sưu tầm các tài liệu, tìm sách, đọc báo, 
phân tích tổng hợp tài liệu để có cơ sở lý luận về việc cho trẻ làm quen với chữ 
viết.
 Phương pháp quan sát hoạt động của giáo viên,các cháu mẫu giáo lớn 
trường MN Hoa phượng: Tri giác, quan sát các hoạt động vui chơi, giao tiếp, 
hoạt động học tập của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo lớn làm cứ liệu tham khảo để 
nghiên cứu. Quan sát các hoạt động của giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo 
dục các cháu mẫu giáo lớn, quan sát hoạt động giảng dạy, tổ chức các loại hình 
hoạt động của giáo viên và các cháu ở trong trường.
 Phương pháp điều tra: Dùng phiếu điều tra để phỏng vấn giáo viên, phụ 
huynh học sinh và một số vấn đề liên quan đến việc dạy đọc viết cho trẻ.
 Tổng kết kinh nghiệm của bản thân
 II. Phần nội dung
 1. Cơ sở lý luận
 Bộ Giáo dục đã từng đưa ra chỉ thị “Tuyệt đối không tổ chức dạy trước 
chương trình lớp một cho trẻ, không yêu cầu trẻ tập tô, tập viết chữ”. Chương 
trình Giáo dục mầm non không dạy trẻ những kỹ năng đọc viết thật sự, mà dạy 
trẻ những kỹ năng cơ bản như xem tranh, mô tả tranh, kể chuyện theo tranh, biết 
ngồi đúng, biết cách cầm bút tô, đồ.
 Cho trẻ làm quen với chữ viết cần được hiểu theo đúng nghĩa. Đối với lứa 
tuổi mầm non việc học chữ ở đây là việc nhận biết hình dáng của các con chữ, 
trẻ được làm quen mọi lúc mọi nơi, trẻ chưa thể hiểu ngay ý nghĩa của các chữ 
chúng ta dạy. Vì vậy thay vì hiểu rằng việc học chữ sớm là phải hiểu nghĩa của 
chữ viết , chúng ta hãy đơn giản nghĩ rằng cho trẻ làm quen, nhận biết mặt chữ 
như một trò chơi đối với trẻ. Hãy cho trẻ được học chữ trong môi trường ngôn 
ngữ: các hoạt động làm quen với chữ cái qua trò chơi, cho trẻ xem cách chúng ta 
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 3 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
 Công tác dạy đúng chương trình luôn được giáo viên và nhà trường hết 
sức coi trọng. Vì vậy luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, có sự đồng thuận, phối 
hợp chặt chẽ trong việc thực hiện các giải pháp, biện pháp nhằm giúp học sinh 
được học làm quen với chữ viết theo đúng chương trình giáo dục mầm non, luôn 
tạo cho trẻ có cảm giác thoải mái trong ngôi nhà thứ hai của mình. Tuy nhiên 
một phần không nhỏ phụ huynh vẫn ép trẻ phải học đọc, học viết trước khi vào 
lớp một vẫn còn diễn ra khá cao không chỉ ở Trường MN Hoa Phượng mà còn 
diễn ra ở các trường khác trên địa bàn Thị Trấn.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a) Mục tiêu của giải pháp
 Đưa ra những giải pháp, biện pháp phù hợp với đối tượng học sinh và 
thực tế của lớp, phụ huynh, nhà trường, địa phương để thực hiện việc cho trẻ 
làm quen với chữ viết, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
 Làm thay đổi quan niệm, nhận thức người dân và toàn xã hội về công tác 
xã hội hóa giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
 b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
 Trẻ mầm non với đặc thù “ học bằng chơi, chơi bằng học” học qua trải 
nghiệm qua tìm tòi nên việc giáo dục trẻ không chỉ chú trọng vào hoạt động học 
( Hoạt động chung ) mà các hoạt động khác cũng có vai trò quan trọng giúp trẻ 
làm quen, củng cố, mở rộng kiến thức, kỹ năng đã học. Để làm được điều đó 
người giáo viên cần thực hiện những biện pháp sau: 
 Biện pháp 1: Xây dựng môi trường thân thiện để cho trẻ làm quen với 
môi trường ngôn ngữ 
 Đối với việc trang trí lớp để tạo môi trường cho trẻ hoạt động là một việc 
làm hết sức quan trọng tại vì tôi nghĩ môi trường có gần gũi, có thân thiện thì trẻ 
mới có hứng thú tham gia vào hoạt động. Chúng ta biết rằng, trong cuộc sống, 
mọi lúc mọi nơi đều có lời nói, vậy nên hãy làm cho mọi lúc mọi nơi đều có chữ 
viết. Thẻ chữ, bảng viết, phấn, tranh chữ đều là những phương tiện dễ kiếm, 
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 5 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
 Một vài they đổi nhỏ trong lớp cũng giúp trẻ có cơ hội tiếp cận với chữ 
viết như: Có thể viết tên hoặc theo dấu hiệu xếp chữ cái đầu của trẻ vào tủ đựng 
gối, khăn mặt, bảng bé ngoan.Giáo viên chú trọng tạo môi truờng chữ viết 
phong phú để trẻ đuợc tắm mình trong môi truờng ngôn ngữ, đó chính là cách 
mà để trẻ đến với chữ viết một cách tự nhiên nhất.
Biện pháp 2: Sử dụng các trò chơi học tập giúp trẻ làm quen với chữ viết
 Đối với trẻ mầm non chơi là hoạt động chủ đạo, nên giáo viên cần biết ưu 
thế của trò chơi, qua đó “trẻ học mà chơi, chơi mà học”. Việc học chữ qua trò 
chơi sẽ sinh động hơn, kích thích hứng thú cho trẻ nhiều hơn. Việc chuẩn bị cho 
trẻ làm quen với chữ viết đòi hỏi phải có thiết kế hoạt động thích hợp. Các trò 
chơi được vận dụng một cách linh hoạt theo chủ đề để thu hút sự tham gia của 
trẻ. Song, bên cạnh đó cũng cần phải tính đến thời gian cho trẻ hoạt động có tính 
chuyên biệt như trẻ trải nghiệm việc đọc, viết theo khả năng riêng của trẻ. Vì 
vậy tôi thường sưu tầm các trò chơi liên quan đến việc cho trẻ làm quen chữ cái, 
một phần giúp trẻ hứng thú, tham gia các hoạt động tích cực, một phần giúp trẻ 
củng cố các kiến thức đã học qua trò chơi. Tôi thường sử dụng các trò chơi "tìm 
chữ còn thiếu trong từ", "Nhận ra từ thừa", " tạo dáng chữ cái", " xếp chữ bằng 
hột hạt" “ quân xúc xắc vui nhộn” hay trò chơi “ chiếc hộp kỳ diệu”. Tôi thường 
tìm và sáng tác các trò chơi tạo sự mới mẻ, hấp dẫn phát huy tính tò mò ở trẻ, tôi 
thường sử dụng các nguyên vật liệu mở để làm đồ dùng, đồ chơi. 
 Ví dụ: Khi tổ chức trò chơi để ôn lại chữ cái p,q. Tôi tổ chức như sau:
 Chia lớp thành 3 nhóm, và ba nhóm này được cô chuẩn bị những nguyên 
vật liệu khác nhau.
+ Nhóm 1: Đất nặn
+ Nhóm 2: Giấy màu
+ Nhóm 3: Hột hạt
 Nhiệm vụ của mỗi đội sẽ sử dụng những nguyên vật liệu mà cô đã chuẩn bị 
sẵn cho 3 đội để tạo thành chữ q và chữ p.
 Hay trò chơi “ chiếc hộp bí mật”
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 7 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
với trẻ bằng cách viết lại những gì trẻ kể, đọc. Luôn tạo cơ hội cho trẻ trải 
nghiệm viết trong hoạt động hàng ngày. Ví dụ cùng trẻ viết tên của mình bằng 
phấn xuống nền sân khi tham gia hoạt động ngoài trời. 
 Môi truờng chữ viết nên đuợc cô they đổi thuờng xuyên có thẻ they đổi 
theo nội dung đang học, chữ viét phải tuân thủ luật ngữ pháp, chính tả ngắn gọn 
súc tích tránh viết tắt.
 Biện pháp 4: Phối hợp chặt chẽ với các bậc cha mẹ trong việc thực 
hiện mục tiêu giáo dục mầm non
 Công tác phối hợp với các bậc cha mẹ có ý nghĩa quan trọng và là nhiệm 
vụ thiết thực của từng nhóm lớp và trường mầm non, góp phần trong việc chăm 
sóc và giáo dục trẻ. Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường tạo nên sự liên kết 
giữa gia đình và nhà trường, nhằm chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau nhằm 
đáp ứng kịp thời các nhu cầu phát triển của trẻ về các mặt: đạo dức, trí tuệ, thể 
chất, ngôn ngữ , tình cảm, thẩm mỹ Tạo các điều kiện phát triển tối ưu cho 
việc thực hiện có hiệu quả việc chăm sóc giáo dục trẻ. Vậy làm thế nào để công 
tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh đạt kết quả cao? Đó là một công việc 
không đơn giản trong công tác tuyên truyền phối hợp với phụ huynh, chính vì 
vậy giáo viên cần:
 Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ ở lớp 
và luôn phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong công tác tuyên truyền giáo dục 
dinh dưỡng và giáo dục sức khoẻ. Bên cạnh việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ thì 
việc giáo dục trẻ cũng rất cần thiết. Mặc dù đối với trẻ mầm non vui chơi chiếm 
vị trí chủ đạo nhưng đối với trẻ mẫu giáo lớn việc cho trẻ làm quen với chữ viết 
là một trong những yếu tố quan trọng giúp trẻ chuẩn bị vào phổ thông. 
 Làm góc tuyên truyền để các bậc phụ huynh thấy được chương trình dạy 
trẻ trong ngày, trong tuần và trưng bày sản phẩm kết quả hoạt động của trẻ. 
Ngoài ra tôi còn cung cấp câu chuyện, bài thơ, bài hát, trò chơi và đặc biệt 
những nhóm chữ cái mà trẻ đã được làm quen tại trường có trong mỗi chủ đề để 
các bậc cha mẹ cùng cùng ôn luyện với trẻ lúc ở nhà.
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 9 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 làm quen với chữ viết tại lớp Lá 1 trường MN Hoa Phượng
năm 27 18/27 15/27 10/27 - Nghe hiểu người khác nói, nghe hiểu 
 66,6% 55,5% 37% nội dung bài thơ câu chuyện.
 - Nói mạch lạc, rõ ràng, đủ câu.
Cuối 27 26/27 27/27 26/27 - Biết cách ngồi, cầm bút, tô chữ đúng 
năm 96,2% 100% 96,2% quy định.
 - Biết cách giở sách, đọc từ trên xuống 
 dưới, từ trái qua phải, đọc truyện theo 
 tranh.
 Những kinh nghiệm trên được chia sẻ, áp dụng trong nhà trường và đã thu 
được những kết quả rất khả quan.
 III. Phần kết luận, kiến nghị
 1. Kết luận
 Dạy trẻ làm quen chữ viết là một trong những nội dung quan trọng cho trẻ 
mẫu giáo lớn. Đối với trẻ mẫu giáo lớn, bước đầu giúp trẻ nhận biết được các 
chữ cái và phát âm chuẩn các chữ cái trong các từ trọn vẹn, phát triển ở trẻ khả 
năng so sánh, quan sát và phát triển ngôn ngữ khi trẻ đã thuộc và phát âm chuẩn 
các chữ cái thì dễ dàng làm quen với việc tô và viết chữ để chuẩn bị vào lớp 
một. Và để đạt được kết quả cao trong công tác này, giáo viên chủ nhiệm cần: 
 Luôn có ý thức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; tích cực đổi mới 
phương pháp, hình thức giáo dục phù hợp với tình hình của lớp; luôn có trách 
nhiệm cao trong công việc và nhiệm vụ được giao.
 Phối hợp chặt chẽ với ban đại diện cha mẹ học sinh để công tác tuyên 
truyền dạy đúng chương trình đặc biệt công tác làm quen chữ viết mang lại hiệu 
quả. Thường xuyên trao đổi với cha mẹ trẻ về tình hình học tập của trẻ ở lớp 
cũng như ở nhà để they đổi biện pháp, nội dung và hình thức cho phù hợp.
 Xây dựng môi trường học tập thân thiện để thực sự "Mỗi ngày đến trường 
là thêm một niềm vui" đối với trẻ.
 2. Kiến nghị
 Nguyễn Thị Như Ngọc - 11 - Trường MN Hoa Phượng