Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái tại trường Mầm non Hoa Phượng

 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Hoa Phượng
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP
 GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI HỌC TỐT MÔN LÀM QUEN CHỮ CÁI
 TẠI TRƯỜNG MN HOA PHƯỢNG
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 1. Lý do chọn đề tài:
 Trong những năm qua, Bậc học Mầm non có những chuyển biến về chất 
lượng chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ. Được sự quan tâm của Đảng và Nhà 
nước, không chỉ ở thành phố, thị trấn mà ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số 
cũng từng bước được quan tâm. Trong chương trình học của trẻ mầm non, trẻ 5 - 6 
tuổi có sự khác biệt về môn học so với đội tuổi khác đó là môn học Làm quen chữ 
cái. Trường Mầm non là trường học đầu tiên nuôi trẻ lớn lên trên con đường học 
vấn. Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi “làm quen chữ cái” là cơ hội tốt để 
sớm hình thành và phát triển ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát 
triển trí tuệ và kỹ năng làm quen chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển tư 
duy mở rộng vốn hiểu biết của trẻ góp phần vào việc phát triển nhân cách toàn 
diện. Chuẩn bị cho trẻ một hành trang “Tiếng Việt” vững chắc để trẻ tự tin, vững 
vàng khi bước vào lớp 1. 
 Trường Mầm non Hoa phượng, đơn vị mà tôi công tác nằm trong vùng khó 
khăn và tỷ lệ học sinh là người dân tộc thiểu số chiếm đa số, khả năng tiếp thu của 
trẻ chậm, ngôn ngữ tiếng việt chưa rõ ràng, mạch lạc nên việc nhận biết, phát âm 
chữ cái và tham gia các trò chơi chữ cái còn nhiều hạn chế. Để học sinh mầm non 
lớp 5 – 6 tuổi vùng đồng bào dân tộc thiểu số nhanh chóng tiếp thu tốt 29 chữ cái 
thì một điều cần thiết là cần đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức lồng ghép sao 
cho phù hợp, thích ứng với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, tổ chức nhiều hoạt động 
khác nhau giúp trẻ yêu thích, hứng thú trải nghiệm, khám phá và tìm tòi để trẻ hiểu 
về thế giới chữ cái, chữ viết và tiếp nhận tri thức mới một cách nhanh chóng thuận 
lợi hơn trong việc giao tiếp và tham gia vào các hoạt động ở trường lớp. Khắc phục 
những khó khăn giúp trẻ tiếp thu được kiến thức mới, đồng thời tạo hứng thú cho 
trẻ đến trường mạnh dạn, tự tin và tích cực hoạt động, nâng cao khả năng nhận thức 
cho trẻ. 
 Nhận thức được tầm quan trọng đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện 
pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái” với mong muốn góp phần 
đưa những kiến thức của mình trong việc nâng cao hiệu quả cho trẻ 5 - 6 tuổi học 
tốt môn Làm quen với chữ cái tại lớp lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng huyện 
Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk.
 Người viết : H’Thủy Êcăm 1 Trường Mầm Non Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Hoa Phượng
động viên khuyến khích trẻ được giao tiếp để phát triển ngôn ngữ mạch lạc và nhận 
biết chữ cái xuyên suốt thông qua trò chơi chữ cái, các buổi tham quan, đọc thơ, kế 
chuyện, tranh ảnh có gắn các chữ cái, các trò chơi động, tĩnh với làm quen chữ 
cái...giúp trẻ dần hình thành trong tâm hồn trẻ về thị hiếu cảm nhận thơ, chuyện, 
chữ cái, qua đó giúp trẻ biết cách thể hiện, biểu diễn nhẹ nhàng đơn giản thông qua 
từng giai điệu, cách đối thoại trầm bổng trong thơ, chuyện. Có thể nói Làm quen 
với chữ cái là nền tảng đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công tác chăm sóc 
giáo dục trẻ.
 II. Thực trạng vấn đề 
 Tình hình của lớp: Tổng số trẻ trong lớp 28, Nữ 8, Dân tộc 20, Nữ dân tộc 6
 Trong thực tế lớp lá 2 phần đa trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số, phụ 
huynh chưa nhận thức hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu giáo còn xem nhẹ việc 
học ở độ tuổi này. Một số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của trẻ nên 
đã bày dạy trước, tập viết trước nên dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không 
đồng đều, có trẻ đã biết chữ rồi nên không chú ý đến tiết học, còn khi viết do phụ 
huynh bày viết trước ở nhà nên trẻ viết sai nét chữ, những thực trạng trên gây khó 
khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất 
cập giữa gia đình và nhà trường. Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy tỷ lệ trẻ 
có khả năng tiếp thu khi làm quen chữ cái rất thấp. Vì vậy, tôi thường xuyên tổ 
chức hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái theo các chủ đề, theo những chuyên đề 
trọng tâm hoặc những lễ hội nổi bật trong năm.
 Để biết được chính xác khả năng học tập của trẻ về môn làm quen chữ cái 
ngay từ đầu năm tôi đã làm khảo sát lớp tôi chủ nhiệm như sau:
 Bảng 1 : Khảo sát kết quả đầu học năm 2018 – 2019
 Nội dung khảo sát Đạt Chưa đạt
 Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ %
 Số trẻ nhận biết, phát 
 6/28 21,4 22/28 78,6
âm đúng 29 chữ cái.
 Số trẻ hứng thú tham 
gia tích cực vào hoạt động 7/28 25 21/28 75
LQCC
 Số trẻ nhận biết, phát 
âm được chữ cái qua các trò 
 8/28 28,6 20/28 71,4
chơi, mọi lúc mọi nơi, trong 
tiết học. 
 Số trẻ có khả năng ghi 
 9/28 32,1 19/28 67,9
nhớ các chữ cái.
 Người viết : H’Thủy Êcăm 3 Trường Mầm Non Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Hoa Phượng
những chữ cái đã học như chữ u lên hưu, chữ ê lên tê giácTrước lúc chơi tôi thỏa 
thuận với trẻ: chọn những con vật theo yêu cầu người thợ xây thì mới đạt danh hiệu 
người thợ xây giỏi.
 Qua trò chơi này tôi thấy kết quả rất khả quan hơn, trẻ hứng thú chơi, khả 
năng nhận thức chữ cái của trẻ có tiến triển, khả năng ghi nhớ chữ cái lâu hơn. Kết 
quả áp dụng các biện pháp này đạt 90%
 Với biện pháp tạo môi trường, gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái tôi 
thấy trẻ hứng thú, tránh được sự nhàm chán không mệt mỏi sau một ngày hoạt động 
ở trường mầm non. Bằng biện pháp này trẻ được ôn một cách tự nhiên bất ngờ, môi 
trương cho trẻ làm quen với chữ cái trở nên đa dạng và phong phú hơn.
 Biện pháp 2. Cho trẻ Làm quen chữ cái thông qua hoạt động chủ đích. 
 Hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động học tập là hình 
thức cơ bản và chủ yếu, vì nó thực hiện được mục đích yêu cầu của môn học. Kiến 
thức mà trẻ thu nhận được có hệ thống lôgíc. Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ một 
cách sống động, không khô khan, cứng nhắc thì điều đầu tiên là cô giáo thực sự 
phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt động học làm quen với chữ cái đưa thế giới chữ 
viết đến với trẻ bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau. Các phương pháp, 
hình thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương pháp, hình thức đều 
có ưu thế và hạn chế nhất định. Vì vậy khi dạy trẻ làm quen với chữ cái cô giáo cần 
lựa chọn các phương pháp, hình thức phù hợp với yêu cầu của từng tiết dạy, để thu 
hút sự tập trung chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết học, giúp cho giờ học đạt hiệu 
quả cao. Muốn vậy cô giáo phải:
 + Lấy trẻ làm trung tâm.
 + Phát huy tính tích cực của trẻ.
 + Dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp. 
 Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là các 
kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, tuyệt đối tránh hình thức, 
dập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy "Làm quen 
chữ cái" tôi phải chuẩn bị đồ dùng, soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu 
cầu của bài dạy, chọn trò chơi phù hợp với nguyên tắc động, tĩnh phù hợp. Ngoài 
ra, để tạo hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để 
hấp dẫn trẻ vào tiết học. Trước khi vào bài tôi thường kể chuyện (dựa trên chủ đề) 
hoặc sáng tác thơ, vè hay những trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào thực tế để trẻ dễ 
nhớ, dễ hiểu tránh gò bó. 
 Ví dụ: Cho trẻ làm quen với chữ b,d,đ chủ điểm "Mùa xuân" tôi giới thiệu: 
Hôm nay chúng mình tổ chức hội hoa xuân, các loài hoa về dự hội rất là đông đủ. 
Nào chúng mình cùng xem có những loài hoa gì? (Trẻ đi và hát bài "Màu hoa" sau 
 Người viết : H’Thủy Êcăm 5 Trường Mầm Non Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Hoa Phượng
các nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cô định cho trẻ 
làm quen 
 Ví dụ: Câu chuyện “Sự tích hồ gươm” cô kể cho trẻ nghe câu chuyện sau đó 
đưa tranh “Rùa vàng” ra cho trẻ lên rút chữ cái đã được học. Hôm nay cô sẽ dạy 
các con chữ cái v và r. 
 Khi sử dụng biện pháp này bài học làm quen chữ cái “v và r” rất tự nhiên và 
nhẹ nhàng lại thu hút được sự chú ý của trẻ mà lại cung cấp cho trẻ được thêm kiến 
thức văn học rất nhẹ nhàng và tinh tế. Và các chữ cái khác cũng vậy tôi thường sử 
dụng thơ ca hò vè câu đố để gây hứng thú
 * Tích hợp môn âm nhạc: 
 Và cũng như trên một tiết học giáo viên đưa bộ môn âm nhạc vào bởi nó có 
tính chất vui nhộn với bộ môn làm quen với chữ cái tôi thường chọn những bài hát 
phù hợp với loại tiết và phù hợp với từng chủ điểm. 
 Ví dụ: Nhóm chữ O, Ô, Ơ tôi cho trẻ hát và vận động bài "chữ O tròn""Chữ 
O là chữ O tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu sáng, chữ Ô là chữ Ô cô dạy chúng 
em biết được bài khác”. Qua những bài hát đó tăng thêm sự chú ý ở trẻ. 
 * Tích hợp môn môi trường xung quanh: 
 Bộ môn này thường gặp ở mọi tiết và nhất là tiết chữ cái, muốn cho trẻ làm 
quen chữ cái một cách hiệu quả phải có tranh ảnh, mô hình vật thật có chứa các chữ 
cái mà cô định cho trẻ làm quen, những cái đó đều xuất phát từ môi trường xung 
quanh. 
 Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái h, k. Tôi cho trẻ tìm hiểu chữ h qua từ "Hoa 
hồng" trẻ được quan sát bông hoa, trẻ nói rõ cấu tạo, đặc điểm hương thơm, màu 
sắc của loại hoa.... làm như thế tăng thêm sự hiểu biết vừa nhớ được chữ cái vừa 
khắc sâu được hình ảnh về thế giới xung quanh, về các biểu tượng và sự hứng thú ở 
trẻ.
 * Tích hợp bộ môn tạo hình: 
 Mỗi tiết học của trẻ thường xen kẽ động và tĩnh mà trong tiết học trẻ được 
hoạt động nhiều rồi thì sau khi trẻ đã hoạt động nhiều thì môn tạo hình rất phù hợp 
với trạng thái tĩnh (bộ môn tạo hình rất phù hợp với trạng thái tĩnh). 
 Ví dụ: Tôi cho trẻ tô màu khoảng trống có chứa các chữ cái gì đó theo yêu 
cầu của cô hoặc trẻ được cắt ra dán, xé dán các chữ cái. Vậy là cùng một hoạt động 
mà trẻ đã luyện tập được hai lĩnh vực ngôn ngữ và thẩm mỹ.
 * Tích hợp bộ môn làm quen với toán:
 Bộ môn này đối với tiết chữ cái thường được đưa vào trò chơi như: "Thi đội 
nào nhanh" trẻ thi đua nhau gắn chữ đó đếm số lượng và kiểm tra kết quả. Đội nào 
nhiều hơn, nhiều hơn là mấy? Đối với trẻ mầm non thì học phải đi đôi với hành kết 
 Người viết : H’Thủy Êcăm 7 Trường Mầm Non Hoa Phượng Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Hoa Phượng
 + Cách chơi cô gắn thẻ chữ vào vòng quay như hình minh hoạ, cho trẻ lên 
quay khi kim chỉ vào chữ nào trẻ phát âm nói cấu tạo chữ đó.
 + Luật chơi: trẻ nào nói chưa đúng cấu trúc, nhận dạng chưa đúng chữ cái đã 
học thì bị mất lượt chơi.
 Trò chơi trên đã giúp cho trẻ sự nhanh nhạy khi nhận dạng chữ cái, kích 
thích phát triễn trí nhớ, sự ghi nhớ hình dạng của chữ cái, giúp trẻ khắc sâu kiến 
thức hơn
 * Trò chơi: “Hộp quà kỳ diệu”(có thể áp dụng được mọi lúc mọi nơi).
 + Cách chơi: cô chuẩn bị những chữ cái bằng xốp cứng cho trẻ bịt mắt lại 
sờ lên các đường bao chữ cái nói được các nét cơ bản của chữ cái và đoán tên chữ 
cái.
 + Luật chơi: bạn nào đoán chưa đúng thì mất lượt chơi.
 Trò chơi này nhằm phát triển tính tư duy và tưởng tượng, hồi ức lại trí nhớ 
hình dạng chữ cái nhằm làm cho trẻ nhớ lâu hơn cấu tạo hình dạng của chữ cái đó. 
 Sau khi sử dụng biện pháp “Giúp trẻ làm quen với chữ cái bằng các trò chơi, 
câu đố” tôi thấy thái độ của trẻ khi làm quen chữ cái đã thay đổi, trẻ vui vẻ, hứng 
thú, hoạt bát nhanh nhẹn hơn trong hoạt động với làm quen chữ cái. Và kết quả thu 
lại khả quan hơn so với thực trạng trước khi chưa áp dụng đề tài.
 Trẻ nhỏ vốn hiếu động, thích tò mò, ham hiểu biết và nhạy cảm nên tiếp thu 
công nghệ thông tin chẳng mấy khó khăn. Muốn thực hiện được ứng dụng công 
nghệ thông tin trong việc chăm sóc giáo dục trẻ thì trước tiên giáo viên phải biết sử 
dụng máy vi tính. Tôi đã dạy được nhiều tiết giáo án điện tử cho chị em trong 
trường dự. Qua các tiết dạy giáo án điện tử đa số trẻ rất hứng thú tham gia và kết 
quả đạt được trên trẻ cũng rất cao.
 * Trò chơi “Ai tinh mắt”
 Cô dùng các thủ thuật như câu đố và cho trẻ xem trình chiếu một số bông 
hoa có chứa chữ cái theo yêu cầu và cô cho trẻ sẽ kích con chuột và bấm chọn nối 
chữ phù hợp với tên quả theo yêu cầu của cô như: hoa hồng, trẻ sẽ chọn chữ cái h, 
hoa loa kèn trẻ sẽ chọn chữ cái k...đưa ra các đáp án cô yêu cầu trẻ chú ý lắng nghe 
và nhìn thật tinh rồi chọn đáp án đúng. Sau khi trẻ hoàn thành nhiệm vụ chơi giáo 
viên hỏi trẻ cháu đã nối hoa với chữ cái gì? Trẻ trả lời: Cháu nối chữ h với hoa 
hồng, chữ k với hoa loa kèn. Khi trẻ trả lời đúng máy tính vang lên một tràng pháo 
tay, khi trẻ trả lời sai máy tín vang lên tín hiệu “tin tin” báo hiệu câu trả lời sai và 
trẻ phải chọn lại câu trả lời khác cho thích hợp. Tôi cho trẻ xem đoạn video phân 
tích nét các chữ cái mà trẻ học nhằm cung cấp cho trẻ cấu tạo của các chữ cái một 
cách chính xác và dễ nhớ mặt chữ, hoặc tôi cho cho trẻ xem những đoạn phim hoạt 
hình vui nhộn về các chữ cái.
 Người viết : H’Thủy Êcăm 9 Trường Mầm Non Hoa Phượng