Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường Mầm non Bình Minh

 Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Như chúng ta đã biết hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ Mẫu giáo. 
Bên cạnh hoạt động vui chơi hoạt động học tập đang được hình thành ở trẻ. Song khác 
với học sinh phổ thông, hoạt động học tập chưa phải là hoạt động bắt buộc của trẻ 
mẫu giáo vì chúng chưa có đủ những yếu tố cần thiết để tham gia vào hoạt động học 
tập với với ý nghĩa đầy đủ của nó. Hoạt động học tập của trẻ mẫu giáo thường bị chi 
phối bởi hoạt động vui chơi “chơi mà học, học bằng trải ngiệm”. Trẻ học chủ yếu dưới 
hình thức chơi. Do đó việc tổ chức dạy học cho trẻ là một công việc phức tạp, khó 
khăn đòi hỏi là giáo viên mầm non phải có những kiến thức nhất định về lý luận dạy 
học ở Mầm Non để tránh sự phổ thông quá trình dạy học cho trẻ.
 Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác giảng dạy ở 
độ tuổi 5 – 6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng trẻ làm quen 
với chữ cái không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, chịu 
khó biết vận dụng những biện pháp linh hoạt, sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ 
lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn, để từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và thực sự có 
hứng thú, có tính kỷ luật trong học tập.
 Đặc biệt, môn học “làm quen chữ cái” ở trẻ 5 - 6 tuổi là môn học giúp trẻ hình 
thành, phát triển năng lực và thái độ cần thiết cho việc học tiếng việt lớp 1. Song việc 
dạy trẻ làm quen với chữ cái cần phải thể hiện phương pháp đặc trưng của giáo dục 
mầm non.
 Trong quá trình thực hiện chuyên đề bản thân tôi còn gặp rất nhiều khó khăn: 
Một số cháu mới đi học năm đầu tiên nên chưa mạnh dạn nhiều cháu còn nói ngọng 
nói lắp, nhận thức của trẻ chênh lệch nhau nên việc truyền thụ kiến thức gặp rất nhiều 
khó khăn
 Việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đi học, hứng thú đợi chờ ngày đến trường phổ 
thông là việc cần thiết nhằm giúp trẻ mẫu giáo vượt qua bước ngoặt quan trọng 
chuyển từ hoạt động vui chơi là chủ đạo sang hoạt động học tâp (trong trường phổ 
thông) là chủ đạo. Tuy nhiên giáo viên mầm non luôn nhớ: dạy trẻ làm quen với chữ 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 1 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
biết và kĩ năng cơ bản, hỗ trợ trực tiếp và tích cực cho bộ môn tiếng Việt ở trường 
Tiểu học. Vì vậy, có thể nói, việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen với chữ 
cái là cơ hội tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ bước vào lớp một thuận lợi.
 II. Thực trạng vấn đề.
 - Trường Mầm non Bình Minh là một trường nằm ở một buôn khó khăn của 
huyện Krông Ana, học sinh 100% là con em đồng bào dân tộc thiểu số, đa số là dân 
lao động nghèo.
 Tình hình của lớp: Tổng số trẻ trong lớp: 32, dân tộc: 32, nữ dân tộc: 16
 Trong quá trình giảng dạy tôi thấy tỉ lệ trẻ nhận biết, phát âm và cách tô còn rất 
thấp. Vì vậy, tôi thường xuyên chú trọng tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động 
phát triển vốn từ cho trẻ theo các chủ đề, chủ điểm. Tuy nhiên trong quá trình thực 
hiện tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn sau:
 1. Thuận lợi, khó khăn
 1.1. Thuận lợi
 Được sự quan tâm tạo điều kiện của Phòng GD&ĐT huyện cùng Ban giám hiệu 
nhà trường, ban lãnh đạo xã nhà và sự quan tâm nhiệt tình của thôn trưởng, thôn phó 
nơi địa bàn tôi đang công tác.
 Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên sắp xếp tạo điều kiện cho tôi được 
tham dự các buổi tập huấn bồi dưỡng chuyên môn và đi dự giờ các đợt lên chuyên đề 
hoạt động phát triển ngôn ngữ cũng như chuyên đề của các môn học khác do Phòng 
GD&ĐT huyện tổ chức. 
 Cơ sở vật chất lớp học tương đối đầy đủ. Đồ dùng đồ chơi sạch sẽ bảo đảm an 
toàn cho trẻ.
 Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề 
mến trẻ. Có trình độ sử dụng vi tính, tạo các bài giảng điện tử thu hút trẻ hứng thú 
tham gia vào hoạt động làm quen chữ cái tích cực. 
 Được sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong trường, nhất là những
đồng nghiệp có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm trong nghề.
 Được sự tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh học sinh khi gửi con em mình đến
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 3 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
 Kết quả đạt Kết quả chưa Kết quả đạt Kết quả chưa 
 đạt đạt
 Trẻ nhận biết 
 20/34 =58,9 % 14/34=41,1% 21/32= 65,6 % 11/32=34,4 %
 cách phát âm 
 29 chữ cái
 Trẻ nhận biết 
 18/34 = 53 % 16/34 = 47 % 17/32=53,1% 15/32=46,9 %
 đúng 29 mặt 
 chữ cái
 Trẻ tô viết 
 trùng khít lên 
 19/34 = 55,9% 15/34 = 44,1% 18/32=56,25% 14/32 =43,75%
 chấm mờ 
 hoàn thành 
 vở tập tô sạch 
 sẽ
 Kỹ năng tô 
 21/34=61,8% 13/34=38,2% 20/32= 62,5% 12/32=37,5%
 viết, tư thế 
 ngồi, cách 
 cầm bút
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
 Để việc giúp cho trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái đạt được kết quả 
cao nhất tôi đã sử dụng các giải pháp sau:
 Giải pháp 1: Tạo môi trường làm quen chữ cái. Để đạt hiệu quả cao tôi đã 
thực hiện các biện pháp sau:
 Biện pháp 1: Dạy trẻ làm quen với chữ cái trên tiết học 
 Để tiết học làm quen chữ cái được thành công và trẻ hiểu bài, một yêu cầu đặt 
ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen với chữ cái, kiến thức khi truyền thụ đến trẻ 
phải ngắn gọn, dễ hiểu, tránh rập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới. Vì thế trước khi lên 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 5 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
 Ở lớp có một số trẻ chưa mạnh dạn, tự tin vào bản thân, ít giơ tay phát biểu.
 Cô có khuyến khích cũng không giơ tay phát biểu, bên cạnh đó cô thường sợ 
mất thời gian nên thường gọi những trẻ mạnh dạn, những trẻ trả lời lưu loát chứ ít 
quan tâm đến những trẻ nhút nhát. Vì thế trẻ đã nhút nhát lại càng nhút nhát hơn, và ít 
có cơ hội trả lời các câu hỏi của cô hơn. Tôi thường xuyên gần gũi, quan tâm đến trẻ 
nhút nhát, đặc biệt trong giờ học tôi hay khen trẻ trước cả lớp mặc dù cháu làm chưa 
đúng lắm, động viên khích lệ trẻ khi trẻ gặp khó khăn trong học tập. Đầu tiên tôi cho 
trẻ những câu hỏi dễ, sau đó mức độ khó tăng dần, cho trẻ được nói nhiều hơn.
 Với những trẻ hiếu động: Trẻ thường nghịch ngợm trong giờ học không hề để ý 
gì đến lời cô giảng, điều đó dẫn đến trẻ không thuộc bài, không nhớ chữ cái cũng như 
cấu tạo của chữ cái và cách tô chữ cái...Tôi thường cho trẻ tham gia vào các hoạt động 
tĩnh nhưng có giới hạn thời gian. Trong giờ học tôi chú ý đến những trẻ đó hơn hay 
gọi những trẻ đó trả lời, dùng nhiều hình thức gây hứng thú hấp dẫn thu hút trẻ vào 
các hoạt động.
 Biện pháp 2: Dạy trẻ làm quen với chữ cái bằng các trò chơi
 Muốn trẻ hiểu bài nhanh nhớ lâu, thì trẻ phải được trực tiếp tham gia vào các 
hoạt động. Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm quen với chữ 
cái để trẻ tăng hứng thú, cũng cố kỹ năng cụ thể như sau:
 - Trò chơi: Rung chuông vàng.
 + Chuẩn bị: Một số thẻ chữ cái đã học
 + Cách chơi: Có thể tổ chức theo nhóm, cả lớp, trong hoạt động học, hay hoạt 
động chiều. Cô tập trung trẻ ngồi theo đội hình chữ U, hàng ngang hay vòng tròn. Cô 
phát âm âm vị của các chữ cái đã học, trẻ tìm chữ cái đúng với âm vị cô vừa phát âm. 
Hoặc khi cô rung chuông, tất cả trẻ cầm thẻ chữ giơ lên, ai chọn sai sẽ ngồi ra ngoài, 
bạn nào còn lại sau cùng sẽ chiến thắng.
 - Trò chơi: Gạch chân chữ cái đã học :
 + Chuẩn bị: Các hình ảnh và bài thơ, từ dưới tranh.
 + Cách chơi: Trong thời gian một bài hát đội nào gạch đúng chữ cái cô yêu cầu 
và gạch được nhiều chữ cái thì đội đó thắng cuộc .
 - Trò chơi: Cánh cửa thần
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 7 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
viên đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ trải nghiệm với các tình huống đó.
 Ví dụ: Hoạt động trải nghiệm “Tham quan, nhổ cỏ, tưới nước tại vườn rau của 
lớp”. Cho trẻ quan sát vườn rau. Giáo viên đưa ra các tình huống hỏi trẻ để trẻ trả lời 
và thực hành. Để vườn rau luôn luôn tốt tươi các con phải làm gì? (tưới nước, làm 
cỏ..). Vậy bạn nào đi lấy nước tưới cho luống rau có chứa chữ cái M là rau muống 
hoặc C là rau cải ...? Bạn nào nhổ cỏ luống rau có chứa chữ cái T là rau mồng tơi 
hoặc chữ D là rau dền.... Như vậy trẻ đã quan sát, nhận biết được chữ cái để thực hiện 
các tình huống cô đưa ra, sau đó được thực hành nhổ cỏ hoặc tưới nước cho luống rau. 
Từ đó, trẻ rất hứng thú và kiến thức, kỹ năng sẽ hình thành một cách nhẹ nhàng, tự 
nhiên. Do vậy, tại các trường mầm non, các cô giáo đã cho trẻ trải nghiệm thông qua 
hoạt động ngoài trời, các hoạt động khám phá khoa học, hoạt động trải nghiệm tham 
quan, dã ngoại, giao lưu,
 Ví dụ: Ở chủ đề “thế giới thực vật” trong hoạt động khám phá khoa học, giáo 
viên cho trẻ hoạt động trải nghiệm: “Làm thợ cắm hoa”, hoặc ở chủ đề “Tết và mùa 
xuân”, hoạt động giao lưu, giáo viên tổ chức cho trẻ trải nghiệm “Kể chuyện, múa 
hát..”
 Hoạt động trải nghiệm không chỉ giúp hình thành kiến thức mới mà quan trọng 
hơn là tạo cho trẻ có niềm say mê tìm hiểu, thích khám phá và biết cách lĩnh hội 
những kiến thức mới, cách hình thành kỹ năng mới. Ngoài ra, nó còn giúp học 
sinh thấu hiểu ý nghĩa của sự lao động, sáng tạo khi làm ra một sản phẩm nào đó.
 Biện pháp 4: Dạy trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi
 Như chúng ta đã biết, trẻ mẫu giáo ghi nhớ của trẻ không chủ định, trẻ chóng 
nhớ nhưng mau quên. Do đó việc dạy trẻ làm quen với chữ cái không dừng lại trên 
tiết học mà phải thường xuyên ở mọi lúc mọi nơi, các hoạt động trong cuộc sống hàng 
ngày để củng cố thêm kiến thức kỹ năng đã học
 Ví dụ như:
 + Giờ đón trẻ: Khi trẻ đến lớp có thể cho trẻ tìm ảnh của mình gắn đúng vào tên 
của mình có trong bảng “Bé đến lớp, bé ở nhà ” Hoặc cho trẻ gắn ký hiệu vào bảng 
thời tiết. Ví dụ: Mưa thì phải gắn chữ m, nắng thì phải gắn chữ n....Có thể cho trẻ 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 9 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
khác nhau ở bất kỳ nơi nào trẻ cũng rất tự tin và có thể tự mình khám phá nội dung.
 VD 2: Cô tổ chức cho trẻ cùng làm album và truyện tranh chữ to theo chủ điểm. 
Nếu là chủ điểm “Phương tiện giao thông” cô và trẻ sưu tầm album về các loại PTGT: 
xe máy, xe ô tô, tàu hỏa,Tôi yêu cầu trẻ tìm các chữ trong hoạ báo cắt và ghép từ 
“xe máy”, “xe ô tô”dán dưới hình ảnh các loại PTGT tương ứng. Một đều tôi luôn 
lưu ý nhắc trẻ là phải ghép chữ lần lượt từ trái sang phải, hết chữ này đến chữ khác, và 
sau đó tôi yêu cầu trẻ phát âm các chữ cái.
 Để trẻ hứng thú tích cực tham gia vào hoạt động tôi hướng trẻ tham gia vào góc 
học tập, hướng cho trẻ làm tranh:
 VD 1: Cho trẻ sưu tầm các chữ có trong hoạ báo, lịch cũ,trẻ cắt, tô màu và 
cùng ghép chữ với cô để tạo thành các tuýp chữ, các tiêu đề xung quanh lớp mỗi khi 
thay đổi chủ điểm. Với chủ điểm “PTGT ”, cô yêu cầu trẻ ghép chữ mà trẻ sưu tầm 
được Trong suốt quá trình hoạt động tích cực như vậy, bản thân trẻ lại một lần nữa 
khắc sâu chữ cái.
 Trẻ được tham gia hoạt động tích cực như vậy, trẻ rất hứng thú và biết trân 
trọng những sản phẩm mình là ra. Đặc biệt các chữ cái mà trẻ tự tay sưu tầm được, 
thực tế cho thấy trẻ nhớ chữ cái rất lâu.
 Không nghững hoạt động ở các góc giáo viên còn hướng trẻ tham gia vào các 
trò chơi học tập, trò chơi vận động như “Mèo và chim sẻ”, “Bánh xe quay”, “Bán 
hàng” Vui chơi là người bạn đường của tuổi thơ, vui chơi luôn đem lại cho trẻ sự 
thoải mái, thỏa mãn, phấn chấn. Trò chơi học tập, trò chơi vận động đối với trẻ mầm 
non được sử dụng vừa là phương tiện củng cố tri thức, rèn luyện kỹ năng, nó có tác 
dụng kích thích cho trẻ phát huy tính tích cực, tính sáng tạo trong hoạt động nhận thức 
nhờ các tình huống chơi hấp dẫn. 
 Trò chơi học tập có ý nghĩa rất quan trọng, nó là phương tiện để phát triển trí
tuệ, giáo dục một số phẩm chất đạo đức cho trẻ. Trong lĩnh vực phát triển trí tuệ, trò 
chơi học tập chính là một phương tiện phát triển ngôn ngữ, sự tập trung chú ý của trẻ 
mầm non nói chung và làm quen với chữ cái nói riêng. Trong quá trình chơi, trẻ phải 
sử dụng các giác quan của mình để thực hiện các thao tác chơi, nhiệm vụ chơi. Chính 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 11 - Trường MN Bình Minh