Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại lớp Lá 3 trường Mầm non Ea Na

 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài. 
 Trẻ em sinh ra đã có tính tò mò và thích khám phá những điều mới mẻ xung 
quanh cuộc sống, ví dụ như khi lần đầu tiên nhìn thấy trời mưa, thì trẻ đều hỏi cha 
mẹ hoặc những người xung quanh mình vì sao lại có nhiều nước từ trên cao rơi 
xuống như thế? Trẻ rất muốn chạy ra ngoài trời mưa để nếm thử xem nước mưa có 
vị gì? Thắc mắc tại sao khi mưa to lại kèm theo những tiếng sấm, sét như vậy... 
Nhà tâm lý học Jean Piaget đã giải thích tính ham hiểu biết của trẻ đó là do quá 
trình tự điều chỉnh hay còn gọi là sự cân bằng.
 Trẻ từ 3-5 tuổi quá trình tư duy của trẻ có nhiều thay đổi từ giai đoạn cảm 
giác- vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng trưng để 
trẻ tìm hiểu các sự, hiện tượng xung quanh. Trẻ tích cực tham gia hoạt động thăm 
dò, khám phá, tìm hiểu tự nhiên. Đó là quá trình quan sát, so sánh, phân loại, thử 
nghiệm, dự đoán...
 Hoạt động Khám phá khoa học chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa giúp 
trẻ đón nhận những kiến thức cơ bản nhất về thế giới xung quanh, mang lại nguồn 
biểu tượng vô cùng phong phú, đa dạng, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ, từ môi 
trường tự nhiên, đến môi trường xã hội. Nhất là đối với trẻ Mẫu giáo 5 tuổi, Khám 
phá khoa học là phương tiện để giao tiếp và làm quen với môi trường xung quanh, 
để giao lưu và bày tỏ nguyện vọng của mình hình thành và nhận thức sự vật, hiện 
tượng xung quanh và giáo dục thái độ ứng xử đúng đắn với thiên nhiên, với xã hội 
cho trẻ. Thông qua hoạt động này hình thành cho trẻ kĩ năng quan sát, tư duy, phân 
tích, tổng hợp, khái quát. Chính nhờ có vốn hiểu biết phong phú về thế giới xung 
quanh dưới dạng những biểu tượng, nhờ có tư duy trực quan, ngôn ngữ của trẻ ở 
tuổi mẫu giáo phát triển và vào lớp một trẻ tiếp thu dễ dàng những tri thức khoa 
học mang tính khái quát ở trường tiểu học.
 Trong những năm gần đây nền giáo dục nước ta có nhiều chuyển biến, việc 
giáo dục đang được quan tâm ở hầu hết các cấp, các ngành trong toàn xã hội, đặc 
biệt là bậc học Mầm non cũng có những chuyển biến lớn về chương trình chăm sóc 
và giáo dục trẻ. Đổi mới giáo dục mầm non nhằm mục đích nâng cao chất lượng 
dạy và học để đáp ứng được nhu cầu mà nền giáo dục đặt ra đặc biệt là xây dựng 
môi trường lấy trẻ làm trung tâm, khuyến khích sử dụng đồ dùng dạy học từ các 
nguyên vật liệu mở, phát huy tính tích cực sáng tạo ở trẻ.
 Thế nhưng thực tế những năm học qua, việc tổ chức các hoạt động khám phá 
khoa học chưa sát sao vào đầu tư đúng mức về phương pháp dạy sao cho thu hút 
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 1 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
 Lựa chọn những hình thức phù hợp để tổ chức cho trẻ hoạt động Khám phá 
khoa học có hiệu quả. 
 Sử dụng những đồ dùng phong phú, xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung 
tâm cho trẻ mạnh dạn, tự tin để khám phá môi trường xung quanh
 3. Đối tượng nghiên cứu. 
 Một số biện pháp sư phạm nhằm phát triển nhận thức cho trẻ qua hoạt động 
khám phá khoa học.
 4. Giới hạn của đề tài. 
 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại 
trường Mầm non Ea Na.
 Đối tượng khảo sát: Trẻ 5 - 6 tuổi lớp Lá 3 trường Mầm non Ea Na
 Thời gian nghiên cứu:Từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 2 năm 2018 (năm học 
2017 - 2018)
 5. Phương pháp nghiên cứu.
 Để áp dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn Khám phá khoa 
học tôi đã sử dụng:
 a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu. Nghiên cứu tài liệu trong 
chương trình giáo dục trẻ, sổ tay giáo viên mầm non, bộ chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi, 
các module mầm non.
 b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
 Phương pháp điều tra, thực nghiệm, quan sát, đàm thoại, thực hành trên trẻ, 
điều tra khảo sát.
 c) Phương pháp thống kê toán học
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Sinh thời Bác Hồ đã dạy “Vì lợi ích mười năm thì trồng cây vì lợi ích trăm 
năm thì phải trồng người”. Lời dạy ấy không những đánh giá cao vai trò của giáo 
dục mà còn chỉ ra cách thức phương pháp của giáo dục: Giáo dục là trồng người, 
mà đã trồng thì phải ươm mầm, chăm bón, săn sóc từ nhỏ mới có thể gặt hái kết 
quả tốt đẹp vì “Mẫu giáo tốt mở đầu cho nền giáo dục tốt”, giáo dục phải chú trọng 
ngay từ công việc ươm mầm ban đầu, phải chú ý động viên, khuyến khích, chăm 
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 3 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
học Đòi hỏi giáo viên phải có tính sáng tạo, năng động trong giảng dạy để trẻ đạt 
được kết quả tốt nhất khi trẻ tham gia hoạt động Khám phá khoa học.
 Tình hình của lớp: Tổng số trẻ trong lớp: 35 trẻ; nữ: 18 trẻ, dân tộc: 2 trẻ.
 Bảng khảo sát chất lượng tham gia hoạt động Khám phá khoa học của trẻ 
lớp Lá 3 đầu năm 2017-2018 như sau:
 Đạt Chưa đạt
 Stt Tiêu chí
 Số trẻ Tỉ lệ% Số trẻ Tỉ lệ %
 Trẻ có kĩ năng quan 
 sát, tìm ra đặc điểm 
 1 17/35 48 18/35 52
 nổi bật của các đối 
 tượng khám phá
 Trẻ có khả năng so 
 sánh, phân loại các 
 2 16/35 45 19/35 55
 đối tượng khám 
 phá
 Trẻ Phát hiện cái 
 3 mới lạ và có thái độ 15/35 43 20/35 57
 hành động phù hợp 
 Hứng thú tham gia 
 4 hoạt động Khám 14/35 40 21/35 60
 phá khoa học
 -Ưu điểm:
 Được sự quan tâm của Lãnh đạo nhà trường, phân công hai giáo viên trên 
một lớp, sự giúp đỡ của chuyên môn, đồng nghiệp đã tạo điều kiện cho tôi tham dự 
các buổi tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn và đi dự giờ chuyên đề do Phòng 
GD&ĐT huyện, cụm chuyên môn tổ chức.
 Lãnh đạo nhà trường thường xuyên thăm lớp, dự giờ của giáo viên trong 
trường để góp ý, đúc rút kinh nghiệm.
 Bản thân có nhận thức sâu sắc về môn Khám phá khoa học, luôn nhiệt tình, 
linh hoạt, tìm tòi, sáng tạo, lắng nghe góp ý của chuyên môn, đồng nghiệp trên 
thực tế cũng như lý thuyết, có giọng nói rõ ràng, truyền cảm, thường xuyên tham 
khảo thêm tài liệu, sách báo, tạp chí có nội dung liên quan đến hoạt động cho trẻ 
Khám phá khoa học.
 Nghiêm túc thực hiện chuyên đề, cùng nhiều năm trong nghề, tôi đã tích góp 
được nhiều kinh nghiệm, nắm vững phương pháp bộ môn, yêu cầu đối với từng độ 
tuổi.
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 5 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
 Một số phụ huynh thường đi làm ăn xa trên rẫy mang con đi theo, trẻ ít 
được tiếp xúc với thế giới xung quanh nên trẻ còn nhút nhát, cha mẹ trẻ chưa có sự 
quan tâm đến việc học của trẻ.
 Xuất phát từ tình hình thực tế của lớp là giáo viên chủ nhiệm tôi thấy bản 
thân cần thay đổi cách dạy của mình, cách nhìn của cha mẹ trẻ, cách học của trẻ. 
Để trẻ học tốt môn Khám phá khoa học đầu tiên tôi sử dụng các biện pháp một 
cách nhẹ nhàng linh hoạt, dạy đón đầu sự phát triển của trẻ và phân loại trẻ dạy 
theo nhóm để từ đó phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Làm đồ dùng đồ chơi 
đẹp, phong phú đa dạng, tuyên truyền cho cha mẹ trẻ hiểu rõ tầm quan trọng của 
việc cho trẻ tham gia hoạt động Khám phá khoa học từ lứa tuổi mầm non.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
 a. Mục tiêu của giải pháp
 Tổ chức các hoạt động Khám phá khoa học đạt hiệu quả cao, sử dụng các 
phương tiện trực quan hình thành các kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh, phân 
loại, phát triển tư duy cho trẻ.
 Xây dựng môi trường cho trẻ khám phá phong phú, đa dạng, gần gũi với trẻ.
 Gây hứng thú cho trẻ bằng cách sử dụng truyện kể, thơ, ca dao, tục ngữ, câu 
đố, bài hát vào hoạt động Khám phá khoa học và giúp cho hoạt động trở lên sinh 
động hơn, trẻ tích cực tham gia vào hoạt động. 
 Sử dụng trò chơi để gây hứng thú, hoặc chơi củng cố, giúp tiết học nhẹ 
nhàng, thoải mái, trẻ giải tỏa căng thẳng. 
 Sử dụng thí nghiệm giúp trẻ ghi nhớ lâu, đưa ra những kết luận từ thực tế 
thu hút được sự chú ý quan tâm của trẻ. 
 Tích hợp với các hoạt động hàng ngày của trẻ một cách nhẹ nhàng, linh hoạt 
rèn luyện cho trẻ những năng lực cảm giác, tri giác, trí tưởng tượng, quan sát... để 
trẻ đón nhận những điều mới mẻ về thế giới xung quanh.
 Giúp cha mẹ trẻ hiểu được tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục, phát 
huy tính tích cực của cha mẹ trẻ khi tham gia các hoạt động.
 b.Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
 Biện pháp 1: Sử dụng các phương tiện trực quan:
 Sử dụng công nghệ thông tin, vật thật, tranh ảnh, mô hình, băng đĩa, máy vi 
tính vào việc gây hứng thú cho trẻ. Đây là hình thức dẫn dắt vào hoạt động hết sức 
hứng thú và gây được sự tập trung chú ý đối với trẻ. 
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 7 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
trong gia đình... giúp trẻ quan sát, tìm tòi, khám phá và hoạt động với đồ vật thật, 
tạo hình ảnh trọn vẹn về đối tượng trẻ được khám phá, từ đó gây được hứng thú 
cho trẻ.
 Ví dụ: Trong hoạt động tìm hiểu về một số loại quả, giáo viên chuẩn bị 
những loại quả có sẵn ở địa phương như: Cam, Dưa hấu, Xoài, Dứa... những loại 
quả thật giúp trẻ nhận biết chính xác về màu sắc, có thể sờ để cảm nhận vỏ ngoài là 
mịn hay xù xì, ngửi để biết mùi thơm đặc trưng, nếm để biết vị, trẻ còn có thể tự 
thao tác khám phá các đối tượng như dùng tay bóc vỏ ra, lấy tay tách hột... giúp trẻ 
quan sát kĩ, có đầy đủ các đặc điểm của đối tượng, sẽ giúp trẻ so sánh tốt và phân 
loại nhanh.
 Trẻ tìm hiểu một số loại quả bằng vật thật
 Ngoài ra giáo viên có thể sưu tầm tranh, ảnh, băng đĩa, sách, tạp chí, mô 
hình... có nội dung phù hợp, hình ảnh rõ nét, kích thước, khoảng cách với trẻ phù 
hợp để đạt được hiệu quả cao trong hoạt động Khám phá khoa học.
 Ví dụ: Đề tài một số phương tiện giao thông, giáo viên chuẩn bị mô hình về 
ngã tư đường phố có các loại xe, hoa, cỏ, cây xanh được làm từ xốp bitis, các loại 
bìa cứng, ống hút... được đặt trên tấm xốp lớn, có phân chia lề đường, đèn đường, 
biển báo giao thông, đèn giao thông... giáo viên dùng que chỉ chỉ vào đối tượng 
được khám phá cho trẻ đứng xung quanh quan sát, khi sử dụng mô hình sinh động, 
trẻ rất chú ý, hứng thú với tiết học.
 Biện pháp 2: Xây dựng môi trường cho trẻ khám phá khoa học:
 Tạo môi trường trong và ngoài lớp để trẻ khám phá khoa học.
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 9 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học tại lớp Lá 3 - Trường MN Ea Na
sữa, chai nhựa, lon nước ngọt, bìa cát tông, xốp bitis giúp trẻ rất thích thú, hứng 
hứng với tiết học, trẻ hiểu biết nhiều, quan sát rất tốt, tìm hiểu rất nhanh, so sánh 
và phân loại cũng rất rõ ràng, rành mạch.
 Ví dụ: Đề tài trò chuyện về làng xóm của bé giáo viên dùng những vật liệu 
có sẵn như que đè lưỡi, rơm, tre tạo thành ngôi nhà rông, dùng xốp bitis cắt thành 
những luống rau, hàng cây... với mô hình được tạo nên từ rất nhiều nguyên liệu 
như thế này sẽ rất sinh động và bắt mắt trẻ.
 Tự tạo mô hình từ nguyên vật liệu mở
 Tạo môi trường trong lớp phong phú, đẹp mắt, lôi cuốn, hấp dẫn giúp trẻ yêu 
thích môn Khám phá khoa học, tuy nhiên khi xây dựng phải mang tính thực tế, 
thiết thực tránh hình thức, gò bó trẻ.
 Môi trường ngoài lớp: Tận dụng những khoảng không gian ngoài sân trường 
như: vườn rau, vườn hoa, bể cá, góc thiên nhiên để trẻ khám phá.
 Ví dụ: Chủ đề một số loại rau trẻ được ra sân tìm hiểu các loại rau trồng 
trong khuôn viên sân trường như: rau ngót, rau cải, rau xà lách.buổi sáng trời 
mát mẻ giáo viên cho trẻ đi tham quan, quan sát và tìm hiểu về đặc điểm, công 
dụng, môi trường sống của các loại rau. Sau đó trẻ cùng thực hành nhổ cỏ, bắt sâu, 
tưới nước trẻ sẽ rất hứng thú, hoặc với chủ đề hiện tượng thiên nhiên giáo viên cho 
trẻ quan sát mây, bầu trời, gió...
 Tạo góc thiên nhiên phong phú để trẻ được tự tay trồng và chăm sóc các loại 
cây cảnh, rau, hoa để thỏa mãn nhu cầu khám phá ở trẻ.
Người thực hiện : Trịnh Thị Phương Trang 11