Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 4 học tốt phần đội hình đội ngũ

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài. 
 Trong nội dung chương trình thể dục thì phần đội hình đội ngũ luôn sử dụng 
rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày và các hoạt động khác. Chính vì vậy mà đòi 
hỏi các em phải nhớ và biết áp dụng phần nội dung đã học. Song trong thực tế khi 
giáo viên kiểm tra việc thực hiện các kỹ thuật động tác của đội hình đội ngũ nhiều 
em vẫn còn tập chưa đúng kĩ thuật, bên cạnh đó khi đi dự giờ và trong quá trình 
giảng dạy những năm trước tôi nhận thấy rằng một số nội dung giáo viên truyền tải 
tới học sinh chưa được cụ thể khiến cho học sinh khó nắm bắt được kỹ thuật. 
Trước tình hình thực tế của nhà trường, khi nói đến giờ học thể dục thì đa số học 
sinh ham thích, ham học, thích luyện tập. Song bên cạnh đó có một số bộ phận do 
điều kiện sống của các em hay sự phát triển tâm sinh lý của các em còn chậm chưa 
phù hợp với kiến thức nội dung bài học hay tác phong chậm, chưa nhạy bén, chưa 
linh hoạt, ý thức trong học tập còn hạn chế. Đặc biệt là học sinh tiểu học các em 
con nhỏ, do vậy việc quan sát, tập luyện còn lúng túng, không nắm bắt được yếu 
lĩnh kỹ thuật khi thực hiện động tác, các em chưa chú ý, chưa nghiêm túc khi thực 
hiện bài tập, trong giờ học còn nô nghịch nhiều không chú ý khi giáo viên làm mẫu 
thị phạm động tác, học sinh còn chưa xác định được phương hướng của động tác, 
học sinh còn nhỏ các em mải chơi, không chú ý đến giờ học. Bên cạnh đó có giáo 
viên trong khi giảng dạy chưa bao quát được hết học sinh của lớp, chưa để ý tới 
chất lượng thực hiện bài tập của các em. Do vậy các em chưa thực hiện đúng bài 
tập của mình. 
 Vậy để học sinh hứng thú, yêu thích và học tốt phần đội hình đội ngũ, với vai 
trò là người giáo viên dạy chuyên thể dục, tôi đã nghiên cứu, suy nghĩ nhằm tìm ra 
các biện phát hợp lý nhất, giúp học sinh lớp 4 học tốt một số bài tập khi học phần 
đội hình đội ngũ và nội dung tôi đã nghiên cứu đó là “Một số biện pháp giúp học 
sinh lớp 4 học tốt phần đội hình đội ngũ”
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
 Mục tiêu:
 - Nghiên cứu đưa ra một số biện pháp giúp giáo viên dạy bộ môn thể dục phần 
rèn luyện kĩ năng đội hình đội ngũ cho học sinh lớp 4 đạt hiệu quả cao
 1 - Mục tiêu giáo dục là đào tạo cho học sinh phát triển toàn diện, chính vì vậy 
hiện nay Bộ giáo dục và đào tạo thường xuyên phải đổi mới về nội dung, chương 
trình dạy học cho phù hợp. Phải đổi mới phương pháp giảng dạy để kích thích và 
phát huy vai trò chủ động, tích cực của người học, khơi dậy cho học sinh ý thức tự 
học. Muốn thực hiện được những điều đó thì việc nắm vững kiến thức bài học là 
hết sức quan trọng. Giáo dục thể chất trong nhà trường cũng đóng góp một phần 
không nhỏ vào công cuộc đổi mới đó.
 - Trong chương trình giáo dục thể chất của bậc tiểu học thì phần đội hình đội 
ngũ chiếm một vị trí quan trọng. Nếu học tốt phần đội hình đội ngũ ở lớp 4 sẽ giúp 
cho các em vận dụng tốt các kỹ năng, các động tác đó vào các hoạt động đoàn thể 
trong và ngoài nhà trường một cách nhanh nhẹn, có nề nếp và đạt hiệu quả cao. 
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
 - Căn cứ vào thực tế giảng dạy của bản thân và việc luyện tập của học sinh. 
Trong giảng dạy thực tiễn lớp 4 tôi nhận thấy : Hiện nay trong tất cả các nội dung 
học của bộ môn thể dục tiểu học, các tiết học thực hành đều bắt đầu từ việc tập 
trung đội hình đội ngũ, sau đó mới đến nội dung học cụ thể. Thế nhưng trong lúc 
tập trung ổn định vẫn thường có những học sinh không chú ý, tập trung chậm trễ, 
khi xếp hàng còn xô đẩy, mất trật tự. Nhóm trưởng đi nhắc nhở từng bạn, được bạn 
này thì sai bạn khác, do các em hay quay xuống nhìn bạn thậm chí còn có những 
em không nghe theo sự hướng dẫn của các em trong Ban hội đồng tự quản. Địa bàn 
sân bãi chật hẹp, mùa nắng ít có cây che mát, thời tiết mưa nắng thất thường. Sự 
nhận thức của từng em khác nhau, sự quan niệm chưa coi trọng môn học này, dẫn 
đến thường coi nhẹ Nội dung đội hình đội ngũ lại rất cần sự nhanh nhẹn, tinh 
thần tập thể và ý thức kỷ luật cao, rèn luyện chí thông minh sáng tạo và trong thực 
tiễn hoạt động, phần đội hình đội ngũ được vận dụng rất nhiều trong các hoạt động 
mang tính tập thể trong và ngoài nhà trường ví dụ như tập thể dục giữa giờ hay tập 
nghi thức đội. 
 - Phần đội hình đội ngũ đã học qua từ các lớp dưới vậy mà các em vẫn thực 
hiện các động tác chưa đúng, còn lúng túng khi tập luyện. Do vậy qua thời gian 
giảng dạy tôi nhận thấy có nhiều nguyên nhân đẫn đến phần kỹ năng thực hiện 
động tác của các em như sau: 
 3 - Sân bãi tập luyện không có sân tập riêng, thời tiết không thuận lợi, mưa nắng 
thất thường. Đặc thù của môn thể dục là dạy ở ngoài sân.
 - Quần áo có em chưa thực hiện đúng qui định của nhà trường đề ra, còn nhiều 
em không đi giầy khi bắt đầu vào giờ học thể dục, còn có nhiều học sinh mặc quần 
áo chưa đúng qui định, luộm thuộm gây bất tiện cho các em khi vận động, nhất là 
về mùa đông không đúng với quy định. 
 - Đầu năm khảo sát chất lượng phần đội hình đội ngũ lớp 4A, 4B vào tuần thứ 
4(tháng 9/2017) với tổng số học sinh là: 61 em, kết quả như sau.
 Đạt loại
 Lớp/sĩ số Kĩ năng
 HTT HT CHT
 - Khẩu lệnh 3(10%) 12(40%) 15(50%)
 - Tập hợp hàng ngang, nghỉ, 
 nghiêm, dóng hàng, điểm số
 4(13,3%) 16(53,3%) 10(33,3%)
 - Tập hợp hàng dọc, nghỉ, 
 4A(30) nghiêm, dóng hàng, điểm số
 - Đi đều, đổi chân khi sai nhịp 2(6,7%) 11(36,7%) 17(56,7%)
 - Khẩu lệnh 4(13%) 14(45,1%) 13(42%)
 - Tập hợp hàng ngang, nghỉ, 
 nghiêm, dóng hàng, điểm số
 4B(31) 3(9,7%) 21(67,8%) 7(22,5%)
 - Tập hợp hàng dọc, nghỉ, 
 nghiêm, dóng hàng, điểm số
 - Đi đều, đổi chân khi sai nhịp 5(16,1%) 11(35,4%) 15(48,3%)
 3. Nội dung và hình thức của biện pháp.
 3.1. Mục tiêu của biện pháp
 - Những biện pháp mà đề tài nghiên cứu nhằm trang bị cho học sinh có kĩ năng 
hơn khi học phần “đội hình đội ngũ”, làm cơ sở cho học tập bộ môn, phát triển 
phát triển các tố chất thể lực phục vụ cho học tập các môn học.
 - Sau khi áp dụng các biện pháp thì giờ dạy đạt hiệu quả cao hơn, học sinh 
nhanh nhẹn, hoạt bát, ý thức học tập tốt hơn và đặc biệt là hoạt động ngoại khóa 
 5 - Khi giáo viên đã nắm vững về chuẩn kiến thức kỹ năng chắc chắn các phương 
pháp lên lớp sẽ thu hút được HS, buổi học sẽ trở lên phong phú hiệu quả hơn. 
Tường hợp không nắm vững về chuẩn kiến thức kỹ năng thì các phương pháp 
giảng dạy sẽ hạn chế, HS không phát huy được tính tích cực, phương pháp giảng 
dạy sẽ không phù hợp với mô hình trường học mới. Nếu việc giảng dạy đúng theo 
chuẩn kiến thức kỹ năng và sự tiếp thu của các em HS nắm vững kiến thức chương 
này tốt sẽ là cơ sở để HS học tốt các chương khác.
 * Biện pháp 2: Tập trung bồi dưỡng Ban hội đồng tự quản
 - Một trong những yếu tố thành công của người chỉ huy là khả năng chỉ đạo, có 
sự thông minh, nhanh nhẹn, nghiêm túc, vui vẻ và hòa đồng. Đặc biệt hơn trong 
tiết học đội hình động ngũ đòi hỏi người chỉ huy phải biết chọn vị trí tập luyện 
thích hợp tránh ánh nắng, khi phân việc cho các cá nhân tập làm sao phải bao quát 
hết được.
 - Ngay từ buổi đầu tiên tiếp xúc với môn học, người giáo viên phải xây dựng, 
hình thành và rèn luyện cho Ban hội đồng tự quản những kĩ năng chỉ đạo lớp từ 
khâu tập trung, báo cáo, khởi động và các hoạt động tập luyện đến việc thả lỏng, 
nhận xét, đánh giá. Để đạt được điều này, giáo viên phải hướng dẫn, uốn nắn, sữa 
chữa kịp thời cho Ban hội đồng tự quản trong các tiết học. Trong một tiết học giáo 
viên nên giao nhiệm vụ cho chủ tịch Hội đồng tự quản hoặc Ban văn thể sau đó 
Ban văn thể giao nhiệm vụ cho các thành viên khác trong lớp.
 Ví dụ: 
 + Chủ tịch Hội đồng tự quản chỉ đạo chung cả lớp, quan sát và nhắc nhở các 
bạn.
 + Nhóm trưởng nhóm 1 : Chỉ đạo các bạn tập đứng nghiêm, đứng nghỉ
 + Nhóm trưởng nhóm 2 : Chỉ đạo các bạn tập quay phải, quay trái
 + Nhóm trưởng nhóm 3 : Chỉ đạo các bạn tập đi đều – đứng lại
 - Trong hoạt động cơ bản hay hoạt động thực hành sau khi giáo viên phổ biến 
nội dung xong thì cần hướng dẫn thêm cho Ban hội đồng tự quản theo hướng điều 
hành cần đạt theo mục tiêu bài học đề ra.
 - Và qua thời gian nghiên cứu và đã áp dụng vào giảng dạy cho thấy chất lượng 
tiết dạy được nâng lên rõ rệt nhất là công tác quản lý nhóm, điều hành, hướng dẫn 
 7 + Nhìn chuẩn thẳng ! 
 Khi tập đi đều dùng khẩu lệnh:
 + Giậm chân tại chỗ! Bước!; - Đi đều! Bước! (động lệnh rơi vào chân trái)
 b/ Sửa sai về dóng hàng ngang, hàng dọc, điểm số:
 - Giáo viên sửa sai bằng cách cho học sinh xem tranh hoặc cho các em xem 
mẫu, hoặc giáo viên làm mẫu để các em làm theo 
 Ví dụ như: - Tập hợp một hoặc nhiều hàng dọc, dóng hàng điểm số:
 + Khẩu lệnh: Toàn lớp (nhóm) chú ý – Thành 1 (2, 3,) hàng dọc tập hợp.
 + Động tác: Trước khi phát lệnh,người chỉ huy xác định vị trí thích hợp rồi 
dùng hiệu lệnh hô “Toàn lớp chú ý!”, nhằm giúp học sinh trật tự và lắng ghe khẩu 
lệnh. Sau đó chỉ huy hô tiếp khẩu lệnh: - “Thành 1(2, 3,)hàng dọc tập 
hợp!”.Nghe khẩu lệnh các em hàng thứ nhất (nhóm 1) nhanh chóng đứng sau cách 
người chỉ huy một cánh tay, em đứng đầu hàng thứ nhất đứng cánh người chỉ huy 
một cách tay khi người chỉ huy giơ tay phải, các em khác lần lượt đứng tiếp theo, 
em nọ cách em kia một cánh tay. Các em nhóm còn lại theo hàng thứ nhất lần lượt 
xếp hàng theo về phía tay trái, cách hàng bên phải một khuỷu tay chống hông. Chú 
ý điều chỉnh hàng của mình cho thẳng (hàng ngang và hàng dọc) 
 Lưu ý: Hàng dọc thứ 2 đứng ở sườn trái hàng dọc thứ nhất, các hàng tiếp theo 
đứng tương tự, hàng dọc nọ cách hàng dọc kia một nắm tay giữa hai khuỷu tay.
 Dóng hàng dọc: 
 + Khẩu lệnh: “Nhìn trước – thẳng!”
 + Động tác: Nhóm trưởng tổ một đúng ngay ngắn, tay trái áp nhẹ vào đùi, tay 
phải giơ lên cao và hô “có”. Các nhóm trưởng nhóm hai, nhóm ba,..lần lượt chống 
tay phải vào hông và dịch chuyển sao cho khuỷu tay vừa chạm vào người đứng bên 
phải mình, đồng thời chỉnh hàng ngang cho thẳng. Các thành viên nhóm một đưa 
tay trái, đầu ngón tay chạm vai người phía trước để dãn cho đúng cự ly, đồng thời 
nhìn vào gáy bạn để dóng cho thẳng hàng. Các thành viên nhóm hai, nhóm 
ba,nhìn các thành viên nhóm một để dóng hàng ngang và nhìn người đứng trước 
để dóng hàng dọc (không cần giơ tay ra trước dóng hàng như nhóm một). Nghe 
khẩu lệnh, các em nhìn về phía trước dóng hàng cho thẳng, em sau cách em trước 
một cánh tay, các em hàng bên theo hàng bên phải điều chỉnh cho thẳng hàng 
 9 - Cách hô khẩu lệnh như trên, người giáo viên cho các em thay nhau điều hành 
nhóm hoặc thay nhau điều hành lớp, được như vậy các em sẽ thể hiện được tính tự 
tin đứng trước lớp và dễ dàng thuộc lòng các khẩu lệnh hô
 c/ Sửa sai về tư thế đứng nghiêm, đứng nghỉ: 
 - Tư thế này các em đã học từ các lớp dưới nhưng trong quá trình lên lớp nhiều 
HS vẫn thực hiện không đúng động tác, GV cần thường xuyên kiểm tra, thực hành 
mẫu, nhắc nhở, cho một số em thi thực hành, biểu diễn theo tổ hoặc nhiều hình 
thức khác.
 - Động tác nghiêm:
 Khẩu lệnh: “Nghiêm” 
 Kỹ thuật: Nghe khẩu lệnh của người chỉ huy, người tập chụm 2 gót chân sát 
nhau. Hai bàn chân mở rộng tạo thành một góc khoảng 60 0. Trọng tâm dồn đều 
trên 2 chân. Đứng thẳng, ngực căng, mắt nhìn phía trước. Tay duỗi thẳng sát sườn, 
các ngón tay khép.
 - Động tác nghỉ:
Khẩu lệnh: “Nghỉ” 
 Kỹ thuật(có hai tư thế): 
 + Đứng thoải mái, trọng tâm dồn vào một chân, chân kia thả lỏng, hơi gập khớp 
gối. Thân trên thẳng, mỏi chân nọ đổi chân kia.
 11