Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh Đề tài Lớp 3

 Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh đề tài lớp 3
 -----------------------------------------------------------------
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Môn Mĩ thuật là môn học nghệ thuật thu hút rất nhiều học sinh. Cho đến 
nay các trường đã có giáo viên dạy môn M thuật, phong trào học Mĩ thuật ngày một 
sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã được chú ý 
hơn. Tất cả mọi người đã hiểu được đây là một môn học nghệ thuật. Vì vậy không ít 
giáo viên chuyên Mĩ thuật, học sinh, các bậc phụ huynh luôn coi trọng và đầu tư cho 
môn học. Qua đó các em thấy rằng Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, có 
tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là môn học bổ trợ tích cực cho các môn học 
khác. Vì thế các em đón nhận tiết học một cách nhiệt tình và hào hứng. Tuy nhiên 
đối với người dạy và người học cần phải nắm vững kiến thức cơ bản về môn M thuật 
mới phát huy và nâng cao được năng lực sáng tạo, óc thẩm mĩ vốn có trong mỗi 
người và uốn nắn được thị hiếu cho đúng hướng. Qua giảng dạy nhiều năm tôi thấy 
hầu như các em rất rụt rè trong việc vẽ và sắp xếp các hình ảnh sao cho phù hợp 
trong bài vẽ tranh đề tài, dẫn đến việc các em ngại vẽ hoặc không muốn vẽ vì sợ vẽ 
xấu vẽ không được như ý muốn. Một số em kỹ năng vẽ rất tốt nhưng vì nguồn ngân 
hàng hình ảnh của các em còn quá ít vì vậy ảnh hưởng đến lựa chọn những hình ảnh 
phù hợp để sắp xếp sao cho bài vẽ của mình hợp lý và logic hơn. Và đó cũng là 
những trăn trở của tôi trong nhiều năm qua. Tôi nhận thấy việc giúp các em vẽ tốt 
phân môn vẽ tranh đề tài rất quan trọng. 
 Đề tài này tôi nghiên cứu về một số phương pháp dạy phân môn vẽ tranh đề 
tài cho học sinh lớp 3. Nội dung dạy học Mĩ thuật lớp 3: vở tập vẽ lớp 3, sách giáo 
viên Mĩ thuật lớp 3, một số sách tham khảo phân môn vẽ tranh đề tài lớp 3. Thực 
trạng dạy và học phân môn vẽ tranh đề tài lớp 3. Các biện pháp đổi mới phương 
pháp dạy học phân môn vẽ tranh đề tài lớp 3. 
 Như vậy để giúp các em cũng cố được ngân hàng hình ảnh của mình cũng 
như giúp các em cảm nhận về màu sắc được tốt hơn vì trong phân môn vẽ tranh đề 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tác giả: Phan Thị Nguyệt Kiều – TH Phan Bội Châu Trang 1 Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh đề tài lớp 3
 -----------------------------------------------------------------
phối kết hợp giữa những văn bản chỉ đạo của ngành Giáo dục và Đào tạo với khả 
năng nhận thức của học sinh và năng lực của giáo viên để có được kết quả như mong 
muốn. 
 Ngoài việc giáo dục về kiến thức, các đề tài trong môn học đã góp phần phát 
triển về mặt trí tuệ và đạo đức làm cho con người đồng hóa được những giá trị đó để 
có được một trình độ văn hoá cao, một nhân cách hài hoà. Như chúng ta đã biết mục 
tiêu của việc giáo dục Mĩ thuật trong nhà trường chủ yếu không phải là dạy kĩ năng 
vẽ, mà thông qua dạy vẽ để giáo dục cho học sinh cảm nhận cái đẹp và biết vận dụng 
cái đẹp vào cuộc sống, học tập, sinh hoạt hàng ngày. Vậy làm sao để tiết học Mĩ 
thuật trở nên lôi cuốn hấp dẫn? Là một giáo viên tiểu học tôi nhận thấy rằng ở lứa 
tuổi này lần đầu tiên tiếp xúc với nghệ thuật, tuy không phải dễ nhưng cũng không 
phải quá khó khăn. Dễ ở chỗ nghệ thuật không phải là những con số hay định lí toán 
học nên không có đáp án cụ thể nên đối với nghề dạy học đã đòi hỏi tính nghệ thuật 
rồi thì dạy nghệ thuật càng đòi hỏi tính nghệ thuật cao hơn. Phải làm sao để học sinh 
được thể hiện cá tính và bộc lộ hết khả năng, sở thích của mình, có khát vọng hoàn 
thiện bản thân như hoàn thiện các nhu cầu vươn tới cái đẹp. Để đạt được mục tiêu 
trên, khi giảng dạy môn Mĩ thuật giáo viên không nên biến tiết học thành những bài 
học công thức cứng nhắc mà cần tìm hiểu phương pháp dạy, học nhẹ nhàng, phù hợp 
với đối tượng. Phải làm sao cho học sinh được tiếp xúc ngôn ngữ nghệ thuật một 
cách tự giác. Làm sao để các em say sưa với môn học, để các em tự tìm đến với kiến 
thức và kĩ năng cần thiết trong quá trình học tập. Có như vậy mới thực sự thúc đẩy 
học sinh tích cực, tư duy, sáng tạo. Tạo ra được những bài vẽ tốt, có chất lượng cao, 
phù hợp với cuộc sống hàng ngày đi lên của xã hội. 
 Vậy muốn phát huy chỗ đứng của bộ môn Mĩ thuật trong sự nghiệp nói 
chung và hình thành tính chất thẩm mĩ ở trường tiểu học nói riêng là một việc làm 
hết sức khó khăn và trọng tâm là chất lượng dạy học có hiệu quả. Xuất phát từ tình 
hình dạy học Mĩ thuật ở trường tôi hiện nay, nhất là phân môn Vẽ tranh đề tài, tôi 
cần phải làm một việc gì đó để giờ vẽ tranh đề tài thực sự có hiệu quả. Tôi thấy đây 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tác giả: Phan Thị Nguyệt Kiều – TH Phan Bội Châu Trang 3 Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh đề tài lớp 3
 -----------------------------------------------------------------
 Một số em đã hiểu được nội dung của tranh đề tài, vẽ được theo trình tự các 
bước, bài vẽ thể hiện rõ hình ảnh chính, phụ của đề tài, biết cách sắp xếp bố cục hợp 
lý, màu sắc đậm nhạt tốt. Bên cạnh những ưu điểm trên thì vần còn một số tồn tại 
như sau:
 Do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học còn nhỏ, sự tập trung không 
cao, các em chưa tự giác cao nhận thức của các em mới là làm quen với những kiến 
thức ban đầu, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực hành còn yếu chưa chú ý đến vai 
trò của các bước thực hành.các em còn có thói quen vẽ ngay từng hình một, vẽ bố 
cục hình xộc xệch, méo mó. Lắp ghép hình với nhau tạo nên bố cục mà không chú ý 
đến các nhóm chính, nhóm phụ dẫn đến bài vẽ dàn trải không tập trung. Các hình 
tượng thường được nhìn một cách chi tiết và cụ thể không có sinh động về dáng và 
động tác, chủ yếu thể hiện ở góc độ chính diện. Các hình vẽ thường sắp xếp bằng 
nhau, màu sắc rực rỡ Các em chưa hiểu rõ nội dung của đề tài, một số em chưa 
nắm được đặc điểm cơ bản về hoạt động, sự vật của đề tài; phần lớn các em vẽ là 
dùng thước kẻ, vẽ hình quá nhỏ so với khổ giấy, nên không hào hứng với vẽ tranh đề 
tài. Nhìn chung kết quả chưa hoàn thành bài vẽ chiếm tỷ lệ cao. Năm học 2015 – 
2016 tổng số học sinh toàn khối là 48 em, trong phân môn này ở khối 3 các em đạt 
kết quả chưa cao, đạt tỉ lệ hoàn thành tốt; đạt 39,74%. Tỉ lệ hoàn thành; đạt 60,26%. 
Năm học 2016 – 2017 tổng số học sinh toàn khối là 51 tỉ
lệ hoàn thành tốt; đạt 40,5%. Tỉ lệ hoàn thành; đạt 59,5%.
 Hiện nay môn Mĩ thuật trong các trường phổ thông chỉ dạy 1 tiết/ tuần đó là 
phần thời gian quá ít không đủ cho các em tìm tòi và phát huy được khả năng sáng 
tạo của mình. Phần lớn trong các tiết Mĩ thuật là sự sao chép theo mẫu vẽ sẵn bên 
cạnh trang sách đã được in sẵn một cách máy móc mà không cần qua các bước ước 
lượng, phác thảo.
 Giáo viên phần lớn chưa quan tâm đến sự chuẩn bị kỹ càng cho bài dạy trước 
khi lên lớp (nhất là khâu chuẩn bị đồ dùng dạy học dặn học sinh chuẩn bị tư liệu ở 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tác giả: Phan Thị Nguyệt Kiều – TH Phan Bội Châu Trang 5 Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh đề tài lớp 3
 -----------------------------------------------------------------
nhau, tạo điều kiện cho mỗi học sinh đều được tự do sáng tạo, được bộc lộ cái mới, 
cái riêng của mình trong tranh. Qua đó các em yêu thích cái đẹp và mong muốn thể 
hiện nó qua các bài vẽ. Lứa tuổi tiểu học là mầm móng của hoạt động sáng tạo. 
Người giáo viên cần có những tác động đúng hướng bằng các phương pháp dạy học 
tích cực thì mới tạo được tiền đề cho các bước phát triển hoạt động sáng tạo tiếp 
theo của học sinh. 
 Một số giải pháp trong đề tài cung cấp cho học sinh một lượng kiến thức cơ 
bản nhất định để các em hiểu được cái đẹp thông qua: đường nét, hình mảng, đâm 
nhạt, bố cục,... Phát triển khả năng quan sát, nhận xét, tư duy, tưởng tượng, óc sáng 
tạo của học sinh, ngoài ra còn phát triển các kỹ năng cơ bản như kỹ năng quan sát, 
kỹ năng cảm thụ thẫm mĩ, kỹ năng tư duy, kỹ năng thực hành, kỹ năng đánh giá, kỹ 
năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống hàng ngày. Qua nhiều năm giảng dạy tôi đã 
đúc kết được một số kinh nghiệm để giúp học sinh học tôt hơn phân môn vẽ tranh đề 
tài như sau:
 Bước thứ nhất: Liên hệ thực tế để học sinh nắm bắt được nội dung đề tài
 Phương pháp giúp học sinh vẽ tranh đề tài tốt nhất là liên hệ thực tiễn cho học 
sinh để dẫn dắt học sinh suy nghĩ và nhớ lại thực tế. Nhằm tập cho các em thói quan 
sát làm giàu vốn biểu tượng kinh nghiệm sống của các em đó là tiền đề của tranh đề 
tài được phong phú đa dạng và sinh động từ những yêu cầu thường xuyên giúp các 
em có thói quen quan sát hình thành trong trí nhớ vốn kiến thức giúp học sinh nhìn 
thấy cái hiện thực trong thiên nhiên, trong xã hội sau đó thể hiện trong bài vẽ của 
mình mang vẽ độc đáo riêng biệt. Ở các tiết học vẽ tranh đề tài, thường thì giáo viên 
sẽ cho học sinh quan sát nghiên cứu các bức tranh về chủ đề được giới thiệu ở tiết 
học, học sinh sẽ được tìm hiểu một cách chung chung về nội dung đề tài và hình 
thức thể hiện, nên các em rất mơ hồ về các hình ảnh cụ thể của từng đề tài. Vì vậy ở 
phần quan sát, nhận xét tôi đưa ra nhiều hệ thống câu hỏi để dẫn dắt học sinh đi từ 
cái chưa định hình đến cái cụ thể, để học sinh quan sát trả lời và rút ra được khái 
niệm, so sánh, phân tích tìm ra được đâu là hình ảnh chính, đâu là hình ảnh phụ của 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tác giả: Phan Thị Nguyệt Kiều – TH Phan Bội Châu Trang 7 Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Vẽ tranh đề tài lớp 3
 -----------------------------------------------------------------
khung cảnh lớp học,...)
 + Đặc điểm nào giúp em nhận biết các bạn đang đi chơi, đang đi học? (Đi học 
mặc trang phục học sinh, đeo cặp,....)
 + Trong đề tài Trường em, em vẽ hình ảnh nào chính, hình ảnh nào phụ? (Hình 
ảnh các bạn học sinh là chính, khung cảnh xung quanh là phụ)
 + Có thể gọi môt vài em lên bảng để mô tả lại hình dáng của hoạt động đó. 
(Hình dáng đi, đứng, nhảy,..)
 Bằng nhiều sự gợi ý khác nhau để các em lựa chọn những hình ảnh khác nhau 
để sắp xếp vào bài vẽ của mình sao cho hợp lý. Nhờ đó trong giờ học vẽ giáo viên có 
thể đàm thoại với học sinh về đề tài. Các em nhớ lại và tưởng tượng lại những hình 
ảnh, quan cảnh đã quan sát được trong cuộc sống, sau đó thể hiện chúng trên bài vẽ 
của mình với nét vẽ độc đáo riêng biệt của từng em. Như vậy tranh vẽ của học sinh 
sẽ phong phú sinh động hơn là bắt chước tranh mẩu hoặc tranh vẽ các bạn. Giáo viên 
cần tập luyện cho các em biết quan sát từ tổng thể đến chi tiết. Tức là từ hình dáng 
khái quát đến các đặc điểm chi tiết. 
 Bước thứ hai: Công tác chuẩn bị
 Đối với tôi khi lên lớp luôn nghiên cứu và chuẩn bị bài bám sát chuẩn kiến 
thức kỹ năng, phù hợp với đối tượng học sinh của mình. Ngoài ra việc chuẩn bị đồ 
dùng trực quan cũng rất quan trọng vì nếu không có tranh mẫu không có gợi ý thì 
học sinh sẽ rất lúng túng. Vì thế việc treo tranh mẫu và phân tích giảng giải cách sắp 
xếp bố cục hình ảnh, màu sắc ở từng bức tranh để các em quan sát là việc làm hết 
sức cần thiết. Nếu giáo viên chỉ nói mà không có tranh minh hoạ thì học sinh rất khó 
tiếp thu. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa lời giảng và tranh minh hoạ nhằm gợi ý 
để học sinh suy nghĩ nhớ lại những hình ảnh có liên quan tới đề tài (người, con vật, 
nhà cửa, cây cối có thể đưa vào tranh). 
 Cần lưu ý học sinh chọn hình ảnh chính, hình ảnh phụ và cách sắp xếp các 
hình ảnh đó sao cho hợp lý, cân đối, có trọng tâm rõ nội dung. Tuỳ theo nội dung cụ 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tác giả: Phan Thị Nguyệt Kiều – TH Phan Bội Châu Trang 9