Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - hạnh phúc
 SÁNG KIÊN KINH NGHIÊM
ĐỀ TÀI: “Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi”
 Lệ Thủy, tháng 9 năm 2018 1. PHẦN MỞ ĐẦU
 1.1. Lý do chọn chọn đề tài:
 Trong công tác chăm sóc và giáo dục vệ sinh cho trẻ mẫu giáo là một việc 
rất quan trọng, nhưng điều quan trọng hơn là việc rèn luyện những thói quen vệ 
sinh và hành vi văn minh là nhiệm vụ rất cần thiết cho trẻ mẫu giáo. Giúp cho cơ 
thể trẻ phát triển tốt, chống đỡ được các bệnh tật, hình thành những thói quen cơ 
bản để giúp trẻ có nề nếp tốt trong cuộc sống.
 Tục ngữ có câu “Tiên học lễ, hậu học văn” đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi 
người dân Việt Nam, thấm nhuần được điều đó là giáo viên mầm non tôi nghĩ 
mình cần phải đầu tư nhiều vào việc giáo dục lễ giáo cho các cháu tô điểm vào 
tâm hồn các cháu những cái hay cái đẹp, để các cháu trở thành những bông hoa 
thơm ngát, là người có hành vi văn minh lịch sự.
 Thói quen vệ sinh và hành vi văn minh là một trong những biểu hiện và 
yêu cầu cần thiết của mỗi con người có văn hoá, văn minh mà người lớn cần 
hình thành cho trẻ ngay ở giai đoạn tuổi mầm non. Đồng thời đây cũng là một 
trong những nhiệm vụ được đặt ra hàng đầu của giáo dục mầm non, để giáo dục 
đạo đức, hình thành hành vi văn minh; chăm sóc- bảo vệ sức khoẻ cho trẻ nhằm 
nâng cao thể lực, giúp trẻ có thể tham gia tốt tất cả các hoạt động khác như học 
tập, vui chơi, lao động một cách tích cực, tự giác, vui vẻ. Góp phần phát triển 
toàn diện nhân cách cho trẻ.
 Việc hình thành cho trẻ các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh diễn ra 
thuận lợi nhất là ở giai đoạn trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi. Với trẻ mẫu giáo ở tuổi này 
đã có sự phát triển nhất định về thể chất (cơ thể phát triển hoàn thiện hơn, các 
vận động khéo léo hơn). Sự phát triển trí tuệ của trẻ càng diễn ra mạnh mẽ, ngôn 
ngữ phát triển, các mối quan hệ ngày càng phức tạp. Trẻ có ý thức được một số 
hành động và việc làm của mình, phân biệt được “đúng – sai”; “tốt - xấu”; “nên 
- không nên”. Đây là cơ sở và điều kiện quan trọng để trẻ có ý thức và khả năng 
tạo nên thói quen trong vệ sinh và hành vi văn minh. 
 Khi trẻ bước vào ngưỡng cửa trường mầm non thì người lớn (bố, mẹ, ông, 
bà..), cô giáo mầm non bắt đầu giáo dục cho trẻ các thói quen vệ sinh và hành vi 
văn minh. Tuy nhiên, ở lứa tuổi này, khi thực hiện các thói quen vệ sinh và hành 
vi văn minh, trẻ còn rất lúng túng về mặt kỹ năng, đồng thời chưa có thái độ tự 
giác, tích cực trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường học tập, vui chơi và vệ sinh 
cho bản thân dẫn đến có những hành vi thiếu văn minh.
 Thói quen vệ sinh và hành vi văn minh mới bắt đầu hình thành nên chưa 
được bền vững đối với trẻ. Vì vậy, nếu không được thường xuyên luyện tập, 
củng cố thì những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh của trẻ sẽ dần mất đi 
hoặc bị sai lệch. Chính vì vậy, các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh đó 
được hình thành ở giai đoạn trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi cần phải được giáo dục, rèn là rất cần thiết. Trong những năm qua, việc dạy cho trẻ có những thói quen vệ 
sinh và hành vi văn minh đã được các nhà trường chú trọng, quan tâm và xem 
đây là một tiêu chí cần đạt được của trường mầm non. Tuy nhiên trong quá trình 
thực hiện, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên hiệu quả thực hiện 
chưa đạt kết quả khả quan.
 Năm học 2018 - 2019, bản thân tôi được nhà trường phân công giảng dạy 
lớp Mẫu giáo nhỡ với tổng số 20 trẻ trong đó có 1 trẻ khuyết tật. Trong quá trình 
thực hiện nhiệm vụ năm học bản thân gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
 * Thuận lợi:
 Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, chỉ đạo theo đúng tinh thần và 
chương trình dạy học của Bộ Giáo dục.
 Nhà trường thường xuyên phát động phong trào vệ sinh chung, vệ sinh cá 
nhân; kiểm tra, đôn đốc, đánh giá thường xuyên và có sự tuyên dương những tập 
thể, cá nhân có hành vi văn minh trong sinh hoạt.
 Khuôn viên nhà trường thoáng mát, có hệ thống cây xanh mát mẽ, khuôn 
viên sạch đẹp; có khu vệ sinh đảm bảo an toàn...
 Các cháu là con em dân tộc Bru Vân Kiều nên thật thà, ngoan và biết 
vâng lời cô giáo . 
 Bản thân luôn tích cực tự học tham gia vào các hoạt động đào tạo nên 
trình độ chuyên môn được nâng cao, đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong 
giảng dạy, nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và khả năng tiếp thu kiên thức của trẻ ở 
độ tuổi lớp mình phụ trách.
 Phụ huynh nhiệt tình, quan tâm con em khá đầy đủ
 Giáo viên có thâm niên nghề nhiều năm là giáo viên dạy giỏi, nhiệt tình, 
yêu nghề mến trẻ.
 * Khó khăn:
 Các cháu đa số là con em dân tộc BRu Vân Kiều nên vốn hiểu biết vệ 
sinh và hành vi văn minh rất hạn chế. 
 Các bậc phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con em của mình nhất là 
vấn đề vệ sinh và giáo dục hành vi văn minh cho các cháu nên tình trạng nhiều 
cháu đến lớp chân tay còn bẩn, áo quần nhách nhác, không đánh răng, rữa mặt ...
 Các cháu đa số không được Bố Mẹ đưa đón nên thời gian đến lớp chưa 
đảm bảo nhất là mùa mưa gió.
 Những năm gần đây, tình trạng nhiều bệnh lây qua đường hô hấp, bệnh 
về chân - tay - miệng phát triển và lây lan nhanh trong các nhà trường, đặc biệt 
là trường mầm non. Như hiện nay đang trong thời gian phòng và chống bệnh 
“Sốt xuất huyết” Nhưng ý thức vệ sinh cho các cháu trước khi đến trường lại 
chưa được các bậc phụ huynh chú trọng và quan tâm. - Nhắc nhở các cháu thực hiện vệ sinh thường xuyên. Muốn hình thành 
một thói quen vệ sinh ngoài việc làm cho trẻ hiểu được ý nghĩa có kỹ năng trẻ 
cần được thực hành thường xuyên, có như vậy mới ăn sâu vào nếp sống của trẻ. 
 VD: Cháu Mai Lan sau khi ăn xong nếu cháu không đánh răng cháu thấy 
rất khó chịu.
 Biện pháp2. Giáo dục cho trẻ những thói quen về vệ sinh cá nhân 
thông qua hoạt động học tập.
 Giáo viên phải giáo dục và chỉ cho trẻ biết: Để đảm bảo sức khoẻ, tránh 
được những bệnh lây lan, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường học tập chung, 
đồng thời hình thành được những hành vi văn minh cho bản thân thì các cháu 
phải biết vệ sinh mặt mũi, tay chân sạch sẽ; móng tay, móng chân phải cắt ngắn, 
giữ sạch... Cụ thể:
 Tóc phải cắt ngắn, chải gọn gàng.
 Quần áo phải sạch sẽ, phù hợp thời tiết, hợp vệ sinh.
 Các cháu không được đi chân đất trên nền nhà bẩn, bụi đất, ẩm ướt (trời 
lạnh phải đi dày dép, tất giữ ấm đôi chân).
 Phải biết rửa tay chân mặt mũi khi bị bẩn.
 Biết ăn cơm không ngậm, không để rơi vả, ăn hết phần ăn của mình.
 Ăn xong uống nước súc miệng, lau miệng sạch sẽ.
 Biết tiểu tiện đúng nơi qui định. Rửa tay sau khi đi vệ sinh.
 Nếu trẻ biết thực hiện được những công việc đó đối với bản thân thì ý 
thức đối với công tác vệ sinh của trẻ sẽ được tăng lên rất nhiều, hành vi văn 
minh của trẻ cũng dần được hình thành từ đó. Trẻ sẽ có được thói quen cho mình 
để giữ gìn vệ sinh chung và vệ sinh cá nhân. 
 Là một giáo viên mầm non, tôi rất hiểu điều đó, nên ngay từ đầu năm học, 
tôi đã chú trọng về công tác này. Những ngày đầu trẻ vừa đến lớp, bên cạnh cho 
trẻ làm quen với môi trường học tập, tôi còn lồng ghép việc giáo dục những thói 
quen vệ sinh đó cho trẻ qua bài dạy, qua các câu chuyện kể, qua tranh ảnh minh 
họa. Giúp trẻ nắm bắt những điều cơ bản về những việc mình phải làm trong 
trường mầm non để giữ gìn vệ sinh và hình thành hành vi văn minh cho mình. 
Đồng thời viết những nội dung yêu cầu cần thực hiện đó lên một tờ bìa dán ở 
trước phòng học để các bậc phụ huynh xem, về nhà hướng dẫn thêm và giúp trẻ 
thực hiện trước khi đến lớp. 
 Biện pháp 3: Giáo dục thói quen vệ sinh và hình thành hành vi văn 
minh cho trẻ thông qua hoạt động hàng ngày. 
 Để có một môi trường học tập đảm bảo sạch sẽ, an toàn, văn minh góp 
phần giữ gìn và nâng cao sức khoẻ cho trẻ thì môi trường đó phải là môi trường 
thực sự được tạo dựng từ thái độ, ý thức chung của cô và trẻ. Ở lứa tuổi mẫu 
giáo thì ý thức, hành động, việc làm, thái độ...đối với công tác vệ sinh của các ý thức và thói quen vệ sinh, tạo được sự gần gũi của trẻ và cô. Đồng thời tạo 
được hành vi, nếp sống văn minh trong dạy - học và cuộc sống thường ngày. 
 Biện pháp 4: Phối kết hợp với các bậc phụ huynh. 
 Như mọi người thường nói: "Nhà trường là ngôi nhà thứ hai, còn gia đình 
là môi trường đầu tiên của trẻ". Như vậy, gia đình là yếu tố quan trọng nhất 
trong quá trình hình thành các thói quen và hành vi của trẻ: Chính vì thế giáo 
viên và nhà trường phải tạo được cầu nối giữa gia đình - trẻ - nhà trường để 
cùng nhau giáo dục, rèn luyện và chăm sóc các cháu.
 Để giúp phụ huynh có nhận thức đúng đắn cũng như có những hiểu biết 
cơ bản về thói quen vệ sinh và hành vi văn minh của trẻ, ngay từ buổi họp phụ 
huynh đầu năm tôi đã mạnh dạn trình bày quan điểm của mình về thực trạng vệ 
sinh của trẻ: Đưa ra trao đổi một số nội quy, quy định đối với trẻ khi đến lớp. 
 Ví dụ: Trước khi đến lớp, phụ huynh phải rửa tay chân cho trẻ, cho trẻ ăn 
mặc sạch sẽ, chải và buộc tóc gọn gàng; trời nắng nóng thì cho trẻ mặc đồ 
thoáng mát; trời lạnh, rét thì cho trẻ mặc ấm kín cổ, đi tất; cho trẻ đeo khẩu trang 
khi ra đường để che bụi và gió những tác nhân có thể gây bệnh về đường hô hấp 
của trẻ.
 Mặt khác, để cho trẻ vừa sạch sẽ khi đến lớp, vừa tránh được những bệnh 
về đường hô hấp, đường ruột, tôi càng thường xuyên nhắc phụ huynh cắt móng 
tay, móng chân, cắt tóc và tắm rửa, thay áo quần cho trẻ. Có trường hợp do phụ 
huynh bận công việc, quên chăm sóc trẻ những vấn đề trên, tôi càng nhiệt tình, 
vỗ về làm giúp các cháu. 
 Riêng ở nhà, tôi cũng khuyên và vận động các bậc phụ huynh cần quy 
thường xuyên cho trẻ biết vệ sinh tay bằng nước sạch trước và sau ăn cơm, sau 
khi đi vệ sinh, thường xuyên nhắc nhỡ trẻ đánh răng trước khi đi ngủ và mỗi 
sáng thức dậy, hướng dẫn cho trẻ biết gấp chăn, gối, sắp xếp đồ chơi gọn gàng, 
không để đồ chơi lung túng, không vứt rác bừa bãi. Phụ huynh phải thường 
xuyên theo dõi, kiểm tra trẻ thực hiện những công việc đó; Từ đó tạo thành thói 
quen cho trẻ và các cháu sẽ hình thành cho mình được nếp sống văn minh; Để 
nắm bắt được các cháu ở nhà có thực hiện nghiêm túc các quy định về vệ sinh 
như cô giáo đã hướng dẫn ở trường hay không, tôi thường gọi điện thoại hoặc 
hỏi trực tiếp phụ huynh khi họ đưa trẻ đến lớp; Từ đó có biện pháp khắc phục 
đối với các cháu không thực hiện hoặc thực hiện chưa được, chưa tốt.
 Biện pháp 5: Phối hợp với nhân viên y tế trường học. 
 Nắm bắt được điều kiện thuận lợi trong việc giáo dục vệ sinh và thói quen 
hành vi văn minh cho trẻ, tôi đã phối hợp với nhân viên y tế phổ biến các kỹ 
năng tự vệ sinh cá nhân cho trẻ. Tuyên truyền về công tác vệ sinh và các dịch 
bệnh có thể xảy ra nếu trẻ không thực hiện tốt công tác vệ sinh để trẻ phần nào 
hiểu được tầm quan trọng của nó và tập cho mình những thói quen tốt, những 3. PHẦN KẾT LUẬN.
 3.1. Ý nghĩa của sáng kiến:
 Rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 
tuổi là một việc làm vừa mang tính giáo dục vừa có ý nghĩa thiết thực trong đời 
sống hàng ngày của trẻ. Nó không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục 
toàn diện, rèn luyện nếp sống văn minh cho trẻ mà còn góp phần nâng cao sức 
khoẻ, đẩy lùi bệnh tật, chống ô nhiễm môi trường.
 Với tấm lòng yêu nghề, mến trẻ, với tâm huyết vì thế hệ ngày mai như 
mong muốn của Bác Hồ kính yêu: 
 "Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không. Dân tộc Việt Nam có 
bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc Năm châu hay không. 
Đó chính là nhờ phần lớn vào công học tập của các cháu”.
 Nên bản thân tôi đã trăn trở tìm tòi những biện pháp giáo dục thói quen vệ 
sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi, có thể là giáo dục những 
thói quen về vệ sinh và hành vi văn minh thông qua hoạt động hàng ngày. Đồng 
thời phối hợp với các bậc phụ huynh,với nhân viên y tế để giáo dục và rèn luyện 
thêm cho trẻ những hành vi và thói quen vệ sinh tốt lúc ở trường và ở nhà.
 Qua một thời gian ngắn áp dụng các biện pháp trên, đa số trẻ ở lớp tôi phụ 
trách đã có ý thức trong vệ sinh cá nhân, vệ sinh tập thể. Kết quả giáo dục toàn 
diện đạt khá cao so với đầu năm. Trẻ trong càng xinh tươi, sạch sẽ, gọn gàng. 
Phòng học ngăn nắp, thoáng mát. Đặc biệt không có trẻ nào mắc bệnh chân-tay-
miệng hay các bệnh truyền nhiễm khác. Đến nay trẻ đã hình thành được thói 
quen vệ sinh, hành vi văn minh tương đối tốt. 
 Việc rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo là 
vô cùng quan trọng. Song công việc thật không đơn giản. Trình độ nhận thức 
tiếp thu của mỗi cháu khác nhau, điều kiện hoàn cảnh sống từng gia đình mỗi 
cháu không đồng đều, vì vậy qua quá trình thực hiện tôi nhận thấy muốn thực 
hiện tốt việc này, bản thân mỗi giáo viên cần phải:
 Trau dồi kiến thức vệ sinh và hành vi văn minh cần thiết.
 Cô giáo phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, mẫu mực, chịu khó, kiên 
trì thực hiện, luôn có biện pháp sáng tạo mới trong nuôi dưỡng và chăm sóc giáo 
dục trẻ.
 Cô giáo dành thời gian, chú ý nhiều hơn đến những cháu cá biệt để có biện 
pháp giáo dục phù hợp, phải động viên khen thưởng sửa sai kịp thời cho trẻ 
nhằm kích thích những việc làm tốt, và hạn chế những hành vi xấu của trẻ.
 Cô giáo phải hết lòng yêu thương các cháu, với tinh thần là người mẹ thứ 
hai, cô giáo phải nhạy bén trước những diễn biến, hiểu được đặc điểm tâm sinh 
lý của các cháu, hiểu được hoàn cảnh sống của từng gia đình.