Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi Trường Mầm non Hồng Thủy

 CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 -------------------------------------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ NĂNG SỐNG CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI
 Quảng Bình, tháng 09 năm 2018 1. PHẦN MỞ ĐẦU
 1.1. Lý do chọn đề tài:
 Như chúng ta đã biết, từ ngàn xưa kinh nghiệm của cha ông ta đã đúc kết 
nhiệm vụ học đầu tiên của mỗi con người phải là "Tiên học lễ, hậu học văn" lễ 
phép là nét đẹp văn hoá được đặt lên hàng đầu khi nhìn nhận và đánh giá về một ai 
đó mà chúng ta thường bàn luận. Trong thời đại hiện nay tiếp thu nhiều nền văn 
hoá khác nhau nên đâu đó vẫn còn nhiều câu chuyện thương tâm về đạo đức lễ giáo 
của con người, việc mà tôi và các bạn đã nghe và thấy trên thông tin đại chúng, 
trong cuộc sống hằng ngày.
 Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao 
tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết 
cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự 
lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường. 
Vì thế, ngày nay trên thế giới rất nhiều trường mầm non áp dụng phương pháp học 
trung tính là phương pháp học tập thông qua các giao tiếp tích cực với những người 
khác.
 Ở Việt nam, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động 
phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu tăng 
cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục 
trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. 
Trong năm nội dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.
 Về phía các bậc cha mẹ trẻ em luôn quan tâm đến việc làm sao để kích thích 
tính tích cực học tập của trẻ, ai cũng muốn con mình được học đọc và học viết ngay 
trong những năm tháng học ở mẫu giáo, đặc biệt là các bậc cha mẹ có con chuẩn bị 
vào lớp một. 
 Đối với giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có những 
vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên trẻ đến khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các tình huống khác 
nhau trong cuộc sống . 
 1.3. Phạm vi áp dụng đề tài: 
 Việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ thì bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở 
lĩnh vực nào chúng ta cũng có thể áp dụng được nhưng bản thân tôi là một giáo 
viên mầm non đang dạy lớp 5 - 6 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh 
của trẻ trong phạm vi trường mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho 
trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non.
 2. PHẦN NỘI DUNG
 2.1. Thực trạng trước khi nghiên cứu các biện pháp 
 Trong quá trình rèn kỹ năng sống cho trẻ nhằm thực hiện tốt phong trào“ 
Xây dựng trường học thân thiện-học sinh tích cực”, tôi đã gặp những thuận lợi và 
khó khăn sau: 
 Thuận lợi :
 Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát động phong trào“ Xây dựng trường học thân 
thiện-học sinh tích cực” với những kế hoạch nhất quán từ trung ương đến địa 
phương, Phòng giáo dục - Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học với những 
biện pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho học sinh một cách chung nhất cho các 
bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiện như: Rèn luyện 
kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng 
làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ 
năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác; 
rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và 
các tệ nạn xã hội.
 Trường học nơi tôi công tác là ngôi trường được xây mới khang trang sạch sẽ 
nên thuận lợi trong việc thực hiện nội dung xây dựng môi trường giáo dục sạch 
đẹp, an toàn cho trẻ. 6 +Kỹ năng vệ sinh 20/34 58,8%
 7 +Kỹ năng thích khám phá học hỏi 18/34 52,9%
 8 +Kỹ năng tự kiểm soát bản thân 17/34 50%
- Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy những biện pháp thông thường, chưa có biện 
pháp mới tác động thì chất lượng đạt được trên trẻ về các mức độ trung bình và yếu 
còn ở mức rất cao, số trẻ kỹ năng tự phục vụ và hợp tác còn thấp. Vì vậy tôi đã suy 
nghĩ trăn trở làm thế nào để có biện pháp hữu hiệu nhất trong việc thực hiện nâng 
cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi có kỹ năng sống đạt hiệu quả cao.
 2.2. Các giải pháp 
 2.2.1: Lập kế hoạch cho trẻ luyện tập thường xuyên để phát triển các kỹ 
năng sống.
 Tổ chức các hoạt động cho trẻ luyện tập thường xuyên đóng vai trò chủ đạo 
trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Ở lứa tuổi mẫu giáo 5- 6 tuổi, khả năng 
tập trung chú ý và ghi nhớ có chủ định rất kém. Trẻ nhanh nhớ nhưng cũng nhanh 
quên. Nếu các kỹ năng chúng ta dạy trẻ không được cũng cố bằng cách luyện tập 
thường xuyên thì chúng sẽ dần mất đi. Ngược lại nếu ta có kế hoạch cho trẻ luyện 
tập thường xuyên thì các kỹ năng đó sẽ thành kỹ xảo, phát triển bền vững và không 
bị lãng quên. Việc tổ chức cho trẻ luyện tập phải có kế hoạch cụ thể, được tiến 
hành thường xuyên và không ngừng sáng tạo, có như vậy mới gây được hứng thú 
cho trẻ.
 Ví dụ: Hàng tuần vào sáng thứ 2, tôi thường tổ chức hoạt động trò chuyện cùng 
trẻ khoảng 15 phút với tên mục là “Chuyện của bé” nhằm phát triển kỹ năng giao 
tiếp cho trẻ. Qua hoạt động này trẻ biết tự giới thiệu mình, biết lắng nghe, biết dùng 
ngôn ngữ của mình để kể về những chuyện trong 2 ngày nghỉ ở nhà của bé hay trao 
đổi cùng cô về chủ đề đang học. Cuối chương trình cho trẻ nhận xét câu chuyện 
nào hay nhất sẽ đựơc nhận phần thưởng của cô.( Phần thưởng có thể là một bông 
hoa cài, một bức tranh vẽ ngôi nhà hay một hạt giống cây nảy mầm.Các phần - Bạn Cún Đốm đã nói gì với cô giáo ? (Thưa cô lổi tại con, chính con đã bá vai 
Gấu Xù làm Gấu Xù ngã vào Mèo Khoang)
- Vì sao Cún Đốm và Gấu Xù vẫn nhận được quà và bé ngoan? (Vì hai bạn đã nhận 
ra được lổi của mình)
 Mỗi một tình huống, mỗi một câu chuyện tôi dựa vào nội dung để giáo dục 
trẻ cách ứng xử phù hợp. Qua việc thảo luận các tình huống như vậy trẻ luôn có ý 
thức ứng xử phù hợp với con người và môi trường xung quanh.
Chiều thứ 5, tôi tổ chức các hoạt động nhằm dạy trẻ kỹ năng tuân thủ quy tắc xã 
hội. 
Ví dụ: Dạy trẻ biết xếp ghế đúng nơi quy định như xếp nhẹ nhàng, không gây ồn, 
khi xếp ghế ngồi học phải xếp thẳng hàng theo đúng tổ của mình, khi ngồi ăn ghế 
phải xếp sát bàn, khi ra về phải xếp ghế vào góc lớp. Hoặc khi xếp dép phải xếp 
kẹp đôi, tổ chim non xếp ngăn trên của giá dép, tổ hoa hồng xếp ngăn giữa, tổ hoa 
mai con xếp ngăn dưới Nhờ được tham ra và nhắc nhở thường xuyên nên ý thức 
của trẻ trong việc chấp hành các quy tắc cô đưa ra rất tốt.
 Chiều thứ 6, tôi tổ chức cho trẻ sắp xếp lại đồ dùng đồ chơi ở các góc nhằm 
phát triền kỹ năng hợp tác và rèn thói quen sống gọn gàng ngăn nắp. Những tuần 
đầu, tôi cho trẻ quan sát cô và nghe cô giải thích vì sao phải làm như vậy? Cách sắp 
xếp như thế nào cho đẹp? Những tuần tiếp theo tôi chia tổ, yêu cầu mỗi tổ tự xếp 
mỗi góc chơi, thi xem đội nào xếp đúng, xếp đẹp và nhanh nhất. Rõ ràng khi tham 
gia hoạt động này, các kỹ năng hợp tác của trẻ được phát triển. Trẻ biết giúp đỡ 
nhau và nhắc nhở nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ một cách nhanh chóng. Từ việc 
tổ chức thường xuyên như vậy, các mối quan hệ cũng như kỹ năng làm việc nhóm 
của trẻ được củng cố, bên cạnh đó đồ dùng đồ chơi của lớp tôi luôn được xếp gọn 
gàng, ngăn nắp và rất khoa học.Với biện pháp này, các kỹ năng cần có luôn được 
củng cố và hoàn thiện một cách chính xác. -Thông qua hoạt động ngoài trời tôi đã lồng ghép dạy trẻ nhiều kỹ năng khác nhau. 
Ví dụ : Qua việc trò chuyện quan sát Cầu trượt. Trẻ nhận biết được một số nguyên 
nhân gây ngã, gây tai nạn và biết cách phòng tránh nguy cơ gây ngã. Các kỹ năng 
tôi dạy trẻ đó là:
- Kỹ năng giao tiếp: Trẻ biết lắng nghe cô, bạn, nêu ý kiến, chia sẻ thông tin.
- Kỹ năng xử lý tình huống: Khi ngồi trên cầu trượt bé cần làm gì?( Vịn hai tay vào 
2 thành của cầu trượt, rồi đẩy người cho trượt xuống. Nếu bạn nào trượt nhanh bị 
ngã thì cô giáo nhanh chóng đỡ trẻ dậy) 
- Kỹ năng ra quyết định: Làm gì hay không làm gì để phòng tránh ngã? ( Không 
trượt quá nhanh, không xô đẩy bạn khi ngồi trên Cầu trượt, vịn chắc chắc thanh 
cầu trượt) 
 Thông qua giờ hoạt động góc, chúng ta biết rằng: “Trẻ học bằng chơi, chơi 
mà học”. Vì thế qua việc tham ra chơi ở các góc thì các kỹ năng sống đựơc trẻ tiếp 
thu một cách dễ dàng nhất. 
Ví dụ : Qua góc chơi phân vai mẹ con, trẻ học được các kỹ năng như: Kỹ năng giao 
tiếp ( giao tiếp giữa mẹ với con, trẻ biết nói nựng con, dặn dò con), kỹ năng chăm 
sóc ( biết lấy nước cho con uống, xúc bột cho con ăn), kỹ năng hợp tác ( trẻ học 
được cách chơi trong nhóm như biết trò chuyện chia sẻ với bạn bên cạnh. Sau 
khi chơi xong trẻ biết cất đồ chơi đúng nơi quy định.
 Không chỉ ở góc phân vai trẻ mới học được các kỹ năng sống mà ở tất cả các 
góc chơi khác thì các kỹ năng của trẻ đều có thể được cũng cố và phát huy. 
Ví dụ: Ở góc xây dựng, trẻ có kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm. Trẻ ở lớp tôi 
đã biết tự phân vai chơi cho nhau và chơi rất đoàn kết, không tranh giành đồ chơi 
của nhau và đã biết cùng nhau tạo nên công trình đẹp. 
 Qua việc tổ chức bữa ăn cho trẻ, tôi tập cho trẻ làm một số công việc tự 
phục vụ qua đó hình thành ở trẻ một số kỹ năng sử dụng đồ dùng ăn, uống đúng 
cách và hành vi văn hoá văn minh như:
- Cách dùng ca, cốc, bát, thìa. - Tăng cường tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, vui 
chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non. Đưa ca dao hò 
khoan Lệ Thuỷ vào chương trình giáo dục trẻ.
 - Duy trì biện pháp tăng cường cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong giờ 
hoạt động ngoài trời, trẻ được xem các câu chuyện cổ tích, hỏi đáp về nội dung các 
câu chuyện. 
 - Tổ chức các hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với 
lứa tuổi của trẻ mầm non. Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia hoạt động 
đa dạng và phong phú của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá nhân 
trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ.
 - Tổ chức cho trẻ mẫu giáo đến thăm nhà bạn trong chủ đề gia đình theo từng 
tổ, từng nhóm trẻ. Hoạt động trên nhằm phối hợp với các bậc cha mẹ để có thể giúp 
trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè 
tại gia đình.
 Các hoạt động tự chọn được duy trì mỗi tháng có sự tham gia trực tiếp của 
cha mẹ để cùng nặn, cùng vẽ giúp con mình hoàn thành sản phẩm, phối hợp với 
giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý. Giáo viên chủ động thay đổi nội dung, hình 
thức tổ chức và luân phiên thay đổi thành phần tham dự để tất cả các bậc cha mẹ 
đều có sự tham gia trực tiếp của cha mẹ để cùng chơi với trẻ qua đó rèn luyện kỹ 
năng hợp tác với đồng đội để chiến thắng, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng sống tự tin, 
khả năng nhận thức của trẻ cũng được phát triển. 
 Tổ chức hoạt động nghệ thuật cho trẻ, tổ chức hoạt động phát triển tư duy 
qua sự tham gia trực tiếp của cha mẹ để cùng chơi với trẻ qua đó rèn luyện tính 
kiên nhẫn, kỹ năng hợp tác với cha mẹ, ông bà để chiến thắng yêu cầu thử thách 
của luật chơi, phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống tự tin, phát triển tình cảm, 
nhận thức ở trẻ.
 Tổ chức văn nghệ gồm nhiều thể loại, đa dạng nội dung, hình thức biểu diễn 
nhằm huy động sự tham gia của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá Ngoài ra, ở trường mần non giáo viên cần dạy trẻ nghi thức văn hóa trong ăn 
uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa 
tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, 
vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai 
nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, 
cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa  hoặc biết giúp người 
lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm ảnh hưởng đến người xung 
quanh
 2.2.4: Xác định nhiệm vụ cơ bản trong việc dạy trẻ kỹ năng sống
 Giáo viên có thể làm được gì để dạy kỹ năng sống cho trẻ?
 - Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích 
sự chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng 
khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, phải 
giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc 
sống.
 - Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo 
dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng 
đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát 
huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận 
dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau. 
 - Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những bạn 
khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết 
lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ khác 
nhau, giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều này liên 
quan tới việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người 
xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ đó như thế 
nào? Cần chuẩn bị cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong 
việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi không đẹp của trẻ.