Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt Lớp 2 Trường Tiểu học Nguyễn văn Trỗi

 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
 I. Phần mở đầu
 1. Lí do chọn đề tài
 Có thể nói hầu như trong bất kỳ một ngôi trường nào, kể từ cấp tiểu học trở 
lên cũng đều có học sinh cá biệt. Chỉ có điều nhiều hay ít, nặng hay nhẹ mà thôi. 
Điều đó cũng không có gì là lạ bởi vì các em đang ở lứa tuổi mà người ta gọi là 
“nhất quỷ, nhì ma, thứba học trò”.Những học sinh cá biệt ít nhiều gây khó khăn cho 
công tác giảng dạy, làm ảnh hưởng đến việc học tập của lớp, làm đau đầu các thầy 
cô giáo, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm.Đã từng có những vụ việc nghiêm trọng 
xảy ra gây dư luận xấu trong xã hội.Vì vậy, việc giáo dục học sinh cá biệt cần phải 
coi trọng, phải nhận thức đúng đắn, giải quyết đúng mực với một nghệ thuật sư 
phạm cao. Trong thực tế vẫn có nhiều giáo viên nóng vội, chưa làm chủ được bản 
thân, phương pháp giáo dục còn nghèo nàn, đơn điệu, thiếu tính sư phạm dẫn đến 
công tác giáo dục học sinh ít hiệu quả, có khi còn có những vi phạm đáng tiếc, thậm 
chí còn có những thầy cô bị buộc phải thôi việc vì không kiềm chế được bản thân. 
Cho nên việc giáo dục học sinh cá biệt là một cuộc thử thách về trình độ, bản lĩnh, 
về năng lực sư phạm, về lòng yêu nghề và tình yêu thương học sinh của những 
người làm nhiệm vụ trồng người.
 Sinh thời Bác Hồ kính yêu của chúng ta luôn quan tâm đến công tác giáo 
dục.Cùng với việc nhấn mạnh đến vấn đề học tập, Bác cũng đặc biệt chú trọng đến 
việc giáo dục đạo đức. Bác đã từng nói trong bài thơ “Nửa đêm”(Nhật ký trong tù):
 “Hiền dữ đâu phải là tính sẵn
 Phần nhiều do giáo dục mà nên”
 Câu nói trên là sự chiêm nghiệm của Bác về con người. Trước hết, Bác phủ 
nhận quan điểm rằng, đức tính con người là “tính sẵn”. Con người, do ảnh hưởng 
phần nhiều của sự giáo dục và môi trường sống, cùng với sự phấn đấu, rèn luyện 
của mỗi cá nhân. Người cho rằng để mỗi con người trở thành một người thiện, một 
công dân tốt, có ích cho xã hội thì sự tác động của xã hội, đặc biệt là quá trình giáo 
dục có một ý nghĩa thật to lớn. Quan điểm này hướng đến mục tiêu: nếu xã hội 
chúng ta muốn có nhiều người hiền tài,hạn chế những điều ác, thì xã hội cần quan 
tâm đến việc đào tạo thế hệ mai sau. 
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 1 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
học sinh cá biệt sẽ góp phần quan trọng trong việc giữ gìn an ninh trật tự xã hội và 
cung cấp cho xã hội những công dân tốt. 
 - Rèn cho các em cách sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng 
đồng, có hướng suy nghĩ tích cực và tự tin.
 2.2 Nhiệm vụ của đề tài
 Việc giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt là một trong những nhiệm vụ thiết 
yếu ở trong nhà trường nhằm hạn chế được những đối tượng học sinh có phẩm chất 
đạo đức chưa tốt, góp phần vào chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
 Giúp cho giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy khả 
năng trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục, phát hiện những năng khiếu, phẩm 
chất, năng lực của học sinh, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. 
 Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và 
phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Giáo dục học sinh cá biệt Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi.
 4. Giới hạn đề tài
 Học sinh lớp 2D năm học 2016 – 2017 Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi – 
xã Quảng Điền - huyện Krông Ana – tỉnh Đăk Lăk.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu.
 - Phương pháp thống kê.
 - Phương pháp điều tra.
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.
 - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm học sinh.
 II. Phần nội dung
 1.Cơ sở lí luận
 1.1 Học sinh cá biệt là gì?
 Chắc hẳn khi ngồi trên ghế nhà trường thì ai cũng đã từng nghe qua cụm từ 
“học sinh cá biệt” và cũng không ít lần tự hỏi tại sao lại gọi các bạn ấy là “học sinh 
cá biệt”?Theo tiếng Hán thì “cá” có nghĩa là cá nhân, cá thể, chỉbản thân một ai 
đó.Còn “biệt” mang nghĩa là riêng, khác với những cái còn lạiVậy có thể nói một 
cách khoa học, cá biệt là một cá thể có điểm khác so với những cá thể còn lại.Trong 
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 3 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 “Học sinh cá biệt” là một thuật ngữ thường được dùng trong nhà trường, để 
chỉ những học sinh có biểu hiện chưa tốt về mặt đạo đức, lười nhác trong học tập, 
hay nói dối cha mẹ, thầy cô, bắt nạt bạn bè, ý thức kỷ luật kém, tách mình ra khỏi 
tập thể, không chấp hành nội quy nhà trường. Tuy nhiên ẩn chứa đằng sau sự “cá 
biệt” này là những hoàn cảnh rất riêng, một cá tính đặc biệt chưa được phát huy 
đúng hướng.
 Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, qua quá trình tìm hiểu tôi nhận thấy rằng 
học sinh ở lớp đa số là con em lao động nên ít có thời gian quan tâm đến con em 
mình. Mọi vấn đề học tập của conem mình đều giao phó cho giáo viên chủ nhiệm. 
Chính vì vậy vai trò của người giáo viên đứng lớp là rất lớn.
 Vào đầu năm, qua theo dõi, tôi đã phát hiện ra hai học sinh cần chú ý đặc biệt 
hơn những học sinh bình thường. Đó là em Huỳnh Huy Hiếu và em Nguyễn Minh 
Quý.Thành tích của môn Toán và Tiếng Việt của các em chỉ đạt ở mức chưa hoàn 
thành, các em chưa nắm được kiến thức cơ bản của chương trình học.
 Những biểu hiện về năng lực và phẩm chất của hai em, tôi đã thống kê qua 
bảng sau:
 Năng lực và Phẩm Biểu hiện của học sinh
 chất Nguyễn Minh Quý Huỳnh Huy Hiếu
 Tự phục vụ, tự Thường xuyên không Hay xé sách vở để làm 
 quản mang sách vở, đồ dùng học đồ chơi.
 tập.
Năng Hợp tác Chưa biết hợp tác với các Luôn làm việc riêng 
lực bạn trong nhóm. trong giờ học.
 Tự học, giải Chưa tự thực hiện được Chưa biết tự học, em 
 quyết vấn đề các yêu cầu của giáo viên luôn bắt các bạn phải 
 đưa ra. làm bài tập cho mình.
 Chăm học, Thường xuyên nghỉ học và Hay đi học muộn, luôn 
 chăm làm đi học muộn, lười viết bài tìm mọi lí do xin giáo 
 và làm bài tập. viên ra ngoài để đi chơi.
 Tự tin, trách Rất ít trả lời các câu hỏi Hay ngủ trong giờ học, 
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 5 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
học sinh cá biệt đều có nguyên nhân của nó, có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp. Sau 
đây tôi xin đưa ra những nguyên nhân khiến các em trở thành học sinh cá biệt:
 * Nguyên nhân
 - Từ gia đình
Đối với học sinh lớp 2, các em đã phần nào hiểu được những chuyện trong gia 
đình nên những gia đình có bố mẹ hay bất hòa, cãi vã hoặc bố mẹ li hôn, phải 
sống với ông bà hoặc người thân thì các em sẽ dần dần bị ảnh hưởng về tâm lý 
như nhút nhát, sống khép mình, từ đó các em rất dễ bị trầm cảm. Hoặc các em sẽ 
trở nên ương bướng, ngỗ nghịch do đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc học và học 
lực bị giảm sút là điều không thể tránh khỏi.
Một số gia đình bố mẹ chỉ lo làm ăn, điều kiện kinh tế vững chắc, thường xuyên 
cho tiền con cái chi tiêu một cách bất hợp lý mà thiếu đi sự quan tâm, giám sát và 
từng ngày các em sẽ sa đọa vào cạm bẫy của xã hội mà chính mình cũng không hề 
hay biết. Mặc khác, có những gia đình do hoàn cảnh quá khó khăn, bố mẹ đi làm 
ăn xa. Các em phải phụ giúp gia đình bương chải, không có thời gian học bài, làm 
bài ở nhà, khi đến lớp việc tiếp thu bài mới rất khó khăn, sợ sệt khi thầy cô hỏi 
bài... kết quả học tập dần sa sút dẫn đến nguy cơ bỏ học.
Bố mẹ đều đi làm ăn xa vì lo kinh tế cho gia đình đã phó mặc con cái cho ông bà 
hoặc anh chị em chăm sóc. Vì vậy nếu các em chưa ý thức tốt về việc học tập, 
đồng thời bố mẹ không quan tâm, thiếu sự quản lí chặt chẽ của người lớn nên chất 
lượng học tập bị ảnh hưởng, các em sẽ học tập yếu thua kém bạn bè.
- Từ xã hội
Trong một xã hội mà phương tiện công nghệ thông tin quá phát triển như hiện nay 
là những cám dỗ, hấp dẫn các em vào những trò chơi vô bổ, dễ bị bạn bè xấu rủ rê, 
lôi kéo, trốn học để lao vào các trò chơi đó, các hình ảnh bạo lực từ những trò chơi 
internet sẽ khiến các em bắt chước, từ đó làm cho các em trở thành học sinh hư.
 - Từ nhà trường
Đa số giáo viên chưa thật sự gần gũi nên chưa hiểu được tâm tư nguyện vọng của 
các em để đưa ra những biện pháp giáo dục cho phù hợp.
Một số giáo viên còn thờ ơ với học sinh cá biệt, thường hay sử dụng các biện pháp 
mạnh như trách mắng các em trước lớp làm cho các em mặc cảm, tự ti dẫn đến 
chán nản, lười đi học.
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 7 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
 - Biện pháp 1: Tìm hiểu thông tin, hoàn cảnh của từng học sinh.
 - Biện pháp 2: Lập kế hoạch chủ nhiệm và đưa ra các giải pháp để khắc phục.
 - Biên pháp 3: Phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm và sự đoàn kết của 
tập thể lớp.
 - Biện pháp 4: Phối hợp với ban giám hiệu nhà trường, chính quyền địa 
phương, gia đình của học sinh để đưa ra những giải pháp tối ưu nhất.
 b. Cách thức thực hiện biện pháp
b.1Tìm hiểu thông tin cá nhân học sinh
 Ngay từbuổi đầu nhận lớp, nhiệm vụ đầu tiên của người giáo viên chủ nhiệm 
là phải hiểu được trình độ, hoàn cảnh sống, nhu cầu tâm sinh lý, ước mơ...của từng 
học sinh như thế nào?Nên khi bước vào năm học, tôi đã tiến hành tìm hiểu thông tin 
học sinh qua mẫu phiếu tự tạo để nắm rõ hơn hoàn cảnh của từng học sinh mà có 
biện pháp giáo dục phù hợp.
 PHIẾU THÔNG TIN HỌC SINH
Họ và tên:..Ngày sinh:
Nơi sinh:.Dân tộc:
Thuộc diện ưu tiên, chính sách: ( Thương binh, bệnh binh, liệt sỹ, dân tộc, nghèo, 
mồ côi ):.
Họ tên cha:Nghề nghiệp:..Số điện thoại:.
Họ tên mẹ:Nghề nghiệp:..Số điện thoại:.
Sống với ai:..
Ước mơ sau này của em:.
Sở thích:
Thích chơi với bạn nào trong lớp:..
Thích học môn:.
Thích chơi trò chơi:..............................................................................................
Nhà em gần nhà những bạn nào trong lớp:..........................................................
Ngoài giờ học em thường làm gì để giúp đỡ gia đình:
Ngoài giờ đến trường em thường đi chơi với những bạn nào:....................................
.............................................................................................................................
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 9 Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt lớp 2
 Ví dụ: 
 Qua theo dõi, tôi thấy em Hiếu rất thích hát, và hát cũng rất hay nên tôi đã 
mạnh dạn giao cho em giữ chức vụ ban văn nghệ của lớp, nhiệm vụ của ban văn 
nghệ là phải tổ chức cho lớp khởi động đầu buổi học. Lúc đầu em cũng chưa ý thức 
được công việc của mình, vẫn còn đi học trễ, chọc phá bạn bè, chưa nghiêm túc 
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình. Nhưng tôi vẫn cố gắng duy trì cho em 
một thời gian, kèm theo sự động viên, khích lệ. Bây giờ em đã rất hứng thú trong 
vai trò mới này và luôn cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ của mình.Trình trạng đi 
học muộn của em đã được cải thiện rõ rệt.
 Về em Quý, tôi giao cho em giữ chức vụ ban thư viện của lớp, kiểm tra sách 
vở đồ dùng học tập của các bạn đầu buổi học. Qua một tuần áp dụng biện pháp này, 
em đã đi học đều đặn và mang sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ khi đến lớp, siêng 
viết bài và làm bài tập hơn trước rất nhiều.
 Giao nhiệm vụ cho học sinh là vừa quản lí các em vừa đưa các em vào khuôn 
phép biết tự rèn luyện mình. Đồng thời đây là cơ hội để các em chứng tỏ khả năng 
mình với bạn bè, thấy mình được thầy cô tin tưởng. Những lời động viên tán thưởng 
các em sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ là hết sức cần thiết, bổ ích giúp các em phấn 
chấn tinh thần trong học tập.
 Bồi dưỡng khả năng tự quản cho học sinh khó có thể thành công ngay lúc đầu 
mà đòi hỏi phải có quá trình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ các em từ thấp đến cao, để 
các em tự lực giải quyết từ công việc đơn giản đến phức tạp. Biện pháp trong giai 
đoạn đầu là cầm tay chỉ việc, sau đó để học sinh từng bước tự lực giải quyết những 
công việc cụ thể trong toàn bộ tiến trình tổ chức hoạt động.Người giáo viên luôn 
luôn giữ vai trò là người cố vấn, hướng dẫn chứ không phải là người làm thay cho 
các em. Sự giúp đỡ của thầy cô cần đúng lúc, hợp lý, động viên, khích lệ tinh thần 
sáng tạo, nỗ lực vươn lên và phát huy năng lực sở trường của các em.
 *Không nên có cái nhìn kì thị với các em
 Đây là điều tối thiểu mà giáo viên cần nắm rõ khi tham gia giáo dục học sinh 
cá biệt.Không nên có thái độ khó chịu, coi thường, la mắng các em trước lớp hay 
chỗ đông người, tuyệt đối không được gọi các em là học sinh cá biệt.Vì ở lứa tuổi 
tiểu học, các em vẫn chưa hình thành nhân cách của mình, các em chỉ là nhất thời 
chưa ngoan và rất cần nhận được sự giúp đỡ từ giáo viên.
Người thực hiện: Lê Hoài Vân Page 11