Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục giá trị sống và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Tên đề tài:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG VÀ RÈN
LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM
 THUỘC LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
I. Lí do chọn đề tài:..............................................................................................1
II. Mục đích, đối tượng và phươngpháp nghiên cứu: ..........................................3
III. Tính mới và những đóng gópcủa đề tài: ........................................................3
IV. Kế hoạch thực hiện đề tài: .............................................................................4
V. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................4
B. NỘI DUNG.....................................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG 
VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP CHỦ
NHIỆM .......................... ....................... ......... ......................................... 5
 1.1. Cơ sở lí luận:.............................................................................................5
 1.2. Cơ sở thực tiễn:.........................................................................................8
 1.2.1 Thực trạng của vấn đề:.......................................................................8
 1.2.2 Điều tra, khảo sát ...............................................................................9
Chương 2. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH ĐỂ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG VÀ 
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM .. 11
 2.1. Quan sát và tìm hiểu thực tế ...................................................................11
 2.2. Giáo dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông qua
 môn Giáo dục công dân (GDCD) ...................................................................13
 2.3. Giáo dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống thông qua xây dựng “lớp
 học thân thiện, học sinh tích cực”...................................................................17
 2.3.1. Giáo dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông
 qua cơ cấu tổ chức, phân công trực nhật hàng ngày và các buổi lao động công 
 ích................................................................................................................20
 2.3.2. Giáo dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông
 qua hoạt động ngoài giờ lên lớp .................................................................23
 2.4. Phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội để giáo dục giá trị sống và
 rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh...............................................................30
Chương 3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA VIỆC GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG VÀ 
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM .. 33
 3.1. Đối với tập thể lớp..................................................................................33
 3.2. Đối với học sinh......................................................................................34 A. MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:
 Giáo dục phổ thông giữ một vai trò quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng 
dân trí, đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội của một quốc gia. Trong 
thời đại ngày nay, với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật và công 
nghệ, việc nhanh chóng hoà nhập vào cộng đồng khu vực và thế giới đòi hỏi giáo 
dục phổ thông phải có những bước tiến mới mạnh mẽ nhằm giúp học sinh phát 
triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm 
hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, chuẩn bị cho học sinh 
tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, thain gia xây dựng và bảo vệ tổ 
quốc.
 Khi khẳng định nhiệm vụ của giáo dục, Nghị quyết lần thứ 2 Ban chấp hành 
Trung ương Đảng khoá VIII đã chỉ rõ: "Giáo dục và đào tạo hiện nay phải có một 
bước chuyển nhanh chóng về chất lượng và hiệu quả đào tạo, về số lượng và quy 
mô đào tạo, nhất là chất lượng dạy học trong các nhà trường, nhằm nhanh chóng 
đưa giáo dục- đào tạo đáp ứng yêu cầu mới của đất nước. Thực hiện nâng cao dân 
trí, đào tạo nhân lực, bồi diưỡng nhân tài, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát 
triển đất nước". Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ IX đã khẳng đinh: "Tiếp tục nâng 
cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hệ 
thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục, thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá, 
xã hội hoá".
 Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về 
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá 
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã 
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh 
tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ 
quốc. Giáo dục phổ thông đã và đang được đổi mới theo bốn trụ cột của giáo dục 
thế kỉ XXI đó là: Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình và học để 
cùng chung sống. Chính vì vậy, giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho học sinh 
trong giai đoạn hiện nay được đánh giá là hết sức quan trọng. Cụ thể yêu cầu giáo 
viên trong quá trình dạy học và giáo dục học sinh cần: “Tăng cường các hoạt động 
thực hành, vận dụng kiến thức đã học vào thực tiên; Chú trọng giáo dục đạo đức, 
giáo dục giá trị sống, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt 
động xã hội, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, câu lạc bộ, hoạt động giáo dục 
ngoài chính khóa
 “Thực hiện dạy học tích hợp giáo dục kỹ năng sống/giá trị sống qua các 
môn học, hoạt động giáo dục. Việc tích hợp cần được lựa chọn, đảm bảo vừa sức, 
có tác dụng giáo dục, không gây áp lực học tập đối với học sinh ”
 ( Trích công văn hướng dân thực hiện nhiệm vụ năm học 2015 - 2016 của Bộ 
Giáo dục và Đào tạo) lai sau này, các em sẽ trở thành những người con ngoan, trò giỏi, có ích cho xã hội. 
Đó là vấn đề chúng tôi hết sức quan tâm.
 Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của việc giáo dục giá trị sống và 
rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ thông nói chung và cho đối 
tượng học sinh lớp mình chủ nhiệm nói riêng, với cương vị là người giáo viên đã 
nhiều năm làm công tác giảng dạy và chủ nhiệm lớp tại trường THPT Diễn Châu 
4 chúng tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và trình bày đề tài: “Một số biện pháp giáo 
dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm ” để làm 
đề tài nghiên cứu cho bản thân mình.
II. Mục đích, đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
 1. Mục đích: Nhằm góp phần vào giáo dục giá trị sống và rèn luyện kỹ năng 
sống cho học sinh đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo.
 2. Đối tượng: Học sinh lớp 10A7, 11A10 trường THPT Diễn Châu 4, năm 
học 2021 - 2022 do bản thân chúng tôi chủ nhiệm.
 3. Phương pháp:
 - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc và tìm hiểu các tài liệu liên quan 
đến giáo dục giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống, công tác chủ nhiệm lớp.
 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm kiểm tra và so 
sánh kết quả đánh giá học sinh qua từng giai đoạn, để kiểm chứng các hình thức 
đã nghiên cứu có phù hợp chưa và có mang lại kết quả tốt không.
 - Phương pháp đàm thoại: Tăng cường sinh hoạt lớp, trao đổi với học sinh, 
trao đổi các kinh nghiệm với đồng nghiệp trong trường THPT Diễn Châu 4 để có 
thêm nhiều góp ý giúp cho công tác giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm có hiệu quả 
cao nhất.
 - Phương pháp thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm.
III. Tính mới và những đóng góp của đề tài:
1. Tính mới của đề tài.
 - Đã sáng tạo, tự thiết kế và cải tiến, chủ động trong việc chuẩn bị biện pháp 
giáo dục giá trị sống và rèn luyện kỹ năng sống, không lệ thuộc, không trùng lặp 
bởi cho đến nay chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên biệt về: 
Một số biện pháp giáo dục giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh 
lớp chủ nhiệm.
 Đề tài xây dựng các biện pháp giáo dục giá trị sống và rèn luyện kỹ năng 
sống. Từ đó, giúp các em xác định giá trị bản thân, rèn luyện các kỹ năng: kỹ năng 
hợp tác, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thể hiện sự tự tin, kỹ năng tự bảo vệ mình... 
Góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, lấy 
học sinh làm trung tâm.
2. Đóng góp của đề tài: B. NỘI DUNG
 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN GIÁO DỤC GIÁ
 TRỊ SỐNG VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP
 CHỦ NHIỆM
1.1. Cơ sở lí luận:
 Theo từ điển Tiếng Việt: Giá trị sống là những giá trị thuộc về tư tưởng, lối 
sống, chuẩn mực đạo đức được cộng đồng thừa nhận và bảo tồn, gìn giữ liên tục 
từ đời trước sang đời sau và luôn được bổ sung qua tính truyền thống và mở cửa 
của văn hóa Việt Nam.
 Từ đó giúp cho cá nhân điều chỉnh hành vi của mình, vì hạnh phúc cá nhân, 
vì ổn định và phát triển cộng đồng xã hội. Biểu hiện ở quan điểm sống, mục đích 
sống, động cơ, thái độ lựa chọn các hoạt động và các mối quan hệ trong cuộc sống. 
12 giá trị sống của Unesco bao gồm:
 Hòa bình: Hòa bình thời hiện đại không giống như thời chiến. Hiểu đúng và 
đủ về hòa bình chính là có lối sống, suy nghĩ tích cực với sự thư thái của nội tâm. 
Hòa bình được xây dựng trên nền tảng tư tưởng của mỗi người, biết cảm thông và 
chia sẻ cho nhau.
 Tôn trọng: Trong 12 giá trị sống của Unesco đã chỉ ra sự tôn trọng lẫn nhau là 
nền tảng của sự tự tin. Tôn trọng người khác cũng chính là tôn trọng bản thân 
mình, nhận ra giá trị đích thực của mỗi người.
 Hợp tác: Trong một xã hội, không thể thiếu mối quan hệ hợp tác. Sự hợp tác, 
tương trợ lẫn nhau sẽ có giá trị rất lớn trong việc tạo nên thành công, dựa trên việc 
học hỏi lẫn nhau. Khi nhận ra những giá trị tốt đẹp của cuộc sống, bạn sẽ có khả 
năng tự tạo ra sự hợp tác, từ đó nâng cao kỹ năng sống cho mình.
Trách nhiệm: Ai cũng cần sống và làm việc có trách nhiệm. Và trách nhiệm được 
xem là 1 trong 12 giá trị sống của tuổi trẻ cần phải thực hiện. Khi sống có trách 
nhiệm sẽ giúp mỗi người hình thành những phẩm chất đạo đức tốt, biết không 
ngừng trau dồi tri thức để hoàn thành mục tiêu.
 Trung thực: Trung thực tức là tôn trọng sự thật. Trung thực được thể hiện trong 
tư tưởng, lời nói và hành động thì sẽ đem lại sự hòa thuận. Trung thực là sử dụng 
tốt những gì được ủy thác cho bạn. Trung thực là cách xử sự tốt nhất, đó là một 
mối dây gắn kết tình bạn.
 Khiêm tốn: Bạn nên khiêm tốn trong lời ăn, tiếng nói và mọi cử chỉ hàng ngày. 
Sự khiêm tốn khiến bạn sống điềm đạo và nhận được sự kính nể của mọi người. 
Bạn sẽ nhận được sự lắng nghe, chia sẻ từ những người xung quanh và tạo động 
lực “cởi trói” trí tuệ, phát triển sự sáng tạo của bản thân.
 Giản dị: Đời sống giản dị rất cần cho cuộc sống hiện đại. Tức là bạn biết đơn 
giản tất cả mọi thứ, biết hài lòng và bỏ qua những ham muốn viển vông. Giản dị 
trong cả vật chất và tinh thần. Các kỹ năng ra quyết định một cách có hiệu quả (Tư duy phê phán, tư duy 
sáng tạo, giải quyết vấn đề, ra quyết định ...)
 Giá trị sống, kỹ năng sống của mỗi người một khác, không phái ai cũng có 
giá trị sống và kỹ năng sống giống nhau. Giá trị sống cũng là những quan niệm về 
thực tại, về cái đẹp, điều thiện, sự thật của một xã hội. Giá trị sống là kim chỉ nam 
cho mỗi người, những điều mà một con người cho là tốt, là quan trọng phải cố 
gắng đạt được. Chính vì vậy mà giá trị sống chi phối hành vi hướng thiện của con 
người. Những giá trị sống cơ bản và được phần đông mọi người nhắc đến đó chính 
là hòa bình, sự tôn trọng, đoàn kết, sự trung thực, tình bạn, công bằng xã hội... Nó 
có thể tóm gọn lại tất cả những gì mà con người cho là tốt đẹp nhất. Kỹ năng sống 
được hiểu là kỹ năng thực hành mà con người cần để có được sự an toàn, cuộc 
sống khỏe mạnh với chất lượng cao. Kỹ năng sống có chức năng mang lại hạnh 
phúc và hỗ trợ các cá nhân trở thành người tích cực và có ích trong cộng đồng.
 Chính vì vậy, giáo dục giá trị sống và rèn luyện kỹ năng sống cho giới trẻ là 
một việc làm quan trọng cần phải làm để có một xã hội hòa bình, con người có đạo 
đức có lối sống và hướng đi đúng đắn, để cho các bạn trẻ hiểu được giá trị sống, 
trân trọng những gì mình đang có, hành động và có một mục đích sống tốt cho bản 
thân, giúp ích cho xã hội.
 Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh hình thành và hoàn thiện, sự 
phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng 
cơ bản để học sinh tiếp tục học lên bậc cao hơn. Chương trình giáo dục trung học 
phổ thông giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết 
đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân; khả năng tự học và ý thức 
học tập suốt đời; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, 
điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia 
vào cuộc sống lao động; khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh 
toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp. Với chương trình trung học thì yêu cầu 
đặt ra là học sinh phải phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí tuệ, thể 
chất, thẩm mỹ, kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và 
sáng tạo; hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách 
nhiệm công dân; chuẩn bị cho người học tiếp tục học chương trình giáo dục đại 
học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
 Ngày nay, khi xã hội càng phát triển, học sinh ngày càng tiếp thu một cách 
dễ dàng hơn những sự thay đổi của xã hội ở cả hai mặt tích cực và tiêu cực. Chính 
vì thế, để giúp cho thế hệ trẻ luôn có một hướng đi đúng đắn và không xa rời những 
giá trị xã hội thì ngoài gia đình của các em, nhiệm vụ của nhà trường càng cấp 
thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm.