Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh Lớp 6 trường PTDT Nội trú THCS Krông Ana

 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
 BẢNG TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Từ viết đầy đủ
PTDT Phổ thông dân tộc 
THCS Trung học cơ sở
SKKN Sáng kiến kinh nghiệm
BGH Ban giám hiệu
TĐN Tập đọc nhạc
HS Học sinh
ĐDDH Đồ dùng dạy học
 1 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lí do chọn đề tài
 “Người tràn ngập âm nhạc trong lòng mới có thể tràn ngập lòng 
yêu mến đối với những thứ đẹp đẽ nhất. ( Plato người Hy Lạp)”
 Đây là một câu nói tôi rất thích bởi lẽ nó nói lên được tầm quan trọng của 
âm nhạc đối với tâm hồn của con người.Và Âm nhạc là nghệ thuật của âm 
thanh, nó thuộc loại văn hóa phi vật thể, có tác động mạnh mẽ đến tình cảm, 
cảm xúc cuả con người. Dạy âm nhạc trong trường phổ thông không nhằm đào 
tạo nghề mà thông qua phương tiện âm nhạc để tác động vào thế giới tinh thần 
của các em, có tác dụng cân bằng, hài hòa các hoạt động giáo dục trong nhà 
trường, góp phần cùng với môn học khác thực hiện mục tiêu của nhà trường phổ 
thông.
 Với học sinh Trung học sơ sở môn âm nhạc là một trong những phương 
tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho học 
sinh nhằm giáo dục toàn diện theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân 
cách con người mới.
 Theo điều 2 chương I của luật giáo dục số 38/2005/QH11 mục tiêu giáo 
dục là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, 
sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và 
chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực 
của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Từ 
đó đã góp phần thúc đẩy ngành giáo dục và đào tạo phải thay đổi, phát triển để 
đáp ứng nhu cầu đặt ra.
 Muốn cho học sinh, nhất là học sinh bậc Trung học cơ sở có tính tích cực, 
tự giác, say mê với môn học, đòi hỏi giáo viên phải có một số phương pháp dạy 
học nhằm tạo sự hứng khởi, lôi cuốn các em vào tiết học.
 Để hướng tới và đạt được mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụ 
của môn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “Trình độ văn hoá Âm nhạc 
nhất định” bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm 
 3 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
 a. Mục tiêu:
 Hiện nay, môn âm nhạc đã được đưa vào chương trình chính khóa. Bằng 
ngôn ngữ và đặc thù riêng, âm nhạc không chỉ mang lại những xúc động, niềm 
vui sướng trong cuộc sống tinh thần mà còn giúp các em học sinh mở rộng tầm 
hiểu biết về thế giới xung quanh. Thông qua âm nhạc giúp các em có thêm nghị 
lực vươn tới những ước mơ tươi đẹp, biết ghét bỏ và loại trừ những thói hư, tật 
xấu, biết yêu cuộc sống và yêu lao động, yêu trường lớp, yêu thầy cô, có tình 
thân ái với bạn bè, tạo được hứng thú học tập nhằm nâng cao chất lượng bộ môn 
âm nhạc.
 b. Nhiệm vụ:
 nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu một số kinh nghiệm giúp 
học sinh lớp 6 ghi nhớ và đọc tốt tên nốt nhạc trong môn âm nhạc ở trường 
PTDT Nội Trú THCS Krông Ana. Làm thế nào để tiết dạy và học tập đọc nhạc 
đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hiểu bài tốt và mang lại hứng thú học tập cho 
học sinh? Làm sao để việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay thật sự phổ 
biến, gắn liền vào mỗi tiết dạy, bài dạy có liên quan đến nốt nhạc của bộ môn 
âm nhạc 6.
 3. Đối tượng nghiên cứu:
 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT 
Nội Trú THCS Krông Ana
 4. Giới hạn của đề tài: 
 Phạm vi nghiên cứu là học sinh khối 6 trường PTDT Nội Trú THCS 
Krông Ana. Học sinh khối 6 là đối tượng tiếp thu, lĩnh hội thông qua hoạt động 
dạy học bằng giáo án điện tử.
Đề tài được nghiên cứu từ tháng 01/2013 đến tháng 19/2016 được chia làm 3 
giai đoạn: Giai đoạn 1: Từ tháng 01/2013 đến tháng 1/2014 chọn đề tài. 
Giai đoạn 2: Từ tháng 08/2014 đến 01/2015 đi sâu vào nghiên cứu đề tài.
Giai đoạn 3: Từ tháng 02/2015 đến tháng 9/2016 đưa đề tài vào thực tế và hoàn 
thành sáng kiến. 
 5 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
 Để ghi lại một bản nhạc một cách chính xác, người ta dùng sử dụng các kí 
hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khóa nhạc... và nốt nhạc. Nốt nhạc giúp nhận 
biết được cao độ và trường độ của âm thanh.
 Nốt nhạc là thành phần cơ bản của âm nhạc phương Tây: phân tích âm 
nhạc của hiện tượng âm nhạc để tiện trình bày, hiểu rõ, và phân tích âm nhạc. 
 Để ghi lại độ cao thấp của âm thanh người ta dùng 7 âm, thứ tự từ thấp 
đến cao là: Đồ (C), Rê (D), Mi (E), Fa (F), Son (G), La (A), Si (B). Nốt thứ 8, 
hay quãng tám, có tên giống hệt như nốt thứ nhất, nhưng gấp đôi tần số so với 
nốt thứ nhất. Để phân biệt, người ta thường ghép chữ cái Latin kí hiệu nốt và số 
thứ tự. 
 VD: 
 Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh. Vấn đề học và 
kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc 
vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền 
thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng 
với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn thể xã hội.
 Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc, tôi 
nhận thấy đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc vì lí do 
không thuộc tên nốt nhạc. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi 
nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm 
được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp 
truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em 
nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học, tạo cho tiết học trở nên sinh 
động và thú vị hơn.
 Đây là một môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương 
châm “ học vui – vui học”. Do đó, việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay 
 7 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
 Việc nhận biết các nốt nhạc trên khuông để thực hành tập đọc nhạc của các 
em còn chậm, không đồng đều, do đó một số em có tâm lí chán nản và lười học, 
không có sự cố gắng.
 Học sinh còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trước tập thể.
 Một số học sinh còn có tâm lí coi đây là môn phụ nên không có sự đầu tư 
học bài ở nhà, mà tập đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà
 Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự 
tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc dạy và học.
 Để cung cấp kiến thức khoa học, giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng 
cho học sinh, giáo viên cần phải làm cho học sinh đam mê và hứng thú học tập, 
làm cho quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo niềm vui trong sáng và 
bổ ích. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn nhạc ở trường THCS nói 
riêng là nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng 
không phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh vì theo từng 
khối lớp, từng lứa tuổi và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số.
 2.Nội dung và hình thức Giải pháp.
 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
 - Để góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn 
Tập đọc nhạc. Giải quyết tình trạng học sinh xem nhẹ môn học, học đối phó. Tôi 
luôn đặt ra cho mình một mục tiêu hàng đầu là làm thế nào để học sinh thay đổi 
nhận thức về môn học và thấy rằng môn âm nhạc có cái hay của riêng nó, vẫn 
còn nhiều điều thú vị cần khám phá.
 - Để thực hiện mục tiêu tôi luôn chú trọng đến giải pháp mà tôi cho rằng 
đây là giải pháp căn bản để hướng tới nâng cao chất lượng dạy học, đó là việc tố 
chức các hoạt động gây hứng thú học tập cho học sinh. Nhưng làm thế nào để 
hoạt động này có hiệu quả, học sinh thực sự hứng thú, say mê trong học tập thì 
người giáo viên phải hiểu đúng quy trình tổ chức hoạt động dạy học phân môn 
TĐN, có như vậy mới gây được sự hứng thú, say mê cho học sinh.
 - Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên 
người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên, cụ thể 
 9 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
cách dạy định nghĩa suông, không phát huy đồ dùng dạy học như bảng phụ, hình 
ảnh minh họa, đàn,... hay không đưa ra các ví dụ sinh động để học sinh nhận biết 
và rút ra kết luận. Những tiết dạy như vậy thường kém hiệu quả, không phát huy 
được sự hiểu biết của học sinh trong mỗi tiết dạy.
 + Dạy về những thuộc tính âm thanh giáo viên nên đưa ra 2 ví dụ về 2 âm 
thanh: một tiếng không có độ cao thấp rõ rệt ( một vật rơi xuống đất) và một có 
độ trầm bổng rất rõ ( giai điệu một bản nhạc quen thuộc) => Học sinh dễ dàng 
nhận biết rõ sự khác biệt và rút ra kết luận về cao độ, trường độ
 + Dạy về các kí hiệu âm nhạc giáo viên nên phát huy đồ dùng dạy học 
như bảng phụ có hình ảnh minh họa như:
 => Giảng giải kèm hình ảnh trực quan và đàn minh họa cho ví dụ như vậy 
học sinh mới dễ dàng tiếp thu kiến thức và ghi nhớ bài học tốt hơn.
 Bước 2: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
 Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên 
khuông cũng như nhớ các hình nốt, kí hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang 
tính chất trừu tượng thì chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, 
việc hướng dẫn các em ghi chép sẽ đơn giản và dễ thực hiện hơn. Tuy nhiên, 
đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự 
 11 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
cảm thụ âm nhạc cho học sinh. Thông thường khi học đến TĐN hầu như các em 
ghi tên nốt trực tiếp vào sách giáo khoa, chính vì thế ở các tiết học sau các em 
không phát huy được khả năng tìm tòi của mình, không tự nghiên cứu để tìm ra 
tên nốt nhạc mà chỉ dựa trên các nốt đã ghi sẵn để học thuộc lòng nên việc treo 
bảng phụ bài tập đọc nhạc là rất cần thiết.
Trình chiếu các bài TĐN để các em tập trung chú ý vào vị trí và tên nốt trên khuông nhạc
 Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật, của nhiều lĩnh 
vực khác trong xã hội, nhu cầu học tập của con người nâng dần số lượng và chất 
lượng, do đó người giáo viên cần phải cải tiến phương pháp dạy học “Lấy học 
sinh làm trung tâm”, kích thích sự say mê, phát triển tư duy của học sinh, hình 
thành thói quen tự giác học tập để đạt kết quả cao nhất. Thế thì để đạt được yêu 
cầu đó, việc đổi mới phương pháp dạy và học như thế nào? Thực hiện ra sao? 
Đó là vấn đề cần quan tâm trong các giờ lên lớp. Việc phát huy đồ dùng dạy học 
sẽ giúp cho chúng ta khắc phục được lối “dạy chay”, không gây hứng thú trong 
học sinh, không phát huy hết vai trò của các em trong việc tự giành lấy kiến thức 
mới. Qua phương pháp dạy học tích cực sẽ dần dần giúp giáo viên tự hoàn thiện 
mình về trình độ chuyên môn, một yếu tố không thể thiếu của thầy cô giáo.
 Bước 4: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
 Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận 
thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động của 
người học chứ không chỉ hướng vào việc phát huy tích cực của người dạy. 
 13