Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp duy trì sĩ số đối với học sinh dân tộc thiểu số

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Ở Tiểu học việc duy trì sĩ số đảm bảo tính chuyên cần đóng vai trò rất quan trọng 
trong việc học tập của học sinh. Nó là nền tảng giúp các em lĩnh hội kiến thức một 
cách đầy đủ, mang lại kết quả cao trong việc học tập và rèn luyện. 
 Đây là mục tiêu quản lý về số lượng của nhà trường. Có duy trì được sĩ số trong 
nhà trường thì mới bảo đảm được vững chắc công tác phổ cập giáo dục tiểu học 
(PCGDTH), mới đảm bảo được hiệu quả đào tạo của nhà trường nhằm thực hiện đúng 
đường lối giáo dục của Đảng.
 Trường Tiểu học Lê Hồng Phong có phân hiệu buôn Drai 100% là học sinh dân 
tộc vùng đặc biệt khó khăn. Cuộc sống gia đình nghèo khổ, trình độ dân trí thấp. Học 
sinh hay nghỉ học để theo bố mẹ kiếm sống bằng nghề mò tôm bắt cá, bắt sâu, hái cà 
phê, lượm tiêu theo thời vụ. Nhiều em vốn quen sống tự do theo ý thích, lại chưa nhận 
thức được tầm quan trọng của việc học luôn có ý định bỏ buổi, nghỉ học
 Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp tôi luôn suy 
nghĩ và trăn trở: “Làm thể nào để duy trì sĩ số học sinh và đảm bảo tỷ lệ chuyên cần/ 
ngày? ”. Đây cũng là một vấn đề quan trọng của việc chống bỏ học, bỏ buổi nhằm 
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của lớp của trường.
 Chính vì những lí do trên mà tôi chọn sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số 
biện pháp duy trì sĩ số đối với học sinh dân tộc thiểu số” . Đề tài này đã được nghiên 
cứu và trải nghiệm thành công xin được trao đổi và chia sẽ với tất cả quý thầy cô và 
các bạn đồng nghiệp.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 * Mục tiêu 
 Điều tra, tìm hiểu rõ nguyên nhân nghỉ học, bỏ buổi ; phong tục tập quán và 
hoàn cảnh sống của học sinh dân tộc thiểu số ở buôn Drai để tìm ra các biện pháp 
khắc phục.
 1 - Phương pháp cải tiến 
 Qua việc tìm ra nguyên nhân của vấn đề nghiên cứu . Từ đó đưa ra một số 
phương pháp cải tiến để tìm ra giải pháp tốt nhất làm cơ sở nghiên cứu.
 II.PHẦN NỘI DUNG
 1.Cơ sở lý luận
 Tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là nơi tạo những 
cơ sở ban đầu cơ bản và bền vững cho trẻ em tiếp tục học lên bậc học cao hơn. Nhà 
trường Tiểu học có vị trí, chức năng, nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong việc hình 
thành nhân cách cho trẻ em, là nơi tổ chức một cách tự giác quá trình phát triển đúng 
đắn, lâu dài về tình cảm, trí tuệ, thể chất và các kỹ năng học tập, rèn luyện của học 
sinh để trở thành học sinh năng khiếu và là tiền đề cơ bản phát triển những tài năng 
chủ nhân tương lai của đất nước. 
 Vì vậy việc duy trì sĩ số trong các trường học, là một chủ trương lớn của ngành 
giáo dục nhằm cụ thể hoá Nghị quyết của Đảng các cấp, đây là giải pháp có tính chiến 
lược nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và bồi dưỡng những tài năng. 
 2. Cơ sở thực tiễn 
 Học sinh lớp 2 là lứa tuổi chuyển giao giữa giai đoạn ở hoạt động vui chơi 
sang giai đoạn học tập chính thức của bậc tiểu học. Ở lứa tuổi này các em luôn muốn 
tự làm theo ý thích của bản thân và ham chơi nhiều hơn là ham học ; Đồng thời các 
em cũng dễ bị cám dỗ, bắt chước theo bạn bè. Các em luôn muốn tìm hiểu, khám phá 
thế giới xung quanh mình. Chính vì vậy, phải học tập, thực hiện theo những khuôn 
khổ của nhà trường là việc các em cảm thấy không thoải mái, không muốn tuân thủ. 
Từ đó, các em muốn thoát ra, muốn được tự do. Vậy phải làm gì để giúp các em học 
tập tốt, rèn luyện đạo đức theo những khuôn khổ, giáo huấn của nhà trường với tâm lý 
thoải mái, thích thú hơn là bị ép buộc ?
 Chính vì thế mà tôi đã đề ra những biện pháp cụ thể riêng, những cách làm việc 
riêng và luôn có sự đổi mới, tích cực để tạo sự mới mẻ, ham thích đối với học sinh 
nhằm thúc đẩy các em thực hiện tốt việc duy trì sĩ số.
 3 - Nhiều gia đình cũng đã có sự quan tâm đến việc học của con em mình, tích cực 
trong việc phối hợp với nhà trường giáo dục đạo đức học sinh, vận động con em 
chuyên cần trong học tập.
 b. Khó khăn
 - Phân hiệu buôn Drai của Trường TH Lê Hồng Phong là một phân hiệu thuộc 
vùng đặc biệt khó khăn. Với 100 % dân tộc Ê- đê. Tỷ lệ hộ đói nghèo và cận nghèo 
cao. Trình độ dân trí thấp, vì thế việc nhận thức về quyền lợi và nghĩa vụ học tập của 
người dân trong Buôn chưa cao. Qua thời gian giảng dạy học sinh dân tộc thiểu số tôi 
nhận thấy: 
 * Về phía học sinh:
 - Nhiều em thuộc gia đình nghèo, đông con, các em không có áo quần lành lặn 
để đến lớp như bao bạn khác. Những học sinh này thường mặc cảm, tự ti về hoàn 
cảnh, tự cho thân phận của mình không bằng bạn bè, tự tách biệt khỏi tập thể, các em 
luôn cảm thấy lòng tự trọng bị tổn thương và chán nản dẫn đến bỏ học .
 - Phần đa học sinh dân tộc, bố mẹ không biết chữ nên khi đi học về không có ai 
kèm, dẫn đến học yếu, các em phải ở lại lớp nhiều năm liền cảm thấy xấu hổ không 
ham muốn đến trường.
 - Một số em mồ côi cha (mẹ), bố mẹ ly hôn phải ở với ông bà, các em này 
thường có tính khí bất thường, hay quậy phá, giận hờn, đánh nhau, tự ti, lúc nào cũng 
mặc cảm, tự cho mình thua kém và tự xa lánh bạn bè không muốn đến lớp .
 - Một số em thuộc gia đình có mức kinh tế trung bình bố mẹ ít quam tâm đến 
con cái, lo kiếm sống, suốt ngày để các em lêu lổng không quản lý giờ giấc. Các em 
thích tự do học ít chơi nhiều, hay trốn học, thường nói dối cha mẹ.
 * Về phía giáo viên:
 - Giáo viên chủ nhiệm là người kinh không biết tiếng Ê- đê, không hiểu phong 
tục tập quán của học sinh, phương pháp vận động học sinh đến trường chưa khéo léo 
còn cứng nhắc nên hiệu quả chưa cao. 
 5 luôn gần gũi thân thiện để các em thấy được việc học chữ, học làm người là nhu cầu 
tất yếu của mỗi học sinh. Từ đó các em thích đến lớp, tích cực tự giác học tập phấn 
đấu con ngoan trò giỏi xứng đáng là chủ nhân tương lai sau này. Từ những nguyên 
nhân nêu trên , tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp để duy trì sĩ số học sinh dân 
tộc thiểu số như sau: 
 * Biện pháp 1: Làm tốt công tác chủ nhiệm
 Sau buổi nhận lớp, tôi cho học sinh làm lí lịch ghi rõ họ tên cha mẹ, nghề nghiệp; 
Hoàn cảnh sinh sống nơi ở của gia đình: Nắm xem bao nhiêu em có hoàn cảnh gia 
đình khá giả? Bao nhiêu em gia đình khó khăn? Bao nhiêu em có sổ hộ nghèo? Cận 
nghèo? Con thứ mấy trong gia đình? Công việc thường ngày ở nhà của học sinh? 
Ngoài ra, tôi còn trao đổi với giáo viên chủ nhiệm của lớp năm trước để nắm rõ hơn 
về hoàn cảnh gia đình của từng học sinh. Sau đó tôi tập hợp thành một quyển sổ theo 
dõi, phân loại đối tượng học sinh, đặc biệt học sinh có hoàn cảnh khó khăn có nguy cơ 
nghỉ học, bỏ buổi.
 Chọn ra ban tự quản là những em có học lực khá trở lên, đầy đủ uy tín, gương mẫu 
do chính tập thể lớp bầu ra. Tôi phân công cụ thể trách nhiệm rõ ràng, người nào việc 
đó. Ngoài ra còn bầu các nhóm trưởng để giải quyết những vấn đề khó trong các môn 
học. Thêm vào đó còn chọn một em năng động khéo léo theo dõi các hoạt động của 
các bạn trong lớp để báo cáo riêng cho mình. Khi nắm bắt kịp thời các thông tin về 
tình hình của lớp mình thì công tác duy trì sĩ số và phát huy tính tích cực trong công 
tác chuyên cần của học sinh được tốt hơn.
 Tăng cường công tác phụ đạo học sinh chậm tiến bộ vào những buổi chiều để giảm 
nguy cơ bỏ học do chán nản. 
 Thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học theo hướng: “Phát huy tính tích cực, 
tự giác, chủ động, sáng tạo tiếp thu kiến thức của học sinh, xây dựng cho học sinh 
phương pháp tự học” khuyến khích sự chuyên cần, ý thức vươn lên, khuyến khích 
học sinh tham gia đóng góp ý kiến, cùng các giáo viên thực hiện các tiết dạy có hiệu 
 7 In sẵn sổ liên lạc, lấy chữ ký và chữ viết của phụ huynh làm mẫu, gửi sổ liên lạc 
về gia đình theo định kỳ hoặc đột xuất – đưa ý kiến nhận xét và yêu cầu của phụ 
huynh đến ban giám hiệu nhà trường.
 ( Hình ảnh gần gũi chia sẻ và kèm cặp học sinh 2D chậm tiến bộ )
 * Biện pháp 3. Bố trí, giao việc cho học sinh chậm tiến bộ
 Giáo viên thường xuyên tìm những việc nhỏ, thích hợp hàng ngày ở lớp để giao 
các em. Đặc biệt những học sinh chậm tiến bộ trong học tập lại có tính nhút nhát, rụt 
rè để các em mạnh dạn, gần gũi thầy cô hơn. Và các em này sẽ rất vui, rất tự hào và 
cảm thấy mình đã làm việc có ích và từ đó học tập được tốt hơn.
 VD: Em Y Thăng hơi cá biệt, đến trường lại hay đánh bạn, nghịch ngợm...là học 
sinh lưu ban nhiều năm. Giáo viên chủ nhiệm liền phân cho em đó làm sao Đỏ. (nói 
rằng đây là nhiệm vụ rất quan trọng muốn làm tốt thì phải cố gắng thể hiện mình thật 
tốt). Chỉ trong vòng vài ngày em đó không còn nghịch phá nữa. Đến trường ăn mặc 
gọn gàng và làm công tác sao Đỏ rất tích cực. Chi trong vòng một tháng học lực của 
em đó đã chuyển biến từ học yếu chuyển lên trung bình và cuối năm đã trở thành học 
sinh khá. Đó là do khi được phân công làm sao Đỏ em đó thấy mình được tôn trọng và 
 9 - Bên cạnh đó tôi cũng thường xuyên kiểm tra hòm thư: “Điều em muốn nói” để 
nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của các em để kịp thời chia sẻ và giúp đỡ các em.
 Giờ ra chơi các em luôn quấn quýt bên tôi nghe tôi kể chuyện cổ tích các em coi 
tôi như người bạn thân. Nhờ vậy mà các em thích đi học, siêng năng trong việc dọn 
vệ sinh, nhiều em thường hay ốm lặt vặt nhưng vẫn cố gắng đến lớp chứ không bao 
giờ nghỉ học cả.
 * Biện pháp thứ 5: Xây dựng phong trào “Giúp bạn vượt khó ”
 Trong lớp có em Y.Vĩ, Y.Thuyết, Y.Khanh vì hoàn cảnh gia đình quá khó khăn, 
điều kiện học tập thiếu thốn, thiếu tình yêu thương của bố mẹ, làm cho các em buồn 
nản, tủi thân mà không muốn đến lớp. 
 Cụ thể, trong 2 năm gần đây phong trào “Giúp bạn vượt khó ” luôn được sự quan 
tâm rất nhiều, ngay từ đầu năm tôi lên kế hoạch và phát động trong 2 đợt chính đó là 
đợt đầu năm học và đợt tết Nguyên Đán. Kêu gọi các lớp ở phân hiệu chỉnh (học sinh 
người kinh) làm kế hoạch nhỏ, tiết kiệm tiền, quà bánh hàng ngày đóng góp lại mua 
tập, bút, áo quần, sách vởvv. Mục đích giáo dục các em tinh thần tương thân tương 
ái giúp bạn có điều kiện học tập tiến bộ, vơi đi những khó khăn mà các em phải gánh 
 11 Giờ ra chơi, tôi tổ chức hướng dẫn các em vui chơi tập thể, đọc sách thư viện để 
tạo sự gắn bó thương yêu học sinh và sự gần gủi thân mật giữa cô và trò. Hàng tháng 
tôi tổ chức những tiết học vui cuối tuần. Trong tiết sinh hoạt sao nhi đồng, sinh hoạt 
chủ điểm với hình thức đố vui, ôn tập, hái hoa, thể dục thể thao. Tổ chức sinh nhật 
theo tháng
 13 học sinh để từ đó phát hiện và bồi dưỡng kịp thời giúp các em phát triển một cách 
toàn diện hơn.
 - Đối với Đoàn thanh niên tổ chức cho học sinh viết cam kết đi học chuyên cần
đúng giờ.
 - Đối với Đội thiếu niên tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp như; “ vui hội 
trăng rằm ,Trung thu” , “nhảy bao bổ”, “đi xe đạp chậm, thi cắm hoa”vv, nhằm thu 
hút học sinh tham gia đến trường học tập; tổ chức đăng ký tuần, tháng học tập tốt. 
Thành lập tổ kiểm tra việc học bài ở nhà của học sinh thường xuyên . Chính vì vây mà 
các em rất thích đến trường học tập.
 - Đối với phụ huynh học sinh
 Học sinh học giỏi hay chậm tiến bộ trước hết phụ thuộc vào rất nhiều từ phía gia 
đình, gia đình thiếu sự quan tâm trong việc giáo dục, chăm lo việc học hành của con 
em mình. Thêm vào đó, những tác động xấu của môi trường xã hội đã lôi kéo các em 
như ham chơi, đua đòi, nghe bạn bè xấu rủ rê, dẫn đến lơ là việc học hành, gây nên 
chán nản, bỏ học. Một gia đình êm ấm, hòa thuận, cha mẹ biết chăm lo cho con cái, 
tạo điều kiện thuận lợi để con em học hành, biết giáo dục con ích lợi của việc học thì 
học sinh sẽ học tốt hơn. 
 Ví dụ: Em H.Rian làm mất bút , không giảm đến trường học vì không có bút chép 
bài, không làm bài được, có thể sợ cô phạt. 
 Bố mẹ H.Rian kịp thời mua bút cho con, yêu cầu con cẩn thận hơn thì H.Rian sẽ 
vui vẻ đi học và tiếp thu bài một cách đầy đủ. 
 Nhưng nếu bố mẹ H.Rian không quan tâm, la mắng hoặc không mua bút thì sẽ 
làm cho em H.Rian đi học với tâm trạng lo sợ thầy cô la và có thể trốn học, bỏ học 
nhiều buổi. Từ đó trở thành học sinh chậm tiến bộ.
 Vì thế gia đình là chỗ dựa lớn nhất của các em nên phải thường xuyên quan tâm 
và lo lắng cho con cái, giúp các em đi học chuyên cần và nâng cao chất lượng học tập.
 * Biện pháp thứ 8: Tạo mối gắn kết thân thiện giữa cô và trò
 15