Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chỉ đạo thực hiện rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học

 I. TÊN ĐỀ TÀI
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN 
 RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
II. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Chúng ta biết rằng kĩ năng sống là nhân tố quan trọng để con người 
vươn lên gặt hái thành công. Tuy nhiên kĩ năng sống không phải tự nhiên mà 
có. Kĩ năng sống là kết quả của quá trình học tập và rèn luyện bản thân mỗi 
con người. Ở tất cả các bậc học, giáo dục kĩ năng sống đều cần phải được 
quan tâm giáo dục, đặc biệt là đối với học sinh tiểu học.
 Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là giúp trẻ rèn luyện những hành vi có 
trách nhiệm với bản thân và cộng đồng; giúp trẻ có khả năng bảo vệ, phòng 
ngừa và giảm thiểu các hành vi có nguy cơ gây hại cho sức khoẻ, sự phát triển 
thể chất và tinh thần của trẻ. Kĩ năng sống còn giúp trẻ ứng xử phù hợp nhất 
với các tình huống. Nó giúp trẻ có cách thức tích cực để đối phó với những 
thách thức trong cuộc sống. 3
 - Họcđể làm: gồm các kĩ năng thực hiện công việc và các nhiệm vụ như 
đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng đạt mục tiêu, ...
 - Học để cùng chung sống: gồm kĩ năng giao tiếp, thương lượng, tự 
khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, ...
 - Học để làm người: gồm các kĩ năng cá nhân như ứng phó với căng 
thẳng, kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin, kiên đinh, ...
 Từ quan điểm này, Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của 
Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc phát động phong trào thi đua "Xây dựng 
trường học thân thiện, học sinh tích cực" trong các trường phổ thông giai 
đoạn 2008 - 2013 đã xác định nội dung rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, 
bao gồm ba nội dung sau:
 - Rèn luyện kĩ năng ứng xử hợp lí với các tình huống trong cuộc sống, 
thói quan và kĩ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm.
 - Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kĩ năng phòng, chống 
tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác.
 - Rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa 
bạo lực và các tệ nạn xã hội. 
 Hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2008 - 2009, 2009 - 2010, 2010 - 2011, 
2011- 2012, 2012 - 2013 của Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng GD&ĐT Tam 
Kỳ nêu rõ: Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 
và Kế hoạch số 307/KH-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục 
và Đào tạo phát động và triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học 
thân thiện, học sinh tích cực” chú trọng các hoạt động:
 - Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn học, 
hoạt động giáo dục và xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá. Nhà trường chủ 
động phối hợp với gia đình và cộng đồng trong giáo dục đạo đức và kĩ năng 
sống cho học sinh. 5
ở những khu Di tích Lịch sử, Văn hóa địa phương ..... tôi lại nhận ra rằng 
học sinh mình chưa thành thạo lắm một số kĩ năng cần thiết như: tự tin tham 
gia giao lưu trước tập thể, giữ vệ sinh nơi công cộng, lên xuống xe an toàn, xử 
lí các tình huống bất ngờ, .... Các em chưa mạnh dạn, tự tin nơi đông người. 
Khi tham gia các hoạt động cấp thành phố, được người dẫn chương trình mời 
hát hoặc giao lưu với khán giả, các em chưa dám xung phong. Nếu được mời 
tham gia thì các em nói chưa trôi chảy, ... 
 Đến các nơi công cộng một số em chưa thực hiện tốt việc giữ gìn vệ 
sinh chung. Ăn bánh hoặc uống nước xong các em vứt ngay vỏ dưới chân 
mình. Đến tham quan tại khu các Di tích Lịch sử Văn hóa địa phương, các em 
còn hay sờ tay vào hiện vật được trưng bày.... 
 Là trường có gần 90% học sinh bán trú. Các em đến và ở lại trường từ 
7 giờ đến 17giờ. Việc học tập, sinh hoạt, ăn nghỉ buổi trưa tại trường của các 
em đã được thầy cô giáo và nhân viên nhà trường hướng dẫn, giúp đỡ tận 
tình. Qua theo dõi, tôi nhận thấy đa số các em đã biết tự phục vụ, chăm sóc 
bản thân mình (vệ sinh cá nhân, ăn uống...). Tuy nhiên vẫn còn một số học 
sinh chưa thực hiện tốt được việc này. 
 Với thực tiễn như trên, là người người cán bộ quản lý nhà trường, tôi đã 
có nhiều trăn trở, suy nghĩ tìm các biện pháp khắc phục bằng cách nỗ lực tổ 
chức nhiều hoạt động trong và ngoài giờ lên lớp để giúp các em có được một 
số kĩ năng sống cần thiết nhằm phát triển toàn diện bản thân đồng thời góp 
phần hưởng ứng tích cực phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện 
học sinh tích cực”. 
V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 Từ thực tiễn nêu trên, tôi đã cùng bàn bạc, tham mưu với Hiệu trưởng 
và tiến hành một số biện pháp như sau :
 1. Nâng cao nhận thức trong cán bộ, giáo viên, nhân viên về công 
tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. 7
phục, hình thành lối sống lành mạnh, phẩm chất đạo đức tốt, tương thân tương 
ái, biết chia sẻ, giúp đỡ người khác. Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là 
giúp các em rèn luyện kĩ năng ứng xử thân thiện trong mọi tình huống; có thói 
quen và kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng hoạt động xã hội; giáo dục cho 
học sinh thói quen rèn luyện sức khoẻ, ý thức bảo vệ bản thân, phòng ngừa tai 
nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội. Đó chính là những yếu tố 
quan trọng giúp mỗi người đạt được thành công trong đời.
 Và vì sao cần phải giáo dục ki năng sống cho học sinh tiểu học? Đó là :
 - Giáo dục kĩ năng sống góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân.
 - Giáo dục kĩ năng sống góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội
 - Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ 
thông.
 - Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong các nhà trường phổ thông là 
xu thế chung của nhiều nước.
 Tôi cũng đã lưu ý với các thầy cô giáo việc giáo dục kĩ năng sống cho 
học sinh có thành công hay không, phụ thuộc rất lớn vào tư chất, đạo đức và 
năng lực của thầy giáo, cô giáo. Vì vậy chúng tôi cũng đã xác định với các 
thầy cô giáo : Muốn giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tốt, trước hết, mỗi 
thầy giáo, cô giáo phải giáo dục cho học sinh bằng sự nêu gương. Thầy giáo, 
cô giáo phải gương mẫu trong ứng xử, trong công việc . Mỗi thầy cô giáo 
phải là một tấm gương sáng về học tập và rèn luyện cho học sinh noi theo.
 Để thực hiện được việc này, tôi đã xây dựng kế hoạch tham mưu cho 
Hiệu trưởng phối hợp với Công đoàn và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh của nhà 
trường phát động toàn thể nhà giáo, người lao động của trưởng hưởng ứng 
tích cực cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí 
Minh” và "Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng 
tạo" do ngành phát động bằng việc đăng ký những nội dung học tập cụ thể. 
Chúng tôi cũng đã tổ chức cho các tổ chuyên môn theo dõi , đánh giá, góp ý 9
lãnh đạo địa phương, cho ngành và phối hợp với phụ huynh học sinh nhà 
trường ưu tiên đầu tư một số trang thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương 
pháp dạy học. 
 Việc đầu tiên là tôi cùng với các đồng chí lãnh đạo nhà trường quan 
tâm sắp xếp, bố trí cơ sở vật chất phù hợp để khai thác tối đa số trang thiết bị 
hiện có. Từ năm học 2009-2010, được sự quan tâm đầu tư của thành phố, 
trường tiểu học Trần Quốc Toản chúng tôi đã có 30 phòng học, 08 phòng 
chức năng và 01 Nhà đa năng. Đây là một điều kiện mà không phải trường 
nào cũng có được. Tuy nhiên, chỉ như thế thôi thì cũng chưa đủ. 
 Tôi xác định nếu như trước đây, bảng đen, phấn trắng, bàn ghế thông 
thường và cuốn giáo án viết tay là những công cụ phổ biến để dạy và học. 
Thì nay, không gian lớp học – nơi diễn ra quá trình dạy và học phải thay đổi . 
Không chỉ là những dãy bàn ghế kê thẳng hàng tăm tắp mà là sự linh hoạt tùy 
theo hình thức tổ chức dạy học mà giáo viên tiến hành, cốt làm sao để việc 
dạy và học đều trở nên tích cực. Không chỉ là phấn trắng bảng đen mà còn có 
sự phối hợp với máy tính xách tay, bảng tương tác, máy chiếuHoạt động 
trong lớp học không còn là sự độc diễn của giáo viên với những thuyết trình 
dài dằng dặc triền miên mà còn là sự tương tác tích cực của học sinh, để quá 
trình tiếp thu kiến thức không còn thụ động nữa. Nhà trường không chỉ khang 
trang về khuôn viên xây dựng, cảnh quan mà còn có thêm nhiều trang thiết bị 
hiện đại phục vụ cho việc dạy học theo hướng đổi mới. 
 Để giúp cho giáo viên có thể ứng dụng công nghệ thông tin vào việc 
dạy học, tôi cũng đã đã cùng với các đồng lãnh đạo nhà trường suy nghĩ, tính 
toán việc sử dụng 08 phòng chức năng thật hiệu quả, đáp ứng yêu cầu dạy học 
tích cực của giáo viên và học sinh. Và chúng tôi đã bố trí 02 phòng có lắp tivi 
màn hình lớn và kết nối interrnet để giáo viên thực hiện các tiết dạy học có 
ứng dụng công nghệ thông tin. Bên cạnh đó, chúng tôi trang bị thêm một đèn 
chiếu và màn hình, 02 ti vi màn hình lớn di động để giáo viên luân phiên sử 
dụng. 11
tham gia tất cả những đồ dùng dạy học mà mình đã làm và sử dụng trong suốt 
một năm học. Những đồ dùng dạy học chất lượng, hiệu quả sử dụng tốt sẽ 
được nhà trường hỗ trợ kinh phí và nhân điển hình để giáo viên trong trường 
học tập. Chính từ hoạt động này mà số tiết học có sử dụng đồ dùng dạy học 
và số giáo viên có sử dụng đồ dùng dạy học của nhà trường luôn cao. 
 3.2 Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ tay nghề cho đội 
ngũ :
 Chúng ta biết rằng việc đổi mới phương pháp dạy học chỉ hiệu quả khi 
đề cao được trách nhiệm, nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên 
trong môi trường sư phạm thân thiện và phát huy được vai trò tích cực học tập 
của học sinh. Nên bên cạnh việc đầu tư cơ sở vật chất, để thực hiện tốt mục 
tiêu “ Đổi mới phương pháp dạy học - Rèn kĩ năng sống cho học sinh”, tôi đã 
tập trung nâng cao trách nhiệm, và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ tay nghề 
cho đội ngũ.
 Để làm được việc này, hằng năm tôi cùng các đồng chí lãnh đạo nhà 
trường đã tập trung chỉ đạo các tổ chuyên môn làm tốt việc đánh giá giáo viên 
theo Quyết định 14 về chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học để từ đó xây 
dựng kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ. Việc quan tâm nhất của chúng tôi là làm 
sao cho giáo viên hiểu và thực hiện thành thạo việc đổi mới phương pháp dạy 
học. Qua dự giờ, kiểm tra tôi nhận thấy rằng một số thầy cô đã hiểu không 
tường tận việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học nên đã lạm dụng 13
môn để có thể đảm bảo 100% giáo viên trong nhà trường đều được lãnh đạo 
nhà trường dự giờ, góp ý chuyên môn.
 Để tạo điều kiện cho giáo viên có thời gian dự giờ đồng nghiệp (chỉ 
tiêu nhà trường đưa ra là 50 tiết/giáo viên), tôi đã cùng bàn bạc với các đồng 
chí trong ban lãnh đạo để có sự phân công lao động hợp lý, phân chia thời 
khóa biểu thuận tiện. Trong những năm học qua, là trường tổ chức dạy học 02 
buổi/ngày, tôi cũng đã chia thời khóa biểu cho giáo viên được nghỉ ít nhất 02 
buổi/tuần và giáo viên trong cùng tổ chuyên môn được cùng nhau nghỉ 01 
buổi trong tuần để thầy cô tổ chức hội giảng tổ, dự giờ học tập lẫn nhau. 
Chính vì vậy, 100% giáo viên trong trường đều đảm bảo chỉ tiêu dự giờ 50 
tiết/năm. Nhờ đó năng lực chuyên môn và trình độ tay nghề của giáo viên 
được nâng lên rõ rêt.
 4. Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm đầu tư nâng cao chất lượng giờ sinh 
hoạt lớp, sinh hoạt Đội – Sao hằng tuần
 Theo Quyết định 16/2006/QĐ-BGDĐT, ngày 05 tháng 5 năm 2006 của 
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc Hướng dẫn thực hiện chương trình 
giáo dục phố thông cấp tiểu học, mỗi lớp sẽ có 02 tiết sinh hoạt tập thể. Trong 
đó một tiết được Ban HĐGDNGLL tổ chức vào sáng thứ hai và một tiết do 
giáo viên chủ nhiệm tổ chức vào thứ sáu hằng tuần. Tôi đã chỉ đạo cho giáo 
viên chủ nhiệm tổ chức sinh hoạt lớp vào tuần 1, tuần 3 ; tuần 2, tuần 4 tổ 
chức cho các em sinh hoạt Đội – Sao. Giáo án của các tiết này được thiết kế 
theo hình thức tổ chức các hoạt động do học sinh điều hành dưới sự theo dõi, 
giúp đỡ của giáo viên. Tôi đã tăng cường dự giờ kiểm tra thường xuyên các 
tiết này để giúp giáo viên thực hiện tốt hơn. Đặc biệt, tôi chỉ đạo tất cả giáo 
viên trong trường phải thực hiện nghiêm việc luân phiên thay đổi lớp trưởng, 
lớp phó, tổ trưởng, tổ phó để nhiều em trong lớp được có cơ hội rèn luyện kĩ 
năng giao tiếp, điều hành tập thể. Trước đây, những nhiệm vụ này, giáo viên 
chủ nhiệm thường giao cho một em làm suốt 5 năm của cấp học.