Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Hoa Phượng

 MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
 MÔN LÀM QUEN CHỮ CÁI CHO TRẺ 5- 6 TUỔI
 TẠI TRƯỜNG MẦM NON HOA PHƯỢNG
 I. PHẦN MỞ ĐẦU: 
 1. Lý do chọn đề tài: 
 Hiện nay giáo dục mầm non đang được toàn xã hội quan tâm, có thể nói giáo 
dục mầm non là cấp học tiền đề trong sự nghiệp phát triển giáo dục của đất nước, 
bởi giáo dục mầm non đóng vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục 
quốc dân ở nước ta, tạo tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách con 
người mới xã hội chủ nghĩa. 
 Nâng cao chất lượng giáo dục theo nguyên tắc cơ bản là trẻ được học trong 
một môi trường học tập thân thiện, phương pháp giảng dạy tích cực, gần gũi gữa 
cô với trẻ; trẻ với trẻ. Sự phát triển cân đối, hài hòa giữa thế chất và tinh thần. 
Trong các hoạt động giáo dục trẻ giáo viên phải thường xuyên được tổ chức một 
cách linh hoạt và sáng tạo đặc biệt là môn làm quen chữ cái rất quan trọng và thiết 
thực với trẻ mầm non. Làm quen chữ cái giúp trẻ 5- 6 tuổi phát triển các thao tác 
trí nhớ, tư duy, phân tích, tổng hợp...làm quen chữ cái góp phần hình thành và 
phát triển nhân cách của trẻ, giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về thế giới xung quanh, 
làm cho ngôn ngữ của trẻ ngày càng phát triển mở rộng nhằm giúp trẻ có khả năng 
diễn đạt rõ ràng mạch lạc, chuẩn bị hành trang cho trẻ vào trường Tiểu học; 
 Trên thực tế phương pháp giảng dạy của một bộ phận giáo viên còn cứng 
nhắc, rập khuôn, máy móc, chưa linh hoạt, sáng tạo trong việc tổ chức cho trẻ hoạt 
động, để giúp giáo viên linh hoạt, chủ động đổi mới phương pháp dạy học, nhằm 
nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái. Từ những suy nghĩ trên tôi quyết định 
chọn đề tài “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái 
cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Hoa Phượng” nhằm nâng cao chất lượng 
giảng dạy cho đội ngũ giáo viên trong nhà trường.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: + Phương pháp nghiên cứu lý luận
 + Phương pháp trải nghiệm thực tiễn.
 + Phương pháp thống kê toán học. 
 II. PHẦN NỘI DUNG 
 1. Cơ sở lý luận: 
 Như chúng ta đã biết, Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu được 
Đảng, nhà nước và toàn dân coi trọng. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 
Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. 
Giáo dục Mầm non là ngành học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân chiếm 
vị trí quan trọng. Để đáp ứng với thời kỳ đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo thì 
trong đó giáo dục mầm non đóng vai trò quyết định trong việc giáo dục hình thành 
và phát triển nhân cách cho trẻ.
 Việc cho trẻ làm quen với 29 chữ cái còn mang tính học vẹt, chưa đáp ứng 
với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ chức các hoạt động cho trẻ 
làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một vững 
vàng, để hỗ trợ cho các môn học khác. Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp 
trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự 
nhiên, bắt đầu từ những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Để dạy trẻ làm 
quen với chữ viết, cần có sự thay đổi cách tổ chức các hoạt động trong môi trường 
chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú. 
 Đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ cái, chữ viết và tiếp nhận nhiều tri 
thức mới. Trẻ em 5-6 tuổi là lứa tuổi tiền học đường để vào lớp một. Các cháu cần 
được giáo dục phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn 
luyện năng lực tiếp thu của các kiến thức, kỹ năng để tạo cho trẻ tâm lý sẵn sàng 
lên lớp một; 
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: 
 Trường Mầm non Hoa Phượng đóng trên địa bàn thị trấn, điều kiện cơ sở vật 
chất tương đối đầy đủ, đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn trở lên, 
 NỘI DUNG Số Kết quả 
 trẻ 
 Đạt Tỉ Chưa Tỉ lệ%
 lệ% đạt
 - Phát âm rõ chữ cái 32 17 52% 15 47%
 - Nhận biết đúng mặt chữ cái 32 16 50% 16 50%
 - Trẻ biết cách ngồi, cách cầm bút 32 19 59% 13 41%
 - Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 
 32 10 31% 22 69%
 hoàn thành vở tập tô
 - Trẻ hứng thú tham gia hoạt động làm 32 18 56% 14 44%
 quen chữ viết.
 - Trẻ nhận biết được các chữ (in hoa, in 32 13 41% 19 59%
 thường, viết hoa, viết thường)
 - Nguyên nhân 
 + Trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi chưa thật sự đầy đủ, chưa hấp dẫn trẻ. 
 + Một số giáo viên còn lúng túng trong việc thực hiện thông tư 28/ 2016 của 
Bộ Giáo dục và Đào tạo, chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp giảng dạy , chưa 
linh hoạt, trong việc áp dụng phương pháp mở tạo cơ hội cho trẻ được tham gia 
hoạt động. 
 + Đa số trẻ là con em dân tộc thiếu số khá năng nhận biết của cháu còn hạn 
chế, một số cháu chưa thật sự mạnh dạn, chú ý trong giờ học...
 + Một số phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến chất lượng học tập của con 
em mình. - Tổ chức các hoạt động trải nghiệm hàng ngày cho trẻ làm quen với việc 
đọc tô, đọc câu thơ, câu chuyện, tập tô tên các đồ vật, tên câu chuyện, câu thơ
 - Tổ chức môi trường chữ viết phong phú giúp trẻ dần dần nhận thức về chữ 
viết, về sự liên quan giữa những gì được tô và những chữ gì trẻ đọc được, luôn 
thay đổi nội dung hình thức cho trẻ xem và đọc cho trẻ nghe các loại sách khác 
nhau như các bài thơ câu chuyện viết chữ và chèn các hình ảnh
 Ví dụ: Chuẩn bị cho tiết dạy làm quen chữ cái “g y” chủ điểm (Phương tiện 
và luật lệ giao thông) giáo viên vẽ tranh về phương tiện giao thông ( Xe ô tô, tàu 
hóa, máy bay...) sau đó yêu cầu học sinh; một nhóm tô màu tranh, một nhóm cắt ra 
từng loại phương tiện hoặc một nhóm dán tranh và trang trí các góc cùng với 
cô...tạo cho trẻ sự háo hức chờ đợi mong muốn được khám phá;
 Hoặc chuẩn bị cho tiết học ngày mai làm quen chữ cái e,ê thì ngày hôm 
trước cô cùng làm đồ dùng, hoặc những chiếc lá, bông hoa có các chữ cái e ê..để 
ngày mai dạy môn là quen chữ cái cô sử dụng sản phẩm mà cô cùng trẻ làm hôm 
trước sẽ tạo được sự chú ý và tham gia hoạt động tích cực của trẻ. Tóm lại tạo môi 
trường xung quanh trẻ phải thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm, tạo sự kế 
thừa liên tục và luôn mới lạ được trang trí vừa tầm nhìn với trẻ sẽ phát huy hết khả 
năng hoạt động của trẻ vào giờ học. 
 * Biện pháp 2: Hướng dẫn giáo viên tổ chức tiết dạy môn làm quen chữ cái
 Để tổ chức thành công tiết dạy làm quen chữ cái đạt hiệu quá cao và thu hút 
được sự tập trung chú ý của trẻ một cách sinh động, giáo viên cần lựa chọn phương 
pháp và hình thức tổ chức phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, phù hợp với 
khá năng nhận thức của trẻ trong lớp nhẹ nhàng, sinh động. Các phương pháp, hình 
thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương pháp, hình thức đều có 
ưu thế và hạn chế nhất định. Để làm được điều này phải nghiên cứu kỹ thông tư 
28/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nội dung sửa đổi, bố sung và đổi mới hình 
thức tổ chức, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 - Tạo môi trường cho trẻ được trải nghiệm
 - Phát huy tính tích cực của trẻ. “học mà chơi- chơi mà học”. Vì trẻ mầm non khả năng chú ý chưa hoàn thiện nên 
trẻ không thể tập trung vào một việc ( một vấn đề) được lâu mà cần phải có sự thay 
đổi linh hoạt để tránh sự nhàm chán. Do đó trong một giờ học giáo viên nên thay 
đổi các hình thức tổ chức và vận dụng tích hợp nhịp nhàng các môn học khác để 
tăng sự mới lạ và thu hút sự tập trung chú ý của trẻ. 
 * Tích hợp môn văn học:
 Văn học là một phương tiện tác động mạnh mẽ đối với việc giáo dục trí tuệ, 
đạo đức, thẩm mĩ cho trẻ và điều quan trọng là nó có ảnh hưởng to lớn tới sự phát 
phát triển tình cảm xã hội, thẩm mỹ của trẻ và làm phong phú lời nói của trẻ. Giáo 
viên là người đem văn học đến cho trẻ như một tác phẩm nghệ thuật, mở ra ý nghĩa 
của nó, truyền cho trẻ những thái độ, cảm xúc tích cực. Khi tích hợp một câu 
chuyện hay một bài thơ có các nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa 
chữ cái mà cô chuẩn bị cho trẻ làm quen.
 Ví dụ: tiết học làm quen chữ cái V, R thì vào giờ học giáo viên kể cho trẻ 
nghe một đoạn trong câu chuyện “Sự tích Hồ Gươm” đến đoạn rùa vàng nhô lên 
mặt nước... cho trẻ xem tranh “Rùa vàng” cho trẻ lên rút chữ cái đã học. Hôm nay 
cô sẽ dạy các con cữ cái V , R.
 Ví du: Câu đố chữ â Chữ gì một nét còng tròn 
 Bên phải nét thẳng trên đầu có ô
 Thơ ca hò vè dễ nhớ, dễ đọc rất gây sự hứng thú cho trẻ như bài “Rềnh rềnh 
ràng ràng” “vè con cua” hay một số bài thơ khác.
 * Tích hợp môn âm nhạc:
 Âm nhạc là một môn nghệ thuật có tính chất vui nhộn mang đến cho con 
người nhiều cảm xúc, vì vậy giáo viên nên kết hợp âm nhạc vào trong các môn 
học để tạo sự hứng thú cho trẻ vì khi nghe tiết tấu âm nhạc nổi lên tất cả các trẻ 
đều chú ý và thế hiện sự cảm nhận qua cử chỉ, điệu bộ như: lắc lư người, nhịp 
chân, vỗ tay... Do đó trong môn làm quen chữ cái nên chọn những bài hát phù hợp 
với loại tiết và phù hợp từng chủ điểm tạo sự tập trung chú ý cho trẻ: nhất định. Hai đội thi đua nhau đội nào gắn được nhiều quả và đúng chữ cái cô yêu 
cầu là thắng cuộc... 
 * Biện pháp 4: Hướng dẫn giáo viên phát triển ngôn ngữ cho trẻ, thông qua 
việc cho trẻ làm quen chữ cái.
 Trong Modul MN 3 có viết :“Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những 
nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường mầm non. Hoạt động này không những nhằm 
giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, đọc, viết mà 
còn giúp trẻ phát triển tư duy, tình cảm. Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế 
giới lung linh, huyền ảo, rực rỡ màu sắc của xã hội loài người. 
 Mục đích cho trẻ làm quen chữ cái không chỉ là giúp trẻ nhận biết được mặt 
chữ để phát âm chính xác khi nói mà còn tạo cho trẻ hứng thú khi học tiếng mẹ đẻ, 
làm tiền đề cho trẻ thích ứng với việc tập đọc, tập viết ở lớp 1 phổ thông.
 Giáo viên cho trẻ làm quen chữ cái, vốn từ của trẻ được nâng cao, bởi vì khi 
làm quen với chữ, trẻ không chỉ làm quen với các chữ ở dạng tồn tại tự nhiên của 
chữ viết, mà các chữ đó được gắn vào các từ, thông qua các đối tượng cụ thể, các 
từ đó có các âm đầu là các chữ cái đã học, nhằm rèn luyện cách phát âm cho trẻ. 
 Qua việc làm quen với chữ viết còn giúp cho trẻ hiểu được mối quan hệ giữa 
ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là “đọc” và “viết” sau này.
 Việc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ, giúp trẻ 
phát triển óc quan sát, ghi nhớ, chú ý có chủ định.
 Cho trẻ làm quen với chữ còn góp phần kích thích, phát triển tư duy, thể 
hiện ở chỗ trẻ đã xác định được tính chất đặc điểm của chữ đó bằng cách tìm kiếm 
các từ, tiếng thông qua các đồ vật. Trẻ tìm đúng các âm theo các chữ cái mà trẻ đã 
nhận ra. Như vậy trẻ nhận ra chữ cái đó thông qua biện pháp phát âm chứ không 
phải thông qua các mặt chữ. 
 Trong khi cho trẻ làm quen với chữ cái, giáo viên cần giúp trẻ một số kỹ 
năng cầm bút, cầm sách, mở từng trang sách, tư thế ngồi của trẻ. Việc cho trẻ làm 
quen chữ cái không chỉ thông qua các tiết học mà còn thông qua các hoạt động (Tiêu chảy, tay chân miệng, thủy đậu...) Như vậy, các bậc cha mẹ sẻ tin tưởng, yên 
tâm vào giáo viên vào môi trường giáo dục khi gửi con. Đặc biệt làm thay đổi suy 
nghĩ của của các bậc phụ huynh. Từ đó phụ huynh quan tâm hơn đến việc học tập 
của con em mình, tạo điều kiện để động viên trẻ đến lớp đầy đủ, đảm bảo việc huy 
động trẻ ra lớp và làm tốt công tác phổ cập Mầm non 5 tuổi. 
 c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.
 Mỗi giải pháp, biện pháp đều có tác dụng riêng nhưng đều có tác dụng hỗ trợ 
cho nhau và có mối quan hệ giữa các biện pháp và giải pháp là cùng chung một 
nhiệm vụ cung cấp các kiến thức, giúp trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động một 
cách tích cực sáng tạo, linh hoạt, trải nghiệm trong học tập. Đặc biệt ngôn ngữ của 
trẻ trở nên mạch lạc, rõ rang, chính xác hơn trong học tập, vui chơi.
 Để thực hiện thành công một tiết dạy, giáo viên cần vận dụng linh hoạt các 
giải pháp, biện pháp một cách hài hòa, phù hợp với mục tiêu bài dạy, điều kiện, 
trình độ nhận biết của học sinh để đạt được kết quả cao nhất của bài học mà giáo 
viên cần cung cấp cho trẻ. 
 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu : 
 Sau thời gian áp dụng đề tài nghiên cứu thực tế tại đơn vị tôi nhận thấy:
 * Đối với trẻ: Mạnh dạn tự tin, năng động, sáng tạo trong các hoạt động, trẻ 
thích học môn chữ cái hơn trước.
 - Trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái: 
 - Biết được cấu tạo của các chữ cái
 - Trẻ cầm mở vở, để vở đúng cách, ngồi tô đúng tư thế: 
 - Trẻ cách cầm bút và tô viết đúng chữ cái: 
 - Trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ cái
 * Đối với giáo viên: Tự tin và có nhiều sáng tạo hơn khi dạy trẻ, mạnh dạn 
vận dụng những cái mới lạ, kết hợp đan xen các hình thức làm nổi bật phương