Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS

 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
 1. Lý do chọn đề tài.
 Biển và hải đảo có vị trí hết sức quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế 
- xã hội của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Ngày nay, trong điều kiện nguồn tài 
nguyên thiên nhiên trên đất liền đang ngày càng cạn kiệt, không gian kinh tế truyền 
thống trở nên chật chội, nhiều quốc gia đang hướng ra biển để tìm kiếm, khai thác 
các nguồn tài nguyên, bảo đảm các nhu cầu về nguyên, nhiên liệu, năng lượng, 
thực phẩm... Biển và hải đảo ngày càng trở thành nguồn lực kinh tế to lớn và 
không gian sinh tồn mới; đồng thời có ý nghĩa quan trọng về an ninh, quốc phòng. 
 Việt Nam là quốc gia ven biển, vùng biển nước ta có diện tích khoảng 1 triệu 
km2 thuộc vùng Biển Đông. Biển Đông là một vùng biển giàu tiềm năng nên đã thu 
hút sự quan tâm của các nước trong khu vực, nhiều cuộc tranh chấp đã xảy ra ở 
vùng biển này từ sau thế chiến thứ hai vì các lợi ích khác nhau như ngư trường, 
khai thác tài nguyên đặc biệt là dầu khí và kiểm soát vị trí chiến lược nhất là vấn 
đề chủ quyền của hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.
 Vấn đề chủ quyền Biển Đông luôn là vấn đề thời sự nóng bỏng. Đặc biệt là 
khi Trung Quốc cố áp đặt tham vọng chủ quyền của mình ở khu vực này bằng cách 
đưa ra yêu sách về ‘‘Đường chín đoạn’’ của Trung Quốc trên Biển Đông bao gồm 
toàn bộ quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam thì vấn đề Biển Đông 
càng trở nên nóng bỏng và thu hút sự chú ý của các nước trong khu vực.
 Việc bảo vệ chủ quyền trên biển không những bảo vệ quyền lợi kinh tế mà 
còn có ý nghĩa quan trọng về an ninh quốc phòng. Bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh 
thổ là trách nhiệm của tất cả mọi người dân Việt Nam, trong đó quan trọng nhất là 
vai trò của thế hệ trẻ tiếp nối cha anh gìn giữ đất nước. Vì thế, việc giáo dục truyền 
thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc phải được song hành cùng với việc truyền thụ 
kiến thức cho các em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Thông qua các tiết 
học, giáo viên tích hợp nội dung giáo dục tình yêu Tổ quốc, tình yêu dân tộc cho 
học sinh nhất là vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vì đây là vấn đề mà chúng ta 
 1
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
 - Phương pháp tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ chủ quyền biển 
 – đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS.
 4. Giới hạn của đề tài.
 - Nghiên cứu trong quá trình dạy học và giáo dục thông qua chương trình 
 Địa lí lớp 8,9
 - Học sinh khối 8,9 trường THCS Dur Kmăn năm học 2015-2016, 2016-
 2017, 2017-2018
 5. Phương pháp nghiên cứu.
 a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
 - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
 b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; 
 - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
 - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;
 - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
 c) Phương pháp thống kê toán học
II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận:
 * Cơ sở thực tiễn:
 Việt Nam là một quốc gia ven biển, có bờ biển dài khoảng 3260 km, hàng 
nghìn đảo lớn nhỏ, trong đó có hai quần đảo xa bờ là Trường Sa và Hoàng Sa. 
Theo Luật biển của Liên Hợp Quốc năm 1982 thì Việt Nam có vùng đặc quyền 
kinh tế rộng 200 hải lí, mở rộng về phía đông tính từ đường cơ sở. 
 3
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
 Lồng ghép vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào chương trình học cho học 
sinh THCS là hết sức cần thiết và là nhiệm vụ của người giáo viên. Trong những 
năm gần đây, nội dung sách giáo khoa và chương trình dạy học được biên soạn 
theo hình thức mở và có nhiều phần được giảm tải. Đồng thời có những công văn 
hướng dẫn về việc tích hợp, lồng nghép giáo dục đạo đức cho học sinh vào các 
môn học nên đã có nhiều nội dung được lựa chọn tích hợp trong đó có vấn đề biển 
đảo. Việc tích hợp được áp dụng ở nhiều môn học như Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí 
 Trước khi thực hiện đề tài này, bản thân tôi cũng như nhiều giáo viên Địa lí 
khác nhận thấy có những điểm còn hạn chế như: Học sinh chưa nhận thức được 
tầm quan trọng của biển đảo và các vấn đề cần quan tâm hiện nay về chủ quyền 
biển đảo một cách chính xác, đầy đủ. Biển có tầm quan trọng rất lớn, lịch sử đã 
chứng minh, biển-đảo luôn là vấn đề quan trọng tối mật của mỗi quốc gia. Vì nó 
không chỉ tiềm tàng lợi ích kinh tế khổng lồ, mà còn là “hàng rào” hữu hiệu nhất 
để bảo vệ đất nước khi có giặc ngoại bang tấn công từ đường biển. Thời đại nào 
cũng thế, dân tộc nào cũng vậy, bảo vệ biển đảo luôn được đặt ra hàng đầu trong 
chiến lược phát triển xây dựng đất nước phồn thịnh. Tuy nhiên, vùng biển của 
chúng ta không một ngày bình yên. Với dã tâm xâm lược vùng biển của Việt Nam, 
Trung Quốc đã nhiều lần nổ súng tấn công lên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường 
Sa của nước ta. Từ năm 1956, Trung Quốc ấp ủ ý tưởng thiết lập sự thống trị hoàn 
toàn của mình ở Biển Đông. Sau trận Hải chiến Hoàng Sa ( tháng 1 năm 1974 ) 
Trung Quốc đã chiếm gần hết số đảo trong quần đảo Hoàng Sa và chiếm đóng một 
phần của Trường Sa từ sau ngày14 tháng 3 năm 1988 sau khi bắn chìm 3 tàu, làm 
chết 74 chiến sĩ của Hải quân Việt Nam trong trận Hải chiến Trường Sa 1988. Từ 
năm 2011 đến nay, Trung Quốc đã đưa ra yêu sách về ”Đường lưỡi bò” trên biển 
Đông và có nhiều hành động phá hoại hoạt động triển kinh tế và thăm dò tài 
nguyên trong vùng biển Đông của Việt Nam. Nhưng nội dung và chương trình dạy 
học hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu trên. Trong sách giáo khoa chỉ cung cấp 
cho học sinh thông tin về tự nhiên, kinh tế của vùng biển đảo. Vì thế việc tích hợp 
lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển –đảo vào chương trình dạy học 
địa lí Việt Nam là hết sức cần thiết .
 5
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
chủ quyền của 6 quốc gia và lãnh thổ: Trung Quốc, Đài Loan, Việt 
Nam, Philippines , Malaysia và Brunei. 
 Tháng 4 năm 1956, Việt Nam Cộng hòa kế thừa chính quyền Bảo Đại quản 
lý quần đảo Hoàng Sa. Riêng hai đảo lớn nhất là Phú Lâm và Linh Côn đã bị Cộng 
hoà Nhân dân Trung Hoa (CHNDTH) bí mật chiếm trước khi quân đội Việt Nam 
Cộng hòa ra đóng quân. Việt Nam Cộng hòa đã đảm nhiệm việc quản lý hai quần 
đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa theo đúng trách nhiệm mà Hiệp định 
Genever năm 1954 quy định. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chiếm quần đảo 
Hoàng Sa từ Việt Nam Cộng hòa từ ngày 19 tháng 1 năm 1974 khi quân đội của họ 
tấn công quân đồn trú Việt Nam Cộng hòa và chiếm các đảo phía tây trong 
trận Hải chiến Hoàng Sa năm 1974. Năm 1988, Trung Quốc đã chiếm bãi đá ngầm. 
Năm 1995, Trung Quốc chiếm đá ngầm Vành Khăn đang do Philippines kiểm soát.
 Năm 2011, căng thẳng dâng lên khi các tranh chấp giữa Trung Quốc với 
Việt Nam và Philippines nổ ra. Ngày 26 tháng 5 năm 2011, 3 tàu hải giám 
của Trung Quốc xâm nhập lãnh hải của Việt Nam, phá hoại thiết bị và cản trở tàu 
khảo sát địa chấn Bình Minh 02 của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam đang 
hoạt động tại vùng biển miền Trung chỉ cách mũi Đại Lãnh của tỉnh Phú Yên 120 
hải lý. Tiếp đó là sự kiện một tàu thăm dò dầu khí khác của Việt Nam thuê vừa bị 
tàu Trung Quốc phá hoại thiết bị vào ngày 9 tháng 6. Bộ Ngoại giao Việt Nam nói 
Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền của Việt Nam, yêu cầu nước 
này "chấm dứt ngay, không tái diễn" những hành động đó, đồng thời đòi bồi 
thường thiệt hại. Hành động của Trung Quốc vi phạm Công ước luật biển năm 
1982 của Liên Hiệp Quốc, trái với tinh thần và lời văn của tuyền bố năm 2002 
giữa ASEAN và Trung Quốc về ứng xử của các bên trên Biển Đông, cũng như 
"nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước". 
 Ngày 1 tháng 5 năm 2014, Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt giàn khoan Hải 
dương 981 vào khu vực biển Đông gần quần đảo Hoàng Sa( Trong vùng đặc quyền 
kinh tế của nước ta). Hành động này của Trung Quốc đã gặp phải sự phản đối từ 
phía Nhà nước và nhân dân Việt Nam cũng như công luận quốc tế. Ngày 15 tháng 
 7
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
 Ví dụ: 
 Bài 22: “ Việt Nam – đất nước con người”. (Địa lí 8)
 Khi dạy bài này, giáo viên cho học sinh quan sát bản đồ các nước châu Á 
hoặc bản đồ các nước Đông Nam Á, xác định vị trí của Việt Nam trên bản đồ và 
chỉ rõ phần đất liền và phần biển của nước ta, hai quần đảo xa nhất là Hoàng Sa và 
Trường Sa. Sau đó giáo viên khẳng định Việt Nam là nước độc lập, có chủ quyền, 
thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, vùng biển và vùng trời. 
 Giáo viên đặt câu hỏi: Em đã biết những gì về tình hình an ninh quốc phòng 
ở Hoàng Sa và Trường Sa ? 
 Qua những hiểu biết của học sinh về hai quần đảo này, bằng phương pháp 
thuyết giảng, giáo viên cho học sinh hiểu rõ hơn về tình hình biển Đông: Hiện nay 
đang có sự tranh chấp giữa 6 quốc gia có chung vùng biển Đông này vì nhiều mục 
đích khác nhau. Gay gắt nhất là sự tranh chấp chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng 
Sa và Trường Sa giữa Trung Quốc và Việt Nam. Trung Quốc lộ rõ tham vọng của 
mình về biển Đông bằng yêu sách “ Đường lưỡi bò ” trong đó bao gồm cả hai quần 
đảo Trường Sa và Hoàng Sa.
 Giáo viên kết luận: Từ xưa đến nay ,trong bản đồ Việt Nam cũng như trong 
lịch sử nước nhà, hai quần đảo Hoàng sa và Trường sa thuộc chủ quyền Việt Nam 
.Vậy mà nay ,Trung Quốc coi hai quần đảo này và hầu hết diện tích biển trong khu 
vực này là của mình. Việc làm đó của Trung Quốc là không có căn và cứ đi ngược 
với lịch sử. Chúng ta phải khẳng định rằng trong lịch sử nước nhà từ xưa đến nay 
và mãi mãi về sau hai quần đảo Hoàng Sa ,Trường Sa là thuộc chủ quyền Việt 
Nam .
 Trong các tư liệu cổ và các bản đồ cổ của Việt Nam và Trung Quốc đều 
khẳng định Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam.
 Giáo viên đặt câu hỏi: Với tư cách là người chủ tương lai của đất nước ,với 
tình yêu biển ,em sẽ làm gì cho biển đảo quê hương 
 9
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS
 Câu hỏi: Vì sao Trung Quốc lại có tham vọng xâm chiếm vùng biển nước ta ? 
 Học sinh quan sát tranh ảnh và trả lời: Vì vùng biển nước ta có vị trí chiến 
lược hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế: giàu tài nguyên sinh vật, dầu khí 
và các khoáng sản khác, 
 Câu hỏi: Để ngăn chặn âm mưu xâm lược của Trung Quốc, Đảng-nhà nước 
và nhân dân ta phải làm gì?
 Bài 38: Phát triển tổng hợp kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường biển-
đảo. Trong phần I: Biển và đảo Việt Nam
 Sau khi học xong phần này, học sinh đã nắm được về giới hạn của vùng biển 
nước ta, các đảo và quần đảo nằm trong vùng biển nước ta. 
 Giáo viên lồng ghép vấn đề chủ quyền biển đảo như sau: Vùng biển của 
nước ta rộng 200 hải lí mở rộng về phía đông, sự phân chia lãnh hải dựa trên Luật 
Biển của Liên Hợp Quốc năm 1992. Tuy nhiên hiện nay các nước trong khu vực 
biển Đông dang có sự tranh chấp về chủ quyền và nguồn lợi kinh tế, đặc biệt là 
cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc và Việt Nam. Hành động này của Trung Quốc đã 
vi phạm luật biển quốc tế. 
 Câu hỏi: Em hãy kể những tấm gương chiến sĩ đã anh dũng bảo vệ chủ 
quyền vùng biển nước ta trong những năm qua ?
 Giáo viên có thể cho học sinh về nhà sưu tầm hình ảnh, bài viết.
 Giáo viên cho học sinh xem hình ảnh 
 11
Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018