Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn

 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 PHẦN THỨ NHẤT MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 Trước tình hình phát triển như vũ bão của các ngành công nghiệp, du 
lịchtrên toàn thế giới cũng như thời kì công nghiệp hóa hiện đại hóa trong nước, 
để bắt kịp với xu thế chung của thế giới chúng ta cần phải nâng cao hơn nữa nguồn 
nhân lực và trí lực trong nước.
 Nguồn nhân lực và trí lực của nước ta trong giai đoạn hiện nay chưa đáp ứng 
được yêu cầu của tất cả các ngành công nghiệp trong nước, có nhiều ngành nghề ta 
còn phải phụ thuộc vào nhân lực của đối tác nước ngoài. Vậy, để đáp ứng được yêu 
cầu cấp thiết đó bắt buộc người lao động cần phải được đào tạo bài bản không chỉ 
trên sách vở mà còn ở trong thực tế.
 Muốn làm được điều đó, ngay khi đang được ngồi học trên ghế nhà trường 
học sinh cần phải được các thầy cô giáo dạy để biết vận dụng kiến thức đã học vào 
thực tế.
 Như ta biết, Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm, muốn hiểu rõ, hiểu 
sâu bản chất của bộ môn bắt buộc người học cần phải có tính kiên trì, chịu khó và 
đặc biệt là thường xuyên được làm thí nghiệm. 
 Hóa học còn là một môn khoa học rất gần gũi với cuộc sống của con người, có 
nhiều ứng dụng trong đời sống cũng như trong sản xuất. Để học sinh có hứng thú 
và niềm đam mê với môn học bản thân tôi thiết nghĩ, mỗi người giáo viên cần 
thường xuyên lồng ghép các hiện tượng thực tế có liên quan đến môn học xảy ra 
xung quanh ta nhằm giúp học sinh hiểu kiến thức, biết các ứng dụng của từng chất 
trong cuộc sống hằng ngày. Có như vậy mới khơi dậy niềm đam mê và hứng thú 
của các em với môn học. Khi các em có được niềm đam mê và hứng thú với môn 
học thì chắc chắn các em sẽ đạt kết quả học tập cao!
 Qua gần 7 năm giảng dạy bộ môn Hóa học tại trường trung học cơ sở Nguyễn 
Trãi, bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học để các em học sinh luôn tích 
cực, chủ động, sáng tạo trong việc học tập của mình. Bên cạnh đó, tôi còn thường 
xuyên hướng dẫn các em tìm tòi, khám phá về ứng dụng của Hóa học xung quanh 
ta, cũng như thường xuyên phối hợp với các thầy cô giáo chủ nhiệm, Ban đại diện 
Cha mẹ học sinh, nhà trường tạo điều kiện để các em được trải nghiệm, vận dụng 
kiến thức đã được học vào thực tế. Từ đó tôi đúc kết những kinh nghiệm mình có 
được để thực hiện đề tài: Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết 
được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 1 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lí luận của vấn đề
 Đối với học sinh THCS các em chưa có nhiều định hướng nghề nghiệp cho 
tương lai nên ý thức học tập các bộ môn chưa cao, các em chỉ thích môn nào mình học 
có kết quả cao hoặc thích giáo viên nào thì thích học môn đó. Người giáo viên dạy 
hóa học phải biết nắm tâm lý và đặc điểm lứa tuổi của học sinh, trong đó phương pháp 
dạy học bằng cách lồng ghép giải thích các hiện tượng hóa học thực tiễn trong tự 
nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy môn Hóa học rất gần gũi với các 
em. 
 Trong quá trình dạy học, dựa vào sự hướng dẫn của giáo viên học sinh thực hiện 
các hoạt động chủ yếu theo một quy trình sau:
 Thu thập thông tin: thông qua việc tự làm thí nghiệm hoặc quan sát thí nghiệm 
do giáo viên biểu diễn, quan sát hiện tượng tự nhiên, đọc tài liệu, xem tranh ảnh, ôn 
lại những kiến thức đã học, học sinh sẽ thu được những thông tin cần thiết về các hiện 
tượng hóa học cần học.
 Xử lí thông tin: thông qua một hệ thống câu hỏi, giáo viên hướng dẫn học sinh 
căn cứ vào thông tin đã thu thập để rút ra những kết luận cần thiết.
 Vận dụng: dựa vào kết luận đã rút ra từ bài học, học sinh vận dụng vào thực tiễn 
để hiểu sâu bài hơn.
 II. Thực trạng của vấn đề
 Ngày nay, cách nhìn nhận về học vấn của một số cha mẹ học sinh và học sinh 
vẫn còn lạc hậu. Nhiều cha mẹ học sinh có suy nghĩ rằng quan tâm đến việc học của 
con là chỉ cần con làm tốt các bài tập, mua nhiều sách về để con ôn luyện hay tìm các 
thầy cô giỏi để dạy con giải bài tập đã là đủ. Tuy nhiên, ông cha ta đã từng nói “học đi 
đôi với hành”. Thật vậy, nguồn kiến thức là vô tận, học sinh không thể lĩnh hội kiến 
thức một cách cứng nhắc như một cái máy mà cần phải tạo điều kiện cho các em biết 
áp dụng kiến thức vào thực tế hay chí ít cũng là biết kiến thức mình được học đã được 
vận dụng vào thực tế như thế nào và kết quả ra sao.
 Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi nằm trên địa bàn xã EaNa, huyện Krông 
Ana, tỉnh Đăk Lăk. Cơ sở vật chất, trang thiết bị trong nhà trường vẫn chưa đáp ứng 
được nhu cầu học tập của giáo viên và học sinh. Học sinh chưa có nhiều điều kiện để 
thực hành thí nghiệm mà chủ yếu là quan sát giáo viên biểu diễn thí nghiệm. Một số 
học sinh chưa biết vận dụng kiến thức vào thực tế chưa đi sâu vào quá trình giải 
thích, giải quyết các vấn đề nên học sinh hay nhàm chán. 
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 3 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 7. Miếng chuối xanh khi gặp dung dịch iot sẽ chuyển sang màu xanh là do:
 A. Chuối xanh có chứa xenlulozo C. Chuối xanh có chứa Protein
B. Chuối xanh có chứa tinh bột D. Chuối xanh có chứa glucozo
8. Chất dùng để kích thích quả mau chín là:
A. CH4 B. C2H4 C. C2H2 D. CO2
9. Chất khi gặp iot sẽ biến sang màu xanh:
A. Lòng trắng trứng B. Hồ tinh bột C. Cao su D. Chất béo
10. Hàm lượng khí CO2 trong khí quyển của hành tinh chúng ta gần như không đổi 
là vì
 A. Trong quá trình quang hợp, cây xanh hấp thụ khí CO2.
 B. CO2 không có khả năng tác dụng với các khí khác.
 C. CO2 hòa tan được vào nước mưa.
 D. CO2 bị phân hủy bởi nhiệt.
Kết quả bài kiểm tra
 Đạt kết quả Đạt kết quả từ Đạt kết quả từ 
 30 – 50% 50 – 70% 70 – 100%
Số lượng 34 100 40
Tỉ lệ 19,5% 57,5% 23%
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 Giải pháp 1: Giáo viên tìm hiểu lực học của học sinh nhằm đưa ra 
phương pháp đúng đắn trong việc giảng dạy môn Hóa 9
 Biện pháp 1: Tìm hiểu năng lực học sinh thông qua giáo viên bộ môn Hóa 8
 Thực hiện công văn số 12/KH-PGDĐT, trong nhiều năm gần đây, phòng Giáo 
dục và Đào tạo huyện Krông Ana luôn triển khai công tác nghiệm thu bàn giao chất 
lượng giáo dục học sinh đầu năm học, cuối năm học giữa các lớp, giữa các khối lớp 
và giữa các cấp học. Nghiệm thu, bàn giao chất lượng giáo dục học sinh nhằm đảm 
bảo tính khách quan của kết quả đánh giá chất lượng học sinh cuối năm học hoặc 
cuối cấp học và đảm bảo trách nhiệm của giáo viên dạy lớp năm học trước và giáo 
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 5 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 B. Hơi nước trong các đám mây ngưng tụ và rơi xuống tạo ra mưa.
 C. Nạn cháy rừng tạo khói đen dày đặc gây ô nhiễm môi trường.
 D. Khi mưa giông thường có sấm sét.
 Câu 3: Trong các thí nghiệm sau đây với một chất, thí nghiêm nào có sự biến 
đổi hoá học?
 A. Hoà tan một ít chất rắn màu trắng vào nước lọc để loại bỏ các chất bẩn 
không tan được dung dịch.
 B. Đun nóng dung dịch, nước chuyển thành hơi, thu được chất rắn ở dạng 
hạt màu trắng.
 C. Mang các hạt chất rắn nghiền được bột màu trắng.
 D. Nung bột màu trắng này, màu trắng không đổi nhưng thoát ra một chất 
khí có thể làm đục nước vôi trong.
 Câu 4: Lái xe sau khi uống rượu thường gây tai nạn nghiêm trọng. Cảnh sát 
giao thông có thể phát hiện sự vi phạm này bằng một dụng cụ phân tích hơi thở. 
Theo em thì dụng cụ phân tích hơi thở được đo là do
 A. rượu làm hơi thở nóng nên máy đo được.
 B. rượu làm hơi thở gây biến đổi hoá học nên máy ghi nhận được.
 C. rượu làm hơi thở khô hơn nên máy máy ghi độ ẩm thay đổi.
 D. rượu gây tiết nhiều nước bọt nên máy biết được.
 Câu 5: Khi làm thí nghiệm trực tiếp với photpho trắng phải:
 A. cầm bằng tay có đeo găng.
 B. dùng cặp gắp nhanh mẩu photpho ra khỏi lọ và cho ngay vàop chậu đựng 
đầy nước khi chưa dùng đến.
 C. tránh cho tiếp xúc với nước.
 D. có thể để ngoài không khí. 
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 7 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 Bài 3: Tính chất hóa học của axit.
 Ví dụ : Vì sao nước rau muống đang xanh khi vắt chanh vào thì chuyển sang màu 
đỏ ?
 Giải thích: Có một số chất hóa học gọi là chất chỉ thị màu, chúng làm cho màu 
của dung dịch thay đổi khi độ pH của dung dịch thay đổi. Trong rau muống (và vài 
loại rau khác) có chất chỉ thị màu này, trong chanh có 7% axit xitric. Vắt chanh vào 
nước rau làm dung dịch có tính axit, do đó làm thay đổi màu của nước rau. Khi chưa 
vắt chanh nước rau muống màu xanh là chứa chất kiềm.
 Ví dụ: Chảo, muôi, dao đều được làm từ sắt. Vì sao chảo giòn, muôi dẻo còn 
dao lại sắc?
 Giải thích: Chảo, muôi, dao đều được làm từ sắt nhưng sắt để chế tạo chúng lại 
không giống nhau.
 Sắt được dung để làm chảo là gang. Gang có tính chất rất giòn.
 Muôi múc canh được chế tạo từ thép non. Thép non không giòn như gang. 
Người ta thường dùng búa để rèn, biến thép thành những đồ dùng khác nhau.
 Dao được chế tạo từ thép nhưng không phải là thép non. Thép vừa dẻo, vừa 
dát mỏng được, có thể rèn, mài được nên rất sắc.
 Ví dụ: Trong y học, axit axetic được sử dụng như thế nào?
 Giải thích: Một trong những phương pháp tiên tiến chữa và điều trị bệnh ung 
thư gan là tiêm axit axetic trực tiếp vào khối u. Axit axetic sẽ có tác dụng làm hoại 
tử khối u. Thao tác tiêm sẽ được hỗ trợ, hướng dẫn bởi thiết bị siêu âm, giúp xác 
định chính xác vị trí, kích thước của khối u để việc tiêm đạt độ chính xác cao. 
 Ưu điểm của phương pháp này là có thể tiêu diệt được hoàn toàn khối u có 
kích thước nhỏ hơn 5cm. Ngoài ra, axit axetic ít vào máu, do đó hạn chế được 
phạm vi lan tràn, gây hoại tử các tế bào lành.
 Biện pháp 2: Liên hệ thực tế trong bất kì một nội dung nào đó của bài học
 Ví dụ: Ứng dụng của bari sunfat và canxi sunfat trong y học?
 Bari sunfat là một chất cản quang, nghĩa là hấp thụ tia X mạnh hơn nhiều so 
với các mô xung quanh, hiện rõ sự tương phản giữa các mô trên phim chụp 
X- Quang nên được sử dụng để chụp đường tiêu hóa.
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 9 Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn
 Giải thích: Trong dạ dày, có chứa dung dịch HCl. Người bị đau dạ dày là người 
có nồng độ dung dịch HCl cao làm dạ dày bị bào mòn. NaHCO3 dùng để chế thuốc 
đau dạ dày vì nó làm giảm hàm lượng dung dịch HCl có trong dạ dày nhờ phản ứng:
 NaHCO3 + HCl NaCl + H2O + CO2
 Ví dụ: Em biết gì về thành phần của gói chống ẩm có trong các gói bánh 
kẹo..?
 Trả lời: Silicagel thực chất là SiO 2 . nH2O (n<2), tồn tại ở dạng hạt, cứng, có 
vô số khoang rỗng li ti. Silicagel được điều chế từ natri silicat và axit sunfuric.
 Silicagel được sử dụng để: làm chất xúc tác trong tổng hợp hữu cơ hóa dầu, 
lọc nước. Ngoài ra còn được biết đến là chất hút ẩm, giúp bảo quản thiết bị, bảo 
quản lương thực, thực phẩm và nhiều đồ dùng thiết yếu khác.
 Ví dụ: Hợp chất hữu cơ nào thúc đẩy trái cây nhanh chín?
 Giải thích: Etilen là một loại hormon thực vật tự nhiên, thúc đẩy quá trình 
chín của rất nhiều loại quả như: chuối, cà chua, đu đủ quá trình vàng lá ở hoa và 
rau.
 Để hoa quả được tươi lâu thì cần phải có các chế phẩm hạn chế sự hình thành 
etilen. Các chất oxi hóa mạnh như ozon (O3), thuốc tím (KMnO4), tia cực tím (UV) 
sẽ oxi hóa etilen ngay lập tức. Theo kết quả nghiên cứu cho thấy, khi sử dụng 
KMnO4 để hấp thụ etilen trong bảo quản chuối thì thời gian bảo quản tăng lên 3 lần 
so với khi không sử dụng KMnO 4. Ngoài ra có thể sử dụng những biện pháp khác 
như: thông gió để giảm nồng độ etilen hay bảo quản rau quả ở nhiệt độ thấp để 
ngăn không cho etilen được hình thành.
 Ví dụ: Rượu bia ảnh hưởng đến sức khỏe con người như thế nào?
 Giải thích: Hiện nay người dân Việt Nam tiêu thụ khoảng 3 tỉ lít bia/năm, 
đứng thứ 3 châu Á và đứng đầu Đông Nam Á.
 Ảnh hưởng của rượu (C 2H5OH) lên thần kinh trung ương phụ thuộc vào nồng 
độ rượu trong máu. Ở nồng độ thấp, rượu có tác dụng an thần, làm giảm stress. Tuy 
nhiên với nồng độ cao hơn khoảng >5mg/100ml, rượu gây rối loạn tâm thần, khiến 
người dùng rối loạn tâm thần và có thể dẫn đến hôn mê. Người dùng rượu sẽ bị tử 
vong nếu nồng độ rượu vượt quá 35mg/100ml. Uống rượu thường xuyên sẽ làm 
giảm sự trao đổi chất, gia tăng axit uric dẫn đến bệnh gout, xơ gan
Giáo viên thực hiện: Phạm Thu Hà 11