Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử Lớp 4

 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
 MỤC LỤC
 Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài 2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 2
3. Đối tượng nghiên cứu 3
4. Giới hạn của đề tài 3
5. Phương pháp nghiên cứu 3
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận 3
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu 4
3. Nội dung và hình thức của giải pháp: 4
 a) Mục tiêu của giải pháp 4
 b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp 5
 c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 16
 d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm 16
 vi và hiệu quả ứng dụng
III. Phần kết luận, kiến nghị
1. Kết luận 16
2.Kiến nghị 17
Tài liệu tham khảo 18
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 1 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Nội dung và phương pháp giảng dạy môn Lịch sử.
 4. Giới hạn của đề tài
 Học sinh lớp 4 trường Tiểu học Tây Phong năm học 2014-2015 và 2015-
2016.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu;
 - Phương pháp điều tra;
 - Phương pháp thử nghiệm;
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh;
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lí luận
 Phân môn Lịch sử lớp 4 là một bộ phận của môn Lịch sử và Địa lí 4. Nôi 
dung của chương trình này cung cấp cho học sinh một số sự kiện, nhân vật lịch sử 
tiêu biểu của lịch sử dân tộc ta qua các thời kì, từ buổi đầu dựng nước cho tới nửa 
đầu thế kỉ XIX.
 Để nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử thì không thể không kể đến hệ 
thống các phương pháp, kĩ thuật dạy học. Đây là cơ sở quan trọng để từ đó mỗi 
giáo viên lựa chọn và ứng dụng vào tiết dạy của mình cho phù hợp. Việc vận dụng 
các phương pháp, kĩ thuật dạy học hợp lí sẽ giúp cho học sinh học tập một cách 
tích cực, chủ động, sáng tạo hơn.
 Đồng thời căn cứ vào tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học và khả năng tiếp thu 
kiến thức cũng như kĩ năng tự học tập của học sinh lớp 4, tôi cũng đã mạnh dạn đưa 
ra các giải pháp trong đó chú trọng tạo cho học sinh một môi trường để được vận 
động và thực hành các kĩ năng như: tự đọc sách để tìm hiểu bài trước ở nhà, tham 
gia các trò chơi, thảo luận nhóm, trình bày ý kiến cá nhân, ...
 Đó chính là các căn cứ, các cơ sở lí luận để tôi tổng kết và hoàn thành các 
kinh nghiệm trong dạy học môn Lịch sử của mình.
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 3 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
 Là một người yêu thích lịch sử và cũng trực tiếp giảng dạy bộ môn này, tôi 
thấy vô cùng trăn trở.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a) Mục tiêu của giải pháp
 Giúp giáo viên có cái nhìn tổng quát về toàn bộ môn học, định hướng cho 
học sinh phương pháp học tập tích cực ngay từ đầu năm và chia sẻ những kinh 
nghiệm của bản thân trong việc nâng cao chất lượng môn lịch sử lớp 4.
 b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 
 *Giải pháp 1: Nắm chắc nội dung, chương trình môn học
 Lịch sử là một tiến trình, trong đó các sự kiện sau luôn có mối liên quan trực 
tiếp hoặc gián tiếp tới các sự kiện đã diễn ra trước đó. Vì thế mà để học sinh hiểu rõ 
nội dung từng bài học, giáo viên cần nắm rõ nội dung chương trình cả năm học để 
có thể giúp học sinh liên kết các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử với các mốc thời 
gian tương ứng.
 Nội dung chương trình môn Lịch sử lớp 4 cung cấp cho học sinh một số kiến 
thức cơ bản, thiết thực về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu, tương 
đối có hệ thống theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nước 
cho tới nửa đầu thế kỉ XIX, được chia thành 8 giai đoạn với 28 bài, được dạy mỗi 
tuần một bài theo phân phối chương trình. Cụ thể như sau:
 Giai đoạn Thời gian Nội dung chính Các bài trong SGK
1. Buổi Khoảng năm Sự ra đời của nền văn Bài 1: Nước Văn Lang.
đầu dựng 700 TCN đến minh Văn Lang- Âu Bài 2: Nước Âu lạc
nước và giữ năm 179 TCN Lạc và những thành 
nước tựu chính của văn 
 minh Văn Lang - Âu 
 Lạc.
2. Hơn một Từ năm 179 Cuộc sống của nhân ta Bài 3: Nước ta dưới ách đô 
nghìn năm TCN đến năm dưới ách thống trị, hộ của các triều đại phong 
đấu tranh 938 chính sách đồng hóa kiến phương Bắc.
giành độc dân tộc của các triều Bài 4: Khởi nghĩa Hai Bà 
 đại phong kiến Trung 
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 5 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
đầu thời Hậu quản lý đất nước; Sự Lăng.
Lê phát triển văn hoá và Bài 17: Nhà hậu Lê và việc 
 khoa học dưới thời Lê tổ chức quản lý đất nước.
 Sơ.
 Bài 18: - Nhà hậu Lê và 
 việc tổ chức quản lý đất 
 nước.
 Bài 19: Văn học và khoa 
 học thời hậu Lê.
7. Nước Đại Thế kỷ XVI- Trịnh Nguyễn phân Bài 21: Trịnh Nguyễn phân 
Việt thế kỷ XVIII tranh; cuộc khẩn tranh. 
XVI- XVIII hoang ở Đàng Trong; Bài 22: Cuộc khẩn hoang ở 
 thành thị ở thế kỷ XVI Đàng Trong.
 – XVIII; nghĩa quân 
 Tây Sơn tiến ra Thăng Bài 23: Thành thị ở thế kỷ 
 Long đại phá quân XVI – XVII.
 Thanh; Quang Trung Bài 24:Nghĩa quân Tây 
 với sự nghiệp xây Sơn tiến ra Thăng Long 
 dựng đất nước. (Năm 1786).
 Bài 25: Quang Trung đại 
 phá quân Thanh (Năm 
 1789).
 Bài 26: Những chính sách 
 về kinh tế và văn hoá của 
 vua Quang Trung.
8. Buổi đầu Từ năm 1802 Giới thiệu về Triều Bài 27: Nhà Nguyễn thành 
thời Nguyễn đến năm 1858 đại nhà Nguyễn và lập.
 kinh thành Huế Bài 28: Kinh Thành Huế
 Ngoài ra trong chương trình môn học còn có các bài ôn tập được sắp xếp 
xen kẽ giữa các bài, cụ thể: 
 Tuần Tiết chương Nội dung ôn tập
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 7 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
 Ví dụ: Khi dạy bài Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo - Năm 
938 (trước đó là bài Khởi nghĩa Hai Bà Trưng – Năm 40), giáo viên có thể giới 
thiệu vào bài như sau : Sau khi Triệu Đà thôn tính được Âu Lạc (Năm 179 TCN) 
các triều đại phong kiến phương Bắc nối tiếp nhau đô hộ nước ta. Không cam chịu 
sự áp bức, bóc lột của bọn thống trị, nhân dân ta liên tục nổi dậy đánh đuổi quân đô 
hộ. Năm 40, Hai bà Trưng đã mở đầu bằng một cuộc khởi nghĩa vang dội, tiếp sau 
đó có các cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu (năm 248), Lý Bí (năm 542), Triệu Quang 
Phục (năm 550), Mai Thúc Loan (năm 722), Phùng Hưng (khoảng năm 776), Khúc 
Thừa Dụ (năm 905), Dương Đình Nghệ (năm 931) nhưng đều chưa giành được 
thắng lợi hoàn toàn. Đến năm 938, với chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền, 
chúng ta đã kết thúc hơn một nghìn năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, giành 
lại độc lập hoàn toàn cho đất nước ta. Bài học ngày hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ 
hơn về trận chiến Bạch Đằng oanh liệt đó.
 Do vậy, ngoài nội dung chương trình sách giáo khoa, các thầy cô giáo nên 
tham khảo thêm nhiều tài liệu đáng tin cậy về lịch sử nhằm có thêm các thông tin 
chính xác để bổ trợ cho học sinh.
 *Giải pháp 3: Tạo hứng thú, niềm yêu thích học tập cho học sinh 
 Tôi luôn có một niềm tin rất rõ ràng rằng: nếu một công việc được làm với 
niềm yêu thích, sự hứng thú thì chắc chắn kết quả của công việc đó sẽ tốt hơn rất 
nhiều. Chính vì thế, truyền cho học sinh niềm say mê, yêu thích môn học với tôi là 
một yếu tố rất quan trọng để dạy học thành công.
 Lịch sử lớp 4 là điểm xuất phát của chặng đường tiếp thu lĩnh hội các kiến 
thức lịch sử của học sinh. Các em học sinh lớp 4 như những trang giấy trắng và 
người giáo viên hoàn toàn nắm trong tay việc tô điểm lên các màu sắc theo ý mình. 
Đó cũng chính là một lí do môn học này gây cho tôi nhiều hứng thú.
 Ngay từ đầu năm học, trong bài học đầu tiên, giáo viên cần cho học sinh thấy 
rõ được ý nghĩa của việc học môn Lịch sử. 
 Cần gây cho học sinh sự tò mò, muốn khám phá, tìm tòi, nghiên cứu. Giáo 
viên có thể đặt ra hệ thống các câu hỏi như:
 Các em có muốn biết đất nước ta được hình thành như thế nào không?
 Vì sao có những con đường mang tên Hùng Vương, Quang Trung,?
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 9 Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc
 Tên bài: Nhà Lý dời đô ra Thăng Long
 stt Thời gian Nhân vật Sự kiện
 1 Năm 1010 Vua Lý Công Uẩn Dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La và đổi 
 tên là thành Thăng Long.
 *Giải pháp 5: Kể chuyện lịch sử
 Chúng ta có một kho tàng truyện kể lịch sử rất phong phú và đa dạng. Ngay 
từ thuở nhỏ, các em học sinh đã được nghe, học về các câu chuyện này như: Mỵ 
Châu-Trọng Thủy, Sự tích bánh chưng bánh dày, Cờ lau tập trận, Sự tích thành cổ 
Loa, Sự tích hồ Hoàn Kiếm, Lá cờ thêu sáu chữ vàng,  Do vậy việc gắn mỗi câu 
chuyện đó với một giai đoạn, một sự kiện hay nhân vật lịch sử có thật chắc chắn sẽ 
khiến các em học sinh vô cùng thích thú. Bởi sau bài học đó, các em không chỉ biết 
được thêm những kiến thức mới mà các em còn được biết thêm thông tin về những 
câu chuyện kể đã thuộc từ lâu.
 Dưới đây là một số câu chuyện có thể liên hệ, sử dụng trong quá trình dạy 
học:
 Bài số Tên bài học Truyện kể có thể sử dụng
 Sự tích bánh Chưng, bánh Dày
 1 Nước Văn Lang Sơn Tinh, Thủy Tinh
 Thánh Gióng
 2 Nước Âu Lạc Mỵ Châu,Trọng Thủy
 Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ 
 6 Cờ lau tập trận
 quân
 Cuộc kháng chiến chống quân Bóp nát quả cam
 14
 xâm lược Mông-Nguyên Yết Kiêu
 16 Chiến tháng Chi Lăng Sự tích Hồ Gươm
 21 Trịnh Nguyễn phân tranh Một số mẩu chuyện về Trạng Quỳnh
 Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4
 11