Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học An toàn điện môn Công nghệ 8

 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Trong xu thế đổi mới và đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất 
nước, nền kinh tế, xã hội của nước ta trong những năm gần đây ngày càng phát triển 
với tốc độ cao. Nước ta cũng đạt được nhiều tiến bộ trong công cuộc điện khí hóa 
phục vụ đời sống và sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, góp phần nâng cao 
và cải thiện chất lượng cuộc sống của nhân dân. Nguồn cung cấp trên lưới điện quốc 
gia ngày càng phát triển. Nhiều làng quê vùng sâu, vùng xa nay đã có điện về thắp 
sáng, phục vụ sản xuất, kinh doanh. 
 Nhờ điện năng, năng suất lao động được nâng cao góp phần cải thiện đời sống, 
lao động chân tay dần dần đã được thay thế bằng máy móc, thúc đẩy sự phát triển 
khoa học kỹ thuật. Cho đến thời điểm này, đa số hộ dân của cả nước đã được sử dụng 
điện từ điện lưới quốc gia. 
 Điện thực sự đã góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Song 
điện cũng chính là nguyên nhân tiềm ẩn gây tai nạn nguy hiểm, nếu sơ ý hoặc thiếu 
hiểu biết khi tiếp xúc với điện sẽ bị tai nạn rất thương tâm kể cả đối với người sản 
xuất ra điện cũng như đối với người sử dụng nó. Thế nhưng, điều đáng quan tâm là 
trình độ hiểu biết về điện của nhiều người lại không tỷ lệ thuận với tốc độ điện khí 
hóa, với đà phát triển của khoa học, công nghệ. Do vậy, tình trạng sử dụng điện tùy 
tiện, bất cẩn, chủ quan gây nên những hậu quả đáng tiếc cũng ngày càng tăng.
 Như vậy, công tác tuyên truyền huấn luyện về an toàn điện trong sử dụng 
 điện cho mọi tầng lớp nhân dân cũng phải được coi trọng vì hiện nay việc sử dụng 
 điện ngày càng trở nên thông dụng. Do đó, dạy an toàn điện cho học sinh Trung học 
 cơ sở có tầm quan trọng đặc biệt không thể thiếu đối với học sinh khi học kỹ thuật 
 điện của chương trình công nghệ lớp 8. Bởi vì, khi các em học sinh đã hiểu rõ rằng: 
 Sử dụng điện phải đảm bảo an toàn và đúng mục đích thì mới phòng và tránh được 
 những tai nạn nguy hiểm do điện gây ra ngoài ý muốn. Từ đó bản thân các em sẽ có 
 ý thức hơn khi sử dụng điện trong học tập cũng như trong sinh hoạt hàng ngày. Song 
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 1 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 5. phương pháp nghiên cứu:
 - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
 - Đọc tài liệu để hệ thống hóa lý luận làm cơ sở cho nghiên cứu thực tế.
 - Phương pháp điều tra viết.
 - Làm một số trắc nghiệm 
 - Phương pháp quan sát đàm thoại.
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
 PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận: 
 Điện năng là động lực cho sự phát triển tự động hóa sản xuất và nâng cao đời 
sống con người. Điện rất cần cho sản xuất và đời sống con người, vì các tác dụng của 
dòng điện đều được ứng dụng vào khoa học kỹ thuật. Nhất là trong thời đại văn minh, 
khi mà những máy móc vật dụng con người sử dụng hàng ngày đề cần phải có điện. 
Cuộc sống con người và sản suất ngày nay gần như phụ thuộc vào điện, nếu vì một lý 
do gì đó mà mất điện thì mọi sinh hoạt của con người cũng như việc sản xuất chắc 
chắn đều bị ngưng trệ, sản phẩm bị đình đốn, có thể nói rằng chúng ta “sống chung 
với điện”
 Ngay khi sản xuất ra điện, khoa học cũng đã phân tích đầy đủ các tác dụng của 
dòng điện và đồng thời cũng phân tích các tác hại của dòng điện là rất nguy hiểm khi 
đi qua cơ thể người. Với mạng điện hạ áp, con người có thể bị nguy hiểm bởi hồ 
quang hay do điện giật. Với mạng điện cao áp, ngoài những nguy hiểm trên, con 
người có thể bị phóng điện qua không khí khi đến quá gần các bộ phận mang điện 
cao áp gây bỏng, làm chết người.
 Thực tế cho thấy phần lớn tai nạn về điện là do chạm phải vật mang điện, dẫn 
điện hoặc do vật có điện áp xuất hiện bất ngờ, những tai nạn điện này xãy ra thường 
do người sử dụng điện coi thường, không thực hiện các biện pháp an toàn khi sử dụng 
và sửa chữa điện. So với các tai nạn khác thì tai nạn điện cũng thuộc loại nguy cơ 
cao, có thể gây chết người trong thời gian rất ngắn và điều nguy hiểm nhất là người bị 
tai nạn điện không cảm nhận được mối nguy hiểm đe dọa mình.
 Theo pháp lệnh “Bảo hộ lao động” quy định mọi người tiếp xúc với dụng cụ, 
thiết bị điện đều phải được tổ chức học tập, huấn luyện chu đáo về an toàn điện. 
Ngoài ra việc tổ chức các lớp dạy nghề, phát triển các dịch vụ sửa chữa lắp đặt điện ở 
các khu vực nông thôn, đặc biệt vùng sâu vùng xa, những nơi có điện cũng rất cần 
thiết.
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 3 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 - Bị chấn thương do cường độ điện trường cao ở môi trường hay trạm biến áp 
cao áp, siêu cao áp chiếm: 0,08%
 Như vậy phần lớn các trường hợp bị tai nạn về điện là do chạm phải vật mang 
 điện, dẫn điện hoặc do vật có điện áp xuất hiện bất ngờ, những tai nạn này thường 
 xảy ra đối với những người không có chuyên môn và xảy ra ở các mạng điện có điện 
 áp thấp (380V/220V, 220V/127V).
 Qua số liệu trên cho thấy tai nạn điện là tai nạn nguy hiểm, có nguy cơ chết 
người cao và cần được phòng tránh. Làm sao tránh được những tai nạn điện trong khi 
có thể nói rằng: “Chúng ta sống chung với điện”? 
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
 a) Mục tiêu của giải pháp:
 Tình trạng tai nạn điện gây ra những hậu quả đáng tiếc ngày càng nhiều và mức 
độ ngày càng trở nên trầm trọng thì việc tìm ra các giải pháp nhằn giáo dục ý thức sử 
dụng điện an toàn và trang bị những kiến thức cơ bản để bảo đảm an toàn trong sử 
dụng điện là vô cùng cần thiết. Các giải pháp đưa ra nhằm phân tích cụ thể các tác hại 
và những nguyên nhân mà con người có thể bị tai nạn do điện gây ra, đồng thời trang 
bị những kiến thức cơ bản trong việc xử lý, ứng phó và cứu người khi có tai nạn điện 
xãy ra. Từ đó giúp người sử dụng ý thức được việc sử dụng điện cho an toàn, để tránh 
những hậu quả đáng tiếc. 
 b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:
 Để giảm thiểu các tai nạn về điện đối với người sử dụng và bảo vệ tài sản thì 
việc hiểu cơ bản các tác hại của dòng điện đối với con người và các biện pháp an toàn 
khi sử dụng và sửa chữa điện chúng ta cần phải biết:
 Thứ nhất: Tác hại của dòng điện khi đi qua cơ thể của con người:
 Như chúng ta đã biết dòng điện có các tác dụng như: Tác dụng nhiệt, tác dụng 
từ, tác dụng hóa học, tác dụng quang, tác dụng sinh lýVậy khi dòng điện đi qua cơ 
thể người có tác dụng sinh lý như sau:
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 5 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 Bất cứ bộ phận nào của cơ thể khi dòng điện đi qua đều nguy hiểm, nhưng tỷ lệ 
dòng điện qua tim quyết định mức độ nguy hiểm hơn đối với con người. Mức độ 
nguy hiểm nhất là khi dòng điện đi vào đầu rồi đi từ đầu qua tay xuống đất. Dòng 
điện đi từ chân này qua chân kia xuống đất ít nguy hiểm hơn.
 Đường đi của dòng Tỷ lệ dòng điện qua Tỷ lệ nạn nhân bị bất tỉnh 
 điện tim (%)
 Tay qua tay (%)3,3 83
 Tay phải qua chân 3,7 80
 Tay trái qua chân 6,7 87
 Đầu qua chân 6,8 88
 Đầu qua tay 7,0 92
 Chân qua chân 0,4 15
 - Thời gian dòng điện qua cơ thể:
 Thời gian càng dài, lớp da bị phá hủy trở nên dẫn điện mạnh hơn, rối loạn hoạt 
động chức năng của hệ thần kinh càng tăng nên mức độ nguy hiểm càng tăng.
 - Tần số của dòng điện qua người:
 Khi tần số của dòng điện qua người càng lớn thì điện kháng của người càng 
giảm và dòng điện sẽ tăng lên. Vì vậy mức độ nguy hiểm sẽ tăng theo tần số của 
dòng điện.
 Trong thực tế, mức độ nguy hiểm của dòng điện sẽ tăng trong khoảng tần số từ 
50Hz đến 60 Hz. Khi tần số lớn mức độ nguy hiểm sẽ lớn hơn và ngược lại.
 - Điên áp an toàn.
 Điện trở thân người không phải là hằng số mà phụ thuộc vào hàng loạt các yếu 
tố như tình trạng sức khoẻ, mức độ mồ hôi, môi trường làm việc mức độ nguy 
hiểm càng cao khi:
 + Da ẩm, bẩn hoặc mất lớp da ngoài,
 + Diện tích tiếp xúc với vật mang điện tăng.
 + Tiếp xúc với điện áp cao.
 Lấy mức dòng điện 20mA (là dòng điện làm cho con người không thể tách ra 
khỏi nguồn điện) làm cơ sở để tính điện áp an toàn :
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 7 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 Kiểm tra điện rò ra võ thiết bị
 - Dùng dây dẫn điện đúng mục đích:
 Không được dùng dây dẫn điện vào những mục đích khác ngoài mục đích dẫn 
điện. Không được dùng dây dẫn điện để phơi quần áo, chăn màn
 Phơi quần áo trên dây dẫn điện
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 9 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 Nối đất bảo vệ rò điện ra võ cho thiết bị
 3. Phương pháp cứu người bị tai nạn điện
 - Tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện :
 a) Nếu cắt được nguồn điện : Đây là trường hợp thuận lợi nhất nhưng phải bảo 
đảm nhanh chóng, chính xác.
 b) Nếu không cắt được nguồn điện:
 - Ở mạng hạ thế: Tìm các vật dụng cách điện như gỗ khô, đi dép, ủng cao su, 
lót tay bằng vải khô... tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.
 - Ở mạng cao thế: Phải có biện pháp an toàn, hoặc làm ngắn mạch bằng vật dẫn 
điện và khẩn trương báo cho trạm điện hoặc chi nhánh điện cắt điện từ các cầu dao 
trước, sau đó mới được tới gần nạn nhân và tiến hành sơ cứu.
 - Cấp cứu nạn nhân:
 Căn cứ hiện tượng cụ thể của nạn nhân mà có biện pháp cấp cứu :
 - Tách nạn nhân ra khỏi nơi chạm điện một cách nhanh chóng và an toàn cho 
 người cấp cứu nạn nhân, ( sơ cứu nạn nhân, đưa nạn nhân đến trạm y tế gần nhất).
 - Nếu nạn nhân bị ngất; Để nạn nhân nơi thoáng, nới áo quần, cho ngửi 
 Amoniac.
 - Nếu nạn nhân ngừng thở, tim ngừng đập: Phải tìm mọi cách hô hấp và làm 
 cho tim nạn nhân đập trở lại, trường hợp này nạn nhân phải được cứu chữa ngay, 
 càng nhanh càng nhiều hy vọng cứu sống.
 - Cấp cứu thường dùng một trong các phương pháp như: Phương pháp hô hấp 
 sấp, phương pháp hô hấp ngửa, hà hơi thổi ngạt.
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 11 Một vài kinh nghiệm giáo dục ý thức sử dụng điện an toàn thông qua các bài học “An 
 toàn điện” môn công nghệ 8.
 Hoạt động 1 : Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra tai nạn điện 
 - Em hãy cho biết tai nạn điện I. Vì sao xảy ra tai nạn điện ?
thường xảy ra do những nguyên nhân Tai nạn điện thường xãy ra do các 
nào ? nguyên nhân:
 1. Do chạm trực tiếp vào vật mang 
 điện:
 2. Do vi phạm khoảng cách an toàn 
 đối với lưới điện cao áp và trạm biến áp.
 3. Do đến gần dây dẫn có điện bị 
 - Yêu cầu hs quan sát vào h33.1sgk đứt rơi xuống đất.
em hãy điền chữ a,b,c vào chỗ () cho + Chạm trực tiếp vào dây dẫn điện 
thích hợp. trần không bọc cách điện hoặc day dẫn 
 hở cách điện
 + Sử dụng các đồ dùng điện bị rò 
 điện ra vỏ
 + Sửa chữa điện không cắt nguồn 
 - Khi ta đến gần đường dây cao áp điện, không sử dụng dụng cụ bảo vệ an 
và trạm biến áp có nguy hiểm không ? vì toàn điện
sao ? - Có, vì có thể bị phóng điện từ dây 
 điện cao áp qua đường không khí đến 
 - Yêu cầu hs quan sát bảng 33.1 Gv người, gây chết người.
giới thiệu khoảng cách an toàn lưới điện - Hs quan sát h33.1sgk.
cao áp.
 - Khi có dây điện bị đứt rơi xuống - Không.
đất ta có nên lại gần không ?
 Vậy khi thấy dây điện bị đứt, rơi - Phải báo ngay cho trạm quản lí 
xuống đất em phải làm gì ? điện gần đó.
 * Giáo dục sử dụng năng lượng tiết 
kiệm và hiệu quả:
 Trong các nguyên nhân trên, 
nguyên nhân nào gây tổn thất năng lượng 
điện nhiều?
 GV kết luận: dây dẫn bị đứt
 Giáo viên: Nguyễn Duy Tuấn 13