Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana

 Kinh nghiệm “Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường 
 PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana”
 MỤC LỤC
STT Nội dung Trang
 1 Chú thích phần viết tắt 2
 2 A. Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề. 3
 II. Mục đích (Mục tiêu) nghiên cứu 3
 3 B. Phần thứ 2: GIẢI QUYÉT VẤN ĐỀ 
 I. Cơ sở lý luận. 5
 II. Thực trạng. 6
 10
 III. Các giải pháp tiến hành để giải quyết vấn đề.
 12
 IV. Tính mới của giải pháp.
 13
 V. Hiệu quả SKKN.
 4 C. Phần thứ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
 I. Kết luận. 15
 II. Kiến nghị 15
 5 Tài liệu tham khảo 16
 1 Kinh nghiệm “Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường 
 PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana”
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 1. Lý do lý luận
 Học sinh trung học cơ sở (THCS) người dân tộc thiểu số (DTTS) cũng có 
những đặc điểm tâm lí chung như những học sinh THCS người Kinh cùng trang 
lứa. Tuy nhiên bên cạnh những đặc điểm chung đó các em có những nét đặc 
trưng riêng, những đặc trưng mang tính của tộc người và những đặc trưng do 
điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa tạo nên. Trong phạm vi bài viết này, tôi dựa 
trên những đặc điểm tâm sinh lí của học sinh THCS người DTTS và đi sâu tìm 
hiểu, phân tích một số đặc điểm tâm lí tiêu biểu mà ở trường Phổ thông dân tộc 
nội trú trung học cơ sở (PTDNT THCS) Krông Ana. 
 Là cán bộ quản lí, giáo viên công tác ở trường PTDTNT THCS cấp huyện, 
việc hiểu những đặc điểm tâm lí của học sinh THCS người DTTS là rất cần thiết 
bởi vì: 
 Nắm được những đặc điểm tâm lí của học sinh THCS người DTTS giúp 
cho giáo viên chọn giáo dục kỷ luật tích cực (GDKLTC) là phương pháp giáo 
dục thích hợp với từng đối tượng học sinh dân tộc trong trường PTDTNT THCS, 
nhằm phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, nâng cao 
được chất lượng và hiệu quả giáo dục ở trường PTDTNT THCS.
 2. Lý do thực tiễn:
 Đặc thù của các trường PTDTNT THCS Krông Ana gần 100% đối 
tượng học sinh là con em đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn 
huyện như: Êđê, Gia rai, Tày, Nùng, Mường, Thái Mỗi dân tộc có phong tục 
tập quán, ngôn ngữ khác nhau. Khi mới vào trường PTDTNT THCS các em còn 
nhỏ (Đa số dưới 13 tuổi) có không ít em chưa thành thạo tiếng phổ thông. Khả 
năng tiếp thu của các em còn chậm. Các em rất rụt rè trong giao tiếp. Trong 
trường, khi học sinh vi phạm các quy định, quy tắc của lớp, của trường, tùy mức 
độ vi phạm, các em sẽ bị kỷ luật theo mức độ và hình thức khác nhau. Trong 
thực tế có rất nhiều hình thức kỷ luật học sinh. Do ảnh hưởng của tư tưởng Nho 
giáo và cách giáo dục truyền thống “Yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”. 
“Miếng ngon nhớ lâu, đòn đau nhớ đời” nên nhiều giáo viên sử dụng các hình 
thức như mắng nhiếc, sỉ nhục, đánh, tát, phạt quỳ, bêu riếu Biện pháp cuối 
cùng của hình thức là đuổi học sinh. Biện pháp này thể hiện sự bất lực của giáo 
viên đặc biệt là giáo viên các trường có học sinh DTTS, vô hình dung chúng ta 
đẩy ra ngoài xã hội những “sản phẩm GD kém chất lượng” và đó chính là mầm 
mống của các hiện tượng tiêu cực gây rối loạn trật tự xã hội tại các vùng sâu, 
vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Hơn nữa hiện nay trong xã hội vấn nạn giáo viên 
dùng nhiều biên pháp kỷ luật học sinh không còn mang tính giáo dục như: Bắt 
học sinh đánh học sinh vi phạm, giáo viên cho học sinh uống nước của giẻ lau 
bảng. Thậm chí giáo viên đánh đập học sinh vẫn còn xảy ra không ít và nhiều lý 
do khác làm cho các em sợ thầy cô, ngại giao tiếp với thầy cô. Vì vậy tôi mạnh 
dạn đưa nội dung giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc thiểu số để 
toàn thể giáo viên trong trường nghiên cứu vận dụng vào việc giáo dục cho học 
 3 Kinh nghiệm “Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường 
 PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana”
 + Dạy học sinh tự hiểu hành vi của mình, tự có các sáng kiến và có trách 
nhiệm đối với sự lựa chọn của mình, biết tôn trọng mình và tôn trọng người 
khác. Nói cách khác giúp trẻ có một quá trình phát triển tư duy và có các hành vi 
tích cực có thể ảnh hưởng lâu dài đến cả cuộc đời con người.
 + Gây dựng mối quan hệ tôn trọng giữa giáo viên và học sinh.
 + Dạy cho học sinh những kỷ năng sống mà các em sẽ cần trong suốt cả 
cuộc đời.
 + Làm tăng sự tự tin và khả năng xử lý các tình huống khó khăn trong học 
tập và cuộc sống của các em.
 + Dạy cho học sinh biết cách cư xử nhã nhặn, không bạo lực, tôn trọng 
bản thân, biết thông cảm và tôn trọng quyền của người khác.
 Khi giáo viên áp dụng các nội dung GDKLTC như đã nêu trên, học sinh 
không cảm thấy bị xúc phạm dẫn đến chán nản, GDKLTC giúp cho việc tạo ra 
mối quan hệ thân thiết giữa giáo viên và học sinh, học sinh và học sinh, bố mẹ và 
con cái.
 + Mời phụ huynh tham gia vào các hoạt động tập thể do nhà trường, lớp tổ 
chức.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lý luận của vấn đề:
 1. Kỷ luật là gì:
 Chúng ta biết rằng kỷ luật là những quy tắc quy định, luật lệ mà con 
người phải thực hiện, chấp hành, tuân theo để đạt được mục tiêu đề ra.Kỷ luật là 
chìa khóa vạn năng giúp con người trở nên hoàn tất và thành công trong cuộc 
sống.
 Trong thực tế “kỷ luật” thường được hiểu nhầm là “khống chế” và “ 
trừng phạt” đặc biệt trừng phạt thân thể. Tuy nhiên, đó không phải là nghĩa thực 
của từ “kỷ luật” đối với học sinh.
 2. Giáo dục kỷ luật tích cực là gì?
 Quan điểm của giáo dục kỷ luật tích cực là: Việc mắc lỗi của học sinh 
được coi như lẽ tự nhiên của quá trình học tập và phát triển. Nhiệm vụ quan 
trọng của chúng ta là làm thế nào để học sinh tự nhận thức được bản thân, tự 
kiểm soát được hành vi, thái độ, trên cơ sở các nội quy, quy chế đã được xây 
dựng. Khi học sinh mắc lỗi, giáo viên là bạn, là anh, là chị, người mẹ, người cha 
chỉ cho các em nhận ra lỗi của mình để tự điều chỉnh. Việc tự nhận ra lỗi để điều 
chỉnh bản thân là cơ sở cho sự phát triển hoàn thiện nhân cách. Kỷ luật tích cực 
mang tính xây dựng và là biện pháp hiệu quả, nhằm tìm ra giải pháp giải quyết 
các tình huống mang tính thách thức trong lớp học và trong nhà trường. Giáo dục 
kỷ luật tích cực hỗ trợ việc dạy học và giáo dục các em học sinh DTTS. Giáo dục 
kỷ luật tích cực còn xây dựng sự tự tin của học sinh và long ham thích học tập 
cho các em.
 * Giáo dục kỷ luật tích cực là:
 5 Kinh nghiệm “Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường 
 PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana”
 Sự định hướng tri giác theo nhiệm vụ (học tập) đặt ra chưa cao. Các em 
thường bị thu hút vào những thuộc tính rực rỡ, màu sắc mới lạ ở bên ngoài đối 
tượng tri giác, do vậy các em khó phân biệt được đâu là thuộc tính bản chất, đâu 
là thuộc tính không bản chất.
 Khả năng tư duy hình học, vật lí của các em còn yếu. Các em có thể nhận 
ra từng dấu hiệu, thuộc tính đơn lẻ của sự vật, hiện tượng. Song quá trình tổng 
hợp khái quát để đi đến nhận xét chung lại hạn chế, khả năng kết hợp các giác 
quan yếu. Các em có thể nhận diện nhanh chóng các hình vẽ do giáo viên vẽ trên 
bảng, song để các em tự vẽ lại thì rất khó khăn, nhất là phải sử dụng dụng cụ học 
tập như Compa, thước kẻ.
 Tính kế hoạch và sự kiên trì quan sát trong quá trình học tập hạn chế. Các 
em không thể tập trung được lâu. Nếu giờ dạy thiếu đồ dùng dạy học trực quan, 
thiếu ngôn ngữ dân tộc để giải thích, giáo viên nói nhanh không nhấn mạnh nội 
dung quan trọng cần giáo dục, hoặc nói quá to thì sự chán nản của các em đến 
rất nhanh, khi đó các em không quan sát, không nói chuyện, không phá phách 
như học sinh người Kinh, các em vẫn ngồi yên, song trong đầu không hoạt động. 
Một giáo viên tâm sự “Giáo viên chỉ nói to hơn bình thường một chút là học sinh 
nghĩ là chúng tôi mắng các em, vì vậy chúng tôi phải thận trọng hơn khi giáo dục 
kỷ luật”.
 1.2 Đặc điểm nhận thức ngôn ngữ tiếng Việt
 Ngôn ngữ là công cụ để giao tiếp, là phương tiện để thực hiện quá trình 
nhận thức của bất cứ dân tộc nào trẻ em sinh ra đã nói tiếng mẹ đẻ. Các em giao 
tiếp bằng tiếng mẹ đẻ. Khi đến trường các em học bằng tiếng Việt, các em đã gặp 
khó khăn về ngôn ngữ trong học tập và giao tiếp.
 Qua thảo luận nhóm với học sinh, qua xem bài kiểm tra của các em, xem 
vở ghi chép hàng ngày của các em và quan sát các em giao tiếp với nhau Có 
thể kết luận nhận thức về ngôn ngữ tiếng Việt của học sinh DTTS:
 Vốn tiếng Việt của học sinh DTTS còn nghèo nàn;
 Các em hiểu rất ít về ngôn ngữ tiếng Việt;
 Khó khăn trong sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt;
 Khó khăn trong tư duy và nhận thức khoa học;
 Theo nhận thức của tôi, tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai của học sinh dân 
tộc nhưng không phải là ngoại ngữ. Học sinh dân tộc tiếp nhận tiếng Việt là tiếp 
nhận với trách nhiệm, tình cảm, nghĩa vụ và quyền lợi. Vấn đề quan trọng là giáo 
viên cần giúp học sinh khắc phục những chuyển di ngôn ngữ có hại và khai thác 
tốt các chuyển di ngôn ngữ có lợi, tôi nghĩ rằng chúng ta coi nhẹ khó khăn hay 
quá nhấn mạnh khó khăn của học sinh dân tộc khi học tiếng Việt đều là không 
đúng với khoa học dạy tiếng.
 1.3 Đặc điểm về tư duy:
 Tư duy là một quá trình tâm lí phản ánh những thuộc tính bản chất, 
những mối liên hệ bên trong có tính chất quy luật của sự vật hiện tượng trong 
 7 Kinh nghiệm “Giáo dục kỷ luật tích cực đối với học sinh dân tộc tại trường 
 PTDTNT trung học cơ sở huyện Krông Ana”
 Sự phát triển cơ thể của thiếu niên diễn ra mạnh mẽ nhưng không cân 
đối. Sự hoạt động tổng hợp của các tuyến nội tiết quan trọng nhất (tuyến yên, 
tuyến giáp trạng, tuyến thượng thận) tạo ra nhiều thay đổi trong cơ thể trẻ, trong 
đó sự nhảy vọt về chiều cao và sự phát dục.
 Là cán bộ quản lí, giáo viên công tác ở trường PTDTNT THCS cấp 
huyện, việc hiểu những đặc điểm tâm lí của học sinh THCS người DTTS là rất 
cần thiết. 
 Nắm được những đặc điểm tâm lí của học sinh THCS người DTTS giúp 
cho giáo viên lựa chọn được những phương pháp giáo dục thích hợp với từng đối 
tượng học sinh dân tộc, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học 
sinh, nâng cao được chất lượng và hiệu quả giáo dục ở trường PTDTNT THCS 
đặc biệt là giáo dục kỷ luật tích cực.
 2. Thực trạng về cách giáo dục kỷ luật của một số giáo viên.
 Khi chưa nắm biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực nếu có học sinh vi phạm 
các quy định, quy tắc của lớp, của trường thì có một số giáo viên trong trường 
thường dùng biện pháp trừng phạt thân thể bao gồm: trừng phạt về thể xác (đánh, 
véo, dùng vật để đánh, kéo tai, giật tóc, buộc học sinh phải ở trong một tư thế 
không thoải mái (quỳ, úp mặt vào tường) và trừng phạt về tinh thần (la mắng, 
nhiếc móc, hạ nhục, làm cho xấu hổ, chửi rủa làm cho khó xử)
 Trừng phạt về thân thể hay trừng phạt tinh thần đều không phải là giáo dục 
kỷ luật, trừng phạt làm đánh mất sự tự tin của học sinh, giảm ý thức kỷ luật và 
khiến cho học sinh không thích, thậm chí căm ghét trường học.
 Trừng phạt thân thể là việc làm đánh mất danh dự của học sinh, có thể để lại 
những vết sẹo trong tâm hồn của học sinh, khiến các em luôn có thái độ thù địch.
 Ảnh hưởng của trừng phạt đối với hành vi đạo đức lối sống của học sinh 
DTTS:
 + Việc giáo viên trừng phạt thân thể đối với học sinh vô tình đem tới cho trẻ 
một thông điêp sai lầm, rằng cứ dùng bạo lực là có thể giải quyết hết mọi việc. 
Từ đó trẻ bắt chước cách làm của người lớn rồi dùng bạo lực để giải quyết các 
bất đồng của mình với người khác.
 + Việc trừng phạt thân thể có xu hướng nuôi dưỡng thái độ thù địch, hung 
hăng, trái ngược với ý thức kỷ luật tự giác. Đôi khi do quá dạn đòn, trẻ sẽ trở nên 
chai lì. Bướng bỉnh, khó bảo, thậm chí chống đối.
 + Việc trừng phạt thân thể phá hủy mối quan hệ quan tâm, gắn bó, tin tưởng 
giữa giáo viên và học sinh. Có trẻ vì thế mà oán hận thù ghét người lớn, làm 
phản lại quá trình phát triển về mặt đạo đức, ảnh hưởng đến mối quan hệ thầy 
trò, từ đó sẽ bị mất niềm tin.
 + Trừng phạt thân thể làm giảm lòng tự trọng của trẻ, kích thích sự giận dữ, 
chống đối và đẩy các em tới chỗ muốn chạy trốn khỏi môi trường giáo dục, tệ hại 
hơn là nó gián tiếp dạy học sinh có thể giải quyết vấn đề bằng bạo lực.
 9