Sáng kiến kinh nghiệm Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường Mầm non

 Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường MN
 MỘT VÀI KINH NGHIỆM CUNG CẤP VỐN TIẾNG VIỆT CHO
 TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TRƯỜNG MẦM NON
 I. Phần mở đầu:
 1. Lý do chọn đề tài
 Ở tuổi mẫu giáo, trẻ phải nắm được vốn từ cần thiết đủ để cho chúng giao 
tiếp với bạn bè, người lớn, tiếp thu các tri thức ban đầu trong trường mầm non, 
chuẩn bị học tập ở trường phổ thông, tham gia sinh hoạt xã hội gần gũi với đời 
sống trẻ... Cho nên việc tạo cho trẻ được nghe, hiểu và được nói là hết sức cần thiết 
trong giáo dục ngôn ngữ. Ngôn ngữ nói, giao tiếp và đọc viết có ý nghĩa đặc biệt 
quan trọng đối với sự phát nhân cách của trẻ mầm non nói riêng, của con người và 
xã hội nói chung. Ở giai đoạn này trẻ đạt được những thành tích vĩ đại mà ở các 
giai đoạn sau không thể có được, trẻ học nghĩa và cấu trúc của từ, cách sử dụng từ 
ngữ để chuyển tải suy nghĩ và cảm xúc của bản thân, hiểu mục đích và cách thức 
con người sử dụng chữ viết. Cùng với quá trình lĩnh hội ngôn ngữ, trẻ lĩnh hội và 
phát triển các năng lực tư duy như xây dựng và biểu đạt ý tưởng, chia sẻ thông tin 
với người khác và tiếp nhận, đáp lại ý tưởng, thông tin của người khác. 
 Ngôn ngữ Tiếng Việt rất quan trọng đối với mọi người dân Việt Nam. Đặc 
biệt đối với dân tộc thiểu số. Song trong thực tế hiện nay đa số trẻ vùng sâu, vùng 
xa vùng dân tộc thiểu số, trước khi đến trường chỉ sống trong gia đình, ở các thôn 
bản nhỏ, trong môi trường tiếng mẹ đẻ. Do vậy trẻ chỉ nắm được tiếng mẹ đẻ ở 
dạng khẩu ngữ, trẻ biết rất ít hoặc thậm chí không biết Tiếng Việt. Trong khi đó 
Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức dùng trong trường Mầm non và cơ sở giáo dục 
khác. Vì vậy, cho đến nay nhìn chung việc dạy – học Tiếng Việt cũng như việc dạy 
học bằng Tiếng Việt ở các vùng dân tộc thiểu số chỉ đạt kết quả thấp. Do đó, việc 
cung cấp vốn Tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số là việc làm không thể thiếu và 
phải được tiến hành ngay từ bậc học Mầm non làm tiền đề cho các bậc học tiếp 
theo.
 Bản thân là một giáo viên, được phân công chủ nhiệm lớp Lá 5 phân hiệu 
Buôn Sah đa phần học sinh là người đồng bào dân tộc, tôi thấy rằng kỹ năng giao 
tiếp bằng tiếng Việt của trẻ còn rất hạn chế, trẻ thường phát âm không chuẩn và 
vốn từ, câu văn khi trẻ nói còn chưa đúng ngữ pháp Tôi đã rất băn khoăn, lo lắng 
đến chất lượng chăm sóc – giáo dục trẻ của lớp, tôi luôn cố gắng tìm những biện 
pháp để phát triển vốn Tiếng Việt cho trẻ, khuyến khích trẻ sử dụng Tiếng Việt để 
học và giao tiếp với cô, bạn bè giúp trẻ hoàn thiện Tiếng Việt trước khi bước vào 
lớp 1. Chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài “Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn 
Tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường Mầm non”
 Người thực hiện: H’ Ngoăc Hmõk Trang 1 Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường MN
quá trình học nói, chính vì vậy mà cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ, đặc biệt là Dân 
tộc thiểu số là vô cùng quan trọng. Bởi vì các cháu dân tộc thiểu số thường hay 
dùng tiếng mẹ đẻ, vốn Tiếng Việt của trẻ hạn chế, trẻ ít mạnh dạn, tự tin trong giao 
tiếp, nhất là với người lạ, vốn hiểu biết về thế giới xung quanh nghèo nàn nên ảnh 
hưởng đến việc sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp. Đối với trẻ dân tộc việc học 
Tiếng Việt giống như ngôn ngữ thứ hai của trẻ, trẻ sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong 
quá trình tiếp nhận ngôn ngữ Tiếng Việt. Điều này đòi hỏi người giáo viên phải 
khéo léo và linh hoạt trong quá trình truyền thụ ngôn ngữ Tiếng Việt cho trẻ.
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Phân tích đánh giá các vấn đề về thực 
trạng mà đề tài đặt ra.
 Để thực hiện được vấn đề này một cách có hiệu quả nâng cao chất lượng 
giao tiếp bằng tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số thì cần phải phát triển ngôn ngữ, 
bởi vì tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai của trẻ, sự phát triển ngôn ngữ là giúp trẻ 
tham gia trực tiếp vào các hoạt động khác, vì ngôn ngữ là phương tiện để giao lưu 
tình cảm, về mối quan hệ và cách ứng xử trong xã hội, là sự tìm tòi, khám phá thế 
giới tự nhiên, cuộc sống xung quanh trẻ. Nhưng đối với trẻ người đồng bào dân tộc 
quả là một vấn đề khó khăn, thêm vào đó sự bất đồng về ngôn ngữ giữa cô và trẻ 
đã gây nhiều khó khăn trong việc giao tiếp.Vì vậy, để nâng cao mục tiêu phát triển 
ngôn ngữ bằng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi dân tộc thiểu số thì người giáo 
viên trước hết phải tạo ra cho trẻ hứng thú ham thích đi học, và tạo cho trẻ hứng 
thú học tiếng Việt làm tiền đề để thích ứng với việc tập đọc, tập tô cần tạo được 
mọi cơ hội khuyến khích trẻ bộc lộ khả năng sáng tạo của cá nhân mình. Cần có 
những bài thơ, câu chuyện, bài thơ tranh chữ to, tranh minh hoạ, có tác dụng thúc 
đẩy sự phát triển bước đầu bằng ngôn ngữ đọc, ngôn ngữ viết ở trẻ. Song việc 
chuẩn bị cho quá trình giao tiếp bằng tiếng Việt thông qua tất cả các môn học, 
thông qua mọi hoạt động của trẻ, việc giao tiếp diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi cần phải 
tạo được môi trường cho trẻ hoạt động, tổ chức tiết học. Như vậy việc trẻ được trải 
nghiệm trong các hoạt động vui chơi tự nhiên đầy hứng thú, như một chủ thể tích 
cực.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
 a. Mục tiêu của giải pháp:
 Việc cho trẻ Dân tộc thiểu số làm quen với Tiếng việt là một việc làm hết 
sức cần thiết, tưởng chừng như rất dễ nhưng thực tế lại rất khó, khi nghĩ đến điều 
này, bản thân tôi luôn suy nghỉ nhiều về điều này và đặt ra nhiều câu hỏi “ Làm gì? 
Dạy trẻ làm quen với Tiếng việt là dạy cái gì ? Dạy như thế nào? Trẻ làm quen với 
tiếng việt với tư cách là bộ môn khoa học hay với tư cách là một công cụ, một 
phương tiện giao tiếp? Cách trả lời những câu hỏi trên sẽ liên quan tới việc lựa 
chọn nội dung, phương pháp cho trẻ dân tộc tiếp cận, làm quen dần với Tiếng việt. 
 Người thực hiện: H’ Ngoăc Hmõk Trang 3 Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường MN
 - Giờ chơi tự do tôi hay dẫn trẻ đến các góc trò chuyện và phát âm các từ có 
trong tranh, từ ở mỗi góc, tôi dạy trẻ phát âm nhiều lần và cho trẻ chỉ, phát âm chữ 
cái đã học qua nhiều lần như vậy trẻ lớp tôi phát âm chuẩn hơn và mạnh dạn hơn 
trong giao tiếp với cô, để từ đó tôi có những biện pháp phù hợp cũng như dành 
nhiều thời gian cho những trẻ đó hơn.
 - Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ ôn kiến thức đã học qua trò 
chuyện, đọc thơ, kể chuyện, chơi các trò chơi dân gian, cho trẻ đọc đồng dao, ca 
dao trong hoạt động này giúp trẻ phát âm thành thạo hơn, lưu loát hơn.
 - Giờ vui chơi (Hoạt động góc) tôi cho trẻ đóng các vai khác nhau, trẻ được 
giao lưu trao đổi mua bán và thể hiện hết vai chơi của mình, bên cạnh đó tôi luôn 
theo sát trẻ để kịp thời sửa sai uốn nén mỗi khi trẻ hỏi hoặc trả lời không trọng tâm 
hay trẻ dùng tiếng mẹ đẻ. Chính nhờ vậy mà lớp tôi đa số trẻ biết dùng từ để diễn 
đạt thành câu có nghĩa trong giao tiếp với bạn và với cô.
 - Giờ trả trẻ cũng như giờ chơi tự do tôi tạo mọi tình huống cho trẻ tiếp xúc 
với tiếng Việt, như tổ chức một số trò chơi và cô cùng tham gia với trẻ. Cho trẻ hát 
hoặc đọc các bài thơ có trong chương trìnhkhông những vậy tôi luôn tìm mọi 
cách để thay đổi hình thức giúp trẻ không thấy nhàm chán khi tham gia các hoạt 
động. Cứ như vậy trẻ ở lớp tôi đã có sự chuyển biến tốt, trẻ đã mạnh dạn hơn trong 
giao tiếp, không rụt rè mỗi khi cô gọi, không nhút nhát khi chơi với bạn
 * Biện pháp 3. Cung cấp vốn Tiếng việt cho trẻ thông qua các môn học 
khác:
 * Môn làm quen văn học:
 Người thực hiện: H’ Ngoăc Hmõk Trang 5 Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường MN
 - Trong lớp tôi cũng có một số cháu nói được tiếng phổ thông nhưng không 
nhớ mặt chữ cái hay từ ngữ của tiếng Việt, các cháu thể hiện theo bản năng bắt 
chướcchính vì vậy mà việc dạy trẻ làm quen với chữ cái sẽ giúp trẻ nhận biết 
được chính sát cấu tạo của các chữ cái cũng như cách phát âm, để từ đó trẻ có thẻ 
nghe, cảm nhận, phát âm và tìm được chữ cái tương ứng trong từ
 Ví dụ : Chủ đề “ Gia đình”
 Đề tài : Làm quen chữ cái e, ê. Cô tạo tình huống cho trẻ đến thăm nhà một 
bạn, bạn đó ở nhà rất ngoan và lớp mình có muốn ngoan giống bạn đó không, vậy 
bây giờ chúng mình hãy ngồi thật ngoan để xem mẹ bạn ấy tặng cho chúng mình 
món quà gì nhé ( và tất nhiên trẻ nào cũng muốn mình ngoan giống như bạn)
 - Cô có tranh “ Mẹ bế bé” dưới tranh cô có từ “Mẹ bế bé” cô cho trẻ đọc từ 
dưới tranh ( Cả lớp cùng đọc).
 - Cô đặt những câu hỏi cho trẻ trả lời : Trong từ “ Mẹ bế bé có bao nhiêu 
tiếng ?”
 - Để chỉ từ “ Mẹ bế bé” cô cũng có thẻ chữ cái rời ghép lại, bạn nào giỏi lên 
rút chữ đã học ( trẻ lên rút chữ đã học và phát âm)
 - Cô dẫn dắt tạo tình huống và giới thiệu hôm nay cô sẽ cùng với lớp mình 
làm quen với “những chữ cái dễ thương” hay “những chữ cái đáng yêu”nhằm lôi 
cuốn trẻ hứng thú hơn vào hoạt động. Cô phân tích cấu tạo của chữ cái e, ê, cô giới 
thiệu cách viết và cho trẻ phát âm chữ cái e, ê. Cô cho trẻ quan sát và so sánh đặt 
điểm của hai chữ cái, cô gợi ý cho trẻ nêu được điểm giống và khác nhau để từ đó 
giúp trẻ nhớ lâu hơnvà để khắc sâu hơn về đặc điểm, cấu tạo, và nhận biết chính 
xác các chữ cái, ta phải luôn tìm tòi, học hỏi và sưu tầm các trò chơi phù hợp với 
nội dung để tổ chức cho trẻ nhằm giúp trẻ nắm được các chữ cái không những thế 
mà còn giúp cho trẻ phát âm các chữ cái một cách chính xác hơn.
 - Ví dụ : Như trò chơi “ chiếc nón kỳ diệu” hay trò chơi “ Ô cửa bí mật” 
trẻ quay vào trúng chữ cái nào cho trẻ phát âm chữ cái đó
 - Cô cho trẻ chơi các trò chơi chữ cái:
 Ví dụ: Trò chơi tìm chữ cái I, t, c trong bài thơ " Làm nghề như bố" Tôi viết 
bài thơ lên giấy rô ki ( mỗi tờ một bài), tôi chia lớp làm 3 đội lên dùng bút tìm và 
gạch chân chữ I, t, c có trong từ có trong mỗi câu thơ, đội nào tìm gạch chân được 
nhiều chữ I, t, c thì chiến thắng và được tuyên dương.
 Ví dụ: Tôi cho trẻ nhận biết và phát âm chữ cái qua nhiều trò chơi khác như 
" Nối chữ cái với từ có chứa chữ cái đó". " Đưa chữ cái theo yêu cầu của cô" gắn 
trên đồ dùng, đồ chơi,...
 - Bên cạnh đó tôi luôn tranh thủ thời gian tự làm thêm một số đồ dùng
 Người thực hiện: H’ Ngoăc Hmõk Trang 7 Một vài kinh nghiệm cung cấp vốn tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở trường MN
 - Một hạn chế mà trẻ người đồng bào thường mắc phải, đó là nói thiếu dấu 
hoặc thêm dấu.
 Ví dụ : “ Con vịt” thì trẻ đọc là “con vit”
 “Con heo” thì trẻ đọc là “con hèo”
 - Tôi hướng dẫn các cháu cách phát âm đồng thời sửa sai kịp thời cho các 
cháu, khuyến khích, tuyên dương những trẻ phát âm đúng, sữa sai và hướng dẫn 
cho các cháu phát âm chưa đúng, giúp các cháu khắc phục cũng như hạn chế được 
lỗi mất dấu khi phát âm.
 - Với hình thức “ thi tài “ hay “ đố vui có thưởng”giữa cô và trẻ thì trẻ đã 
có thể nghe và hiểu được câu hỏi của cô.
 - Ví dụ : Chương trình “ Đố vui có thưởng” cô bốc thăm và đọc câu hỏi: 
Con chó là động vật sống ở đâu? Trẻ nào biết thì lắc xắc xô và được quyền trả lời : 
Thưa cô con Chó là động vật sống trong nhà
 * Hoạt động làm quen với toán :
 - Tôi luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học phù hợp với chủ điểm với đề tài 
điều này theo tôi nghĩ là rất cần thiết vì nó tạo cho trẻ sự hứng thú hơn khi được 
nhìn ngắm những đồ dùng đẹp, mới lạ đối với các cháu
 Ví dụ: Chủ đề “ Nghề nghiệp”
 - Đề tài : Đếm đến 7- nhận biêt nhóm đồ dùng có 7 đối tượng - chữ số 7 Với 
đề tài này tôi chuẩn bị rất nhiều đồ dùng các nghề như quốc, bay,tôi cho các 
cháu gọi tên và nói công dụng của từng đồ dùng, trẻ rất thích thú và rất vui khi 
mình nói đúng tên và công dụng của những đồ dùng đó. Mặc dù bên cạnh đó vẫn 
còn một số cháu dùng tiếng mẹ đẻ để gọi tên đồ dùng đó và với tình huống ấy tôi 
đã khuyến khích các cháu bằng cách: Ai gọi đúng tên đồ dùng thì được tham gia 
trò chơi cùng với cô. Và trẻ nào cũng muốn mình được tham gia cuộc chơi, trẻ đã 
cố gắng gọi tên đồ dùng bằng tiếng việt, và khi các cháu phát âm được các cháu rất 
vui.
 * Biện pháp 4. Kết hợp với phụ huynh giúp làm tăng vốn tiếng việt cho trẻ:
 Có thể nói thời gian của trẻ ở trường với cô giáo rất nhiều, nhưng nếu chúng 
ta biết phối hợp với gia đình của các cháu trong việc cung cấp vốn tiếng việt cho 
trẻ thì tôi nghĩ chắc chắn sẽ đạt kết quả tốt hơn. Chúng ta có thể gặp phụ huynh, 
trao đổi và phân tích cho phụ huynh của các cháu hiểu được những thuận lợi khi 
con của họ học nói, nghe và hiểu được tiếng Việt.
 Người thực hiện: H’ Ngoăc Hmõk Trang 9