Sáng kiến kinh nghiệm Công tác giảng dạy nhằm gây hứng thú học tập môn Hóa học 9

 “Một số kinh nghiệm trong công tác giảng dạy nhằm gây hứng thú học tập môn Hóa học 9”
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Đặt vấn đề
 Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã xác định: Giáo 
dục quốc dân nhằm mục tiêu hình thành và phát triển toàn diện nhân cách xã hội chủ 
nghĩa của thế hệ trẻ. Trong đó, phát triển giáo dục và đào tạo phải tuân theo nguyên lý: 
Học đi đôi với hành, giáo dục phải kết hợp với lao động sản xuất, lí luận phải gắn liền với 
thực tiễn, giáo dục nhà trường phải kết hợp với giáo dục xã hội.
 Trong hệ thống giáo dục quốc dân thì môn Hóa học là bộ môn khoa học thực 
nghiệm chuyên nghiên cứu các chất, sự biến đổi và ứng dụng của chúng.
 Qua thực tế giảng dạy bộ môn Hóa học cấp trung học cơ sở tôi nhận thấy phần lớn 
học sinh đều cho rằng các bộ môn thuộc khoa học tự nhiên trong đó có bộ môn Hóa học 
thường khô khan, khó hiểu. Điều này đã gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao 
chất lượng dạy và học bộ môn. Một thực trạng thường thấy ở học sinh, đặc biệt là những 
học sinh có học lực từ trung bình trở xuống thường rất khó tập trung trong giờ học bộ 
môn. Vấn đề đặt ra là bản thân mỗi giáo viên cần phải không ngừng học hỏi, tìm tòi các 
phương pháp, cách thức để có thể khơi dậy sự hứng thú cũng như sự nhiệt tình học tập 
của học sinh, nếu không sẽ dẫn đến tiết học trở nên nhàm chán, khó thành công. 
 Những tình huống diễn ra trong thực tiễn là những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống 
hằng ngày của con người, rất gần gũi và thân quen đối với chúng ta cũng như đối với các 
em học sinh. Việc sử dụng các tình huống thực tế, những bài thơ, những câu chuyện hay 
những thí nghiệm vui về hóa học... sẽ tạo cho các em một tâm thế học tập tốt, sự thích 
thú, muốn khám phá ra những kiến thức để lí giải những vấn đề đó. Từ đó yêu thích môn 
học hơn, chất lượng bộ môn được nâng cao hơn. 
 Trong đề tài này đối tượng nghiên cứu là một số kinh nghiệm trong công tác giảng 
dạy nhằm gây hứng thú học tập ở môn Hóa học 9.
 Phạm vi nghiên cứu học sinh khối 9 từ năm học 2017 – 2018 đến nay ở trường 
THCS Nguyễn Trãi - Huyện Krông Ana - Tỉnh Đăk Lăk.
 Từ những lí do trên cùng với những kinh nghiệm có được qua nhiều năm giảng dạy 
tại trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi cùng với sự giúp đỡ của các thầy cô, đồng 
nghiệp ...tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân tích lũy được trong quá 
trình giảng dạy và tôi chọn đề tài ‘‘ Một số kinh nghiệm trong công tác giảng dạy nhằm 
gây hứng thú học tập môn hóa học 9’’ rất mong được sự đóng góp của các thầy cô, bạn 
bè đồng nghiệp.
 2. Mục đích nghiên cứu
 Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tế giảng dạy từ đó tìm ra những giải pháp 
hợp lí tạo hứng thú học tập đối với bộ môn giúp học sinh có tư duy tốt, có khả năng học 
tập linh hoạt, biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng học 
tập của học sinh.
 Tìm tòi, nghiên cứu từ những nguồn tư liệu để đưa ra một số bài thơ, một số câu 
chuyện,các hiện tượng thực tế trong đời sống, tiến hành một số thí nghiệm vui liên quan 
đến kiến thức bài học, tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm gây hứng thú học tập cho học 
sinh từ đó vận dụng vào giảng dạy đạt hiệu quả cao nhất. 
 Người viết: Hoàng Thị Năm Trang 1 Trường THCS Nguyễn Trãi “Một số kinh nghiệm trong công tác giảng dạy nhằm gây hứng thú học tập môn Hóa học 9”
quan trọng trong việc rèn luyện cho học sinh các kỹ năng thực hành, các cách vận dụng 
những kiến thức của bộ môn vào thực tiễn cuộc sống.Để làm tốt được những vai trò 
này, mỗi giáo viên phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy 
tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, từ đó tạo được hứng thú học tập bộ môn 
giúp học sinh có khả năng tư duy, khả năng học tập linh hoạt, biết vận dụng kiến thức bộ 
môn vào thực tiễn, từ đó góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh.
 Qua quá trình giảng dạy tại trường bản thân tôi nhận thấy rằng trong mỗi tiết học 
mà giáo viên chỉ tiến hành theo những phương pháp thông thường là tổ chức các hoạt 
động dạy học theo như các trình tự trong sách giáo khoa và cung cấp cho các em các nội 
dung kiến thức trong đó thì tiết học sẽ trở nên khô khan, không tạo được tâm thế học tập 
tốt cho các em, không gây được hứng thú học tập của học sinh, các em tiếp thu bài một 
cách thụ động, điều này dẫn đến học sinh học mang tính chất học vẹt, không nắm được 
kiến thức trọng tâm, khả năng tổng hợp cũng như vận dụng kiến thức vào thực tiễn còn 
hạn chế đã dẫn đến kết quả học tập bộ môn còn thấp. Chính vì vậy tôi đã tìm tòi, sưu tầm 
những tình huống thực tế, các bài thơ, một số câu chuyện vui, thí nghiệm vui liên quan 
đến kiến thức bộ môn để áp dụng ở một số tiết dạy và đã kích thích được hứng thú học 
tập của các em học sinh, làm nảy sinh trong các em suy nghĩ muốn khám phá ra những 
kiến thức và có thể áp dụng những kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề trong 
thực tiễn, từ đó các em cảm thấy môn Hóa học trở nên gần gũi hơn, các em yêu thích 
môn học hơn và chất lượng bộ môn cũng được nâng cao.
 2. Thực trạng
 Phương pháp dạy học truyền thống là phương pháp dạy học mà nhiều giáo viên 
thường sử dụng trong những năm qua. Ở phương pháp này chủ yếu là hoạt động của giáo 
viên trong đó: giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học cũng như cung cấp các nội dung 
kiến thức như trình tự có trong sách giáo khoa. Phương pháp này có ưu điểm là học sinh 
nắm được nội dung kiến thức của bài, ngay trong tiết học học sinh có thể trả lời được 
những câu hỏi liên quan có trong sách giáo khoa. Tuy nhiên, khi dạy học theo phương 
pháp này vẫn còn nhiều hạn chế như: Học sinh học bài còn mang tính chất học vẹt, các 
em tiếp thu bài một cách thụ động nên không nắm được nội dung kiến thức trọng tâm dẫn 
đến rất nhanh quên, bên cạnh đó khả năng tư duy còn hạn chế, khả năng vận dụng các 
kiến thức bộ môn vào thực tiễn còn kém, điều này thể hiện qua kết quả ở các bài kiểm tra 
của các em còn thấp, khi gặp các vấn đề thực tiễn có liên quan đến kiến thức của môn 
học các em còn lúng túng hoặc không giải đáp được.
 Ở lứa tuổi trung học cơ sở, các em học sinh có sự phát triển mạnh mẽ về tâm sinh lí, 
các em rất tò mò, muốn tìm hiểu cũng như giải đáp được những vấn đề nảy sinh trong 
cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy nhiều giáo viên ít chú trọng đến 
việc đưa các vấn đề thực tế vào trong giảng dạy. Điều này đã làm cho các em cảm thấy 
các kiến thức của môn học trở nên khô khan, xa lạ từ đó các em ít hứng thú hơn đối 
với môn học. Mặt khác, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin các em học sinh 
có rất nhiều các sân chơi khác như: Facebook, Zalo, Zing Me, Game onlineđiều này đã 
gây nên ảnh hưởng rất lớn đến các em, sự tập trung cũng như sự hứng thú học tập của các 
em ngày càng bị giảm sút, các em học tập rất thụ động, không nắm được kiến thức trọng 
tâm. Vì vậy, chất lượng học tập bộ môn vẫn còn thấp.
 Kinh tế của nhiều gia đình học sinh còn rất khó khăn nên nhiều phụ huynh ít quan 
tâm đến việc học tập của con em mình, bên cạnh đó khi đến lớp các em không nắm được 
 Người viết: Hoàng Thị Năm Trang 3 Trường THCS Nguyễn Trãi “Một số kinh nghiệm trong công tác giảng dạy nhằm gây hứng thú học tập môn Hóa học 9”
vệ môi trường, biết chăm sóc, bảo vệ sức khỏe con người và giáo dục đạo đức lối sống 
cho các em học sinh.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 Trước những thực trạng trên, bản thân tôi đã mạnh dạn đưa ra các giải pháp đã rút 
ra được từ nhiều năm giảng dạy tại trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi. Nhằm mục đích 
trao đổi với đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường để cùng nhau tháo gỡ những mặt còn 
hạn chế của công tác giảng dạy bộ môn Hóa học nói chung và bộ môn Hóa học 9 nói 
riêng trong trường học. Từng bước đưa chất lượng bộ môn ngày càng đi lên, góp phần 
nâng cao hiệu quả giáo dục.
 Trong quá trình giảng dạy môn Hóa học 9 ở trường THCS Nguyễn Trãi tôi đã tìm 
tòi, sưu tầm và đúc kết được một kinh nghiệm và đã sử dụng trong giảng dạy trong môn 
Hóa học 9 và bước đầu đã mang lại hiệu quả. Tôi xin mạnh dạn đưa ra đây để cùng trao 
đổi với bạn bè đồng nghiệp.
 Giải pháp 1: Sử dụng các tình huống thực tế trong giảng dạy:
 Chúng ta luôn thích tìm hiểu những điều mới lạ vì nó đem lại cho chúng ta những 
thông tin bổ ích, thú vị, biết thêm những thông tin mới lạ của thế giới xung quanh là nhu 
cầu không thể thiếu giúp chúng ta tồn tại và phát triển. Khi được cung cấp những thông 
tin thực tế, các em học sinh sẽ quan tâm và hứng thú tìm hiểu sự việc đó. Việc giáo viên 
khai thác, cung cấp những kiến thức mới lạ về hóa học sẽ giúp các em hiểu rõ tầm quan 
trọng của hóa học đối với đời sống và sản xuất.
 Khi dạy bài 2: Một số Oxit quan trọng
 Giáo viên đặt câu hỏi khi vào bài nhằm kích thích tính tò mò của học sinh như: Tại 
 sao khi cho vôi sống vào nước, ta thấy khói bốc lên mù mịt, nước vôi như bị sôi lên và 
 nhiệt độ hố vôi rất cao có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của người và động vật. Ta 
 cần tránh xa hố đang tôi vôi hoặc sau khi tôi vôi ít nhất 2 ngày ?
 Sau khi học xong phần Canxi oxit giáo viên cho học sinh trả lời câu hỏi trên và bổ 
sung.
 Giải thích: 
 Khi tôi vôi đã xảy ra phản ứng tạo thành canxi hiđroxit:
 CaO + H2O Ca(OH)2
 Phản ứng này tỏa rất nhiều nhiệt nên làm nước sôi lên và bốc hơi đem theo cả 
những hạt Ca(OH)2 rất nhỏ tạo thành như khói mù trắng. Do nhiệt tỏa ra nhiều nên nhiệt 
độ của hố vôi rất cao. Do đó người và động vật cần tránh xa hố vôi để tránh rơi xuống hố 
vôi tôi gây nguy hiểm đến tính mạng.
 Khi học xong phần lưu huỳnh đioxit giáo viên đặt câu hỏi: Theo em “hiện tượng 
mưa axit” là gì? Tác hại như thế nào? 
 Học sinh thảo luận theo nhóm và trả lời, sau đó giáo viên nhận xét và bổ sung.
 Giải thích: 
 Khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ đốt trong (ô tô, xe máy) có chứa 
các khí SO2, NO, NO2,Các khí này tác dụng với oxi O 2 và hơi nước trong không khí 
 Người viết: Hoàng Thị Năm Trang 5 Trường THCS Nguyễn Trãi “Một số kinh nghiệm trong công tác giảng dạy nhằm gây hứng thú học tập môn Hóa học 9”
 Học sinh khá thích thú với những kiến thức mà các em được lĩnh hội, các em có thể 
ứng dụng kiến thức này vào thực tế.
 Khi dạy bài 9: Tính chất hóa học của muối
 Sau khi học xong bài 9: Giáo viên đặt ra một câu hỏi liên quan đến thực tế mà các 
gia đình nông thôn gặp rất nhiều: Tại sao khi nấu nước giếng ở một số vùng, lâu ngày 
thấy xuất hiện lớp cặn ở đáy ấm? Cách tẩy lớp cặn này như thế nào?
 Giải thích: 
 Trong tự nhiên, nước ở một số vùng là nước cứng tạm thời – là nước có chứa các 
muối axit như: Ca(HCO3)2 và Mg(HCO3)2.
 Khi nấu nước lâu ngày thấy xảy ra phương trình hóa học:
 Ca(HCO3)2 CaCO3↓ + CO2↑ + H2O
 Mg(HCO3)2 MgCO3↓ + CO2↑ + H2O
 Do CaCO3 và MgCO3 là chất kết tủa nên lâu ngày sẽ đóng cặn. Để tẩy lớp cặn này 
thì dùng giấm (dung dịch CH3COOH 5%) cho vào ấm đun sôi để nguội khoảng một đêm 
rồi rửa sạch.
 Mục đích của câu hỏi này là cung cấp cho học sinh một số vấn đề có trong đời sống 
từ đó có thể giải thích được bản chất vấn đề nhằm kích thích sự hưng phấn trong học tập. 
Đây là hiện tượng mà học sinh có thể quan sát và thực hiện được dễ dàng.
 Khi dạy bài 10: Một số muối quan trọng.
 Sau khi học xong bài giáo viên đặt câu hỏi: Vì sao nước mắt lại mặn ?
 Học sinh khá hứng thú và tò mò với câu hỏi trên.
 Giải thích: 
 Nước mắt mặn vì trong nước mắt có tới 6 gam muối. Nước mắt sinh ra từ tuyến lệ 
nằm phía trên mi ngoài của nhãn cầu. Nước mắt có tác dụng bôi trơn nhãn cầu làm cho 
nhãn cầu không bị khô, bị xước và vì có muối nên còn có tác dụng hạn chế bớt sự phát 
triển của vi khuẩn trong mắt.
 Khi dạy bài 16: Tính chất hóa học của kim loại
 Sau khi học xong bài giáo viên đặt câu hỏi: Vì sao ta hay dùng bạc để “đánh gió” 
khi bị bệnh cảm ?
 Giải thích: 
 Khi bị bệnh cảm, trong cơ thể con người sẽ tích tụ một lượng khí H 2S tương đối 
cao. Chính lượng H2S sẽ làm cho cơ thể mệt mỏi. Khi ta dùng Ag để đánh gió thì Ag sẽ 
tác dụng với khí H2S. Do đó, lượng H2S trong cơ thể giảm và dần sẽ hết bệnh. Miếng Ag 
sau khi đánh gió sẽ có màu đen xám:
 4Ag + 2H2S + O2 → 2Ag2S↓ + 2H2O
 (đen)
 Hiện tượng “đánh gió” đã được ông bà ta sử dụng từ rất xa xưa cho đến tận bây giờ 
để chữa bệnh cảm. Cách làm này rất có cơ sở khoa học mà mọi người cần phải biết. 
 Người viết: Hoàng Thị Năm Trang 7 Trường THCS Nguyễn Trãi