Sáng kiến kinh nghiệm Chỉ đạo dạy học gắn với thực tiễn ở trường THPT Anh Sơn 3

 SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
 SÁNG KIẾN CHỈ ĐẠO DẠY HỌC GẮN VỚI THỰC TIỄN
V Ở TRƯỜNG THPTANH SƠN 3
 Lĩnh vực: Quản lí
 •k-k-k
 Tác giả: Trương Thị Kiều Thủy
 Năm thực hiện: 2021-2022
 Điện thoại: 0949996336
 Anh Sơn, tháng 4 năm 2022 17 3.12. Khuyến khích nghiên cứu và sáng tạo khoa học kĩ thuật 32
 dành cho học sinh
18 3.13. Chế biến các món ăn từ lương thực, thực phẩm địa 34
 phương
19 3.14. Tổ chức các hội thi cấp trường 34
 III. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
20 3.1. Đánh giá hiệu quả hoạt động của hoạt động dạy học gắn 37
 với thực tiễn ở trường THPT Anh Sơn 3.
 3.2. Khảo sát hiệu quả giáo dục và mức độ hứng thú của học 
21 sinh trường THPT Anh Sơn 3 qua hoạt động trải nghiệm thực 37
 tiễn.
22 IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM 39
 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
23 42
24 LỜI CẢM ƠN 44
25 MỤC LỤC 45 2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Các giải pháp chỉ đạo dạy học gắn với thực tiễn ở trường 
THPT Anh Sơn 3. Đánh giá các kết quả thực nghiệm dạy học gắn với thực tiễn trong 
các hoạt động giáo dục của nhà trường.
3. Phạm vi nghiên cứu:
 Đề tài tập trung vào phạm vi nghiên cứu các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn dạy 
học định hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học theo Chương trình GDPT 
2018 ; việc chỉ đạo xây dựng Kế hoạch giáo dục của các môn học vừa phù hợp với 
tình hình thực tiễn nhà trường; vừa đáp ứng yêu cầu của định hướng dạy học phát 
triển phẩm chất, năng lực người học.
 Đề tài tập trung vào việc áp dụng các giải pháp dạy học gắn với thực tiễn trong 
từng bộ môn ở trường THPT Anh Sơn 3; để từ đó đưa ra được các giải pháp chung 
có thể áp dụng đồng bộ cho tất cả các môn học trong chương trình và áp dụng được 
trong nhiều năm học, phù hợp với chương trình sách giáo khoa mới - thực hiện từ 
năm học 2022-2023.
4. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài hướng vào đối tượng nghiên cứu là: Việc xây dựng 
Kế hoạch giáo dục bộ môn; việc triển khai các hình thức tổ chức dạy học theo định 
hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học; hoạt động dạy, học của giáo viên 
và học sinh.
5. Đóng góp của đề tài
 Đề tài đóng góp những giải pháp vào việc chỉ đạo và thực hiện có hiệu quả 
việc dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học ở trường 
THPT.
 Đề tài cũng tập hợp được những tư liệu quan trong từ các hoạt động dạy của 
giáo viên, hoạt động học của học sinh vào kho học liệu của trường, của ngành để 
giúp giáo viên lấy làm tư liệu dạy học theo định hướng CTGDPT 2018. thiết bị dạy học, đặc biệt là công cụ tin học và các hệ thống tự động hoá của kĩ thuật số.
 Tuỳ theo mục tiêu, tính chất của hoạt động, học sinh được tổ chức làm việc độc lập, 
làm việc theo nhóm hoặc làm việc chung cả lớp nhưng phải bảo đảm mỗi học sinh được 
tạo điều kiện để tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập và trải nghiệm thực tế.
1.2. Dạy học theo yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất
1.2.1. Đặc trưng của dạy học phát triển năng lực và phẩm chất
Dạy học phát triển năng lực và phẩm chất là quan điểm dạy học trong đó mục tiêu 
được cụ thể hóa bằng yêu cầu cần đạt. Trong đó, mỗi năng lực và phẩm chất được 
mô tả chi tiết cấu trúc các tiêu chí, chỉ báo. Chuẩn đầu ra đạt được thông qua tổ chức 
dạy học nội dung ứng với công thức sau:
 NĂNG LỰC = KIẾN THỨC x KỸ NĂNG x THÁI ĐỘ x TÌNH HUỐNG
Dạy học phát triển năng lực có những đặc trưng sau:
- Mục tiêu dạy học: Phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của người học; chú 
trọng vận dụng kiến thức vào tình huống thực tiễn, chuẩn bị năng lực giải quyết các 
tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, giúp người học thích ứng với sự thay đổi 
của xã hội.
- Nội dung dạy học: Nội dung và hoạt động cơ bản trong các môn học được liên kết 
với nhau, gắn với tình huống thực tiễn. Chương trình chỉ quy định những nội dung 
chính nhằm đạt được kết quả đầu ra, gắn với việc hình thành và phát triển năng lực.
- Phương pháp dạy học: Người dạy tổ chức, tư vấn, hỗ trợ giúp người học tự lực, 
tích cực và sáng tạo trong học tập; Chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp, 
kỹ thuật, thủ thuật dạy học tích cực giúp người học trải nghiệm thực tế tìm kiếm và 
vận dụng kiến thức.
- Hình thức tổ chức dạy học: Chú trọng các hình thức học cá nhân, học hợp tác với 
các hoạt động đa dạng như hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học, trải 
nghiệm sáng tạo, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin.
- Môi trường học tập: Đa dạng ở trên lớp, ngoài lớp, ngoài trường đặc biệt là vườn 
trường, xưởng trường, vận dụng trong đời sống thực tế. Môi trường học tập đa dạng, 
linh hoạt phát huy được tính sáng tạo của người học, có sự hỗ trợ hoặc tham gia của 
các tổ chức xã hội và gia đình.
- Đánh giá kết quả: Dựa vào tiêu chí hoặc bộ công cụ chủ yếu hướng vào năng lực 
đầu ra, tính đến sự tiến bộ, tư vấn cho người học biện pháp thay thế bằng phương 
thức học tập hiệu quả; chú trọng vào các sản phẩm học tập và khả năng vận dụng 
trong các tình huống thực tiễn.
1.2.2. Sự khác nhau giữa dạy học tiếp cận nội dung và tiếp cận năng lực Kiến thức là cơ sở để hình thành năng lực, những loại kiến thức khác nhau, 
tạo nguồn để học sinh có được các giải pháp tối ưu hoặc có cách ứng xử phù hợp 
trong bối cảnh phức tạp. Khả năng đáp ứng thực tiễn là đặc trưng của năng lực, tức 
là vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ cần thiết trong từng hoàn cảnh cụ thể.
Những kiến thức có ích để rèn luyện năng lực là những kiến thức mà học sinh tự 
kiến tạo. Mức độ năng lực phụ thuộc vào mức độ phù hợp của kiến thức mà học sinh 
huy động vào giải quyết vấn đề đó. Sự phát triển năng lực không diễn ra theo tuyến 
tính, từ đơn giản đến phức tạp, từ bộ phận tới toàn thể mà được kiến tạo trên cơ sở 
mức độ phức tạp và đa dạng của vấn đề.
 Điểm xuất phát để sử dụng và phát triển năng lực là toàn cảnh thách thức cần 
vượt qua, còn điểm đến là phương án tối ưu để giải quyết vấn đề hoặc cách ứng xử 
phù hợp trong tình huống đã cho. Rèn luyện năng lực được tiến hành theo đường 
xoắn ốc, trong đó các năng lực có trước được sử dụng để kiến tạo kiến thức mới, và 
đến lượt mình, kiến thức mới đặt cơ sở để hình thành những năng lực mới. Như vậy, 
năng lực chỉ được hình thành khi quá trình dạy học lấy việc học làm gốc.
1.2.3.3. Chỉ dạy học những vấn đề cốt lõi
 Rèn luyện năng lực đòi hỏi phải có thời gian, lặp đi lặp lại mới có thể tăng 
cường lực năng lực cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Nếu chương trình tập trung rèn 
luyện năng lực thì chỉ nên tập trung vào một số năng lực chọn lọc và lượng kiến thức 
tương ứng để học sinh có đủ thời gian rèn luyện, kiến tạo và phát triển những năng 
lực đó.
 Trong thời gian học tập tại trường, học sinh phải rèn luyện, kiến tạo những 
năng lực theo yêu cầu của chương trình. Từ đó kiến tạo những kiến thức, kĩ năng 
mới để thích nghi với môi trường sống luôn thay đổi. Vì vậy phải xác định được các 
năng lực xuyên suốt chương trình đào tạo với tư cách là công cụ để học tập suốt đời.
1.2.3.4. Học tích hợp, phương pháp luận và học cách kiến tạo kiến thức
 Đặc trưng của thể giới hiện đại là sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng trong 
tất cả các lĩnh vực khoa học và đời sống. Mức độ năng lực cần thiết để thích ứng với 
thực tế đó cũng ngày càng tăng. Vì vậy, học sinh phải học tích hợp, học phương pháp 
luận, học cách kiến tạo kiến thức để rèn luyện khả năng kết hợp các nguồn kiến thức 
khác nhau. Từ đó, học sinh mới có khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp trong 
cuộc sống lao động sau này.
1.2.3.5. Mở cửa trường phổ thông ra thế giới bên ngoài
 Trường phổ thông không phải là đích đến mà chỉ là nơi chuẩn bị cho học sinh 
sẵn sàng bước vào cuộc sống lao động hoặc học cao hơn. Mở cửa trường phổ thông 
là cách tốt nhất để học sinh có cơ hội vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học để giải 
quyết các vấn đề khác nhau đang diễn ra trong xã hội. Đây cũng là phương - Bản chất của HĐTNST chính là hoạt động giáo dục theo nghĩa hẹp (trước 
đây), được tổ chức theo phương thức trải nghiệm sáng tạo.
 - Tổ chức HĐTNST là quá trình tổ chức các loại hình hoạt động giáo dục và 
các mối quan hệ giao tiếp phong phú, đa dạng cho học sinh.
 - HĐTNST được tổ chức theo phương thức trải nghiệm
 - Giáo dục thông qua sự trải nghiệm có liên quan chặt chẽ với: học đi đôi với 
thực hành, học thông qua làm.
 1.3.4. So sánh hoạt động trải nghiệm sáng tạo với hoạt động dạy học
 Đặc trưng Hoạt động dạy học Hoạt động trải nghiệm sáng tạo
 - Hình thành và phát triển - Hình thành và phát triển những 
 Mục đích hệ thống tri thức khoa học, phẩm chất nhân cách, tư tưởng, ý chí, 
 năng lực nhận thức và kỹ 
 chính tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và 
 năng trí tuệ của học sinh. những năng lực chung cần có ở con 
 người trong xã hội hiện nay.
 Chức năng - Thực hiện nhiệm vụ giáo - Thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo 
 nhiệm vụ dục trí tuệ. đức, thẩm mỹ, sức khỏe, ....
 - Kiến thức khoa học, nội - Kiến thức thực tiễn gắn bó với đời 
 dung gắn với các lĩnh vực sống, địa phương, có tính giáo dục, 
 chuyên môn.
 Nội dung tổng hợp từ nhiều môn học; dễ vận 
 dụng vào thực tế.
 chính - Được thiết kế thành các 
 phần chương, bài, có mối - Được thiết kế thành các chủ đề có 
 liên hệ lôgic chặt chẽ. tính mở, không yêu cầu mối liên hệ 
 chặt chẽ giữa các vấn đề.
 - Đa dạng, có quy trình - Đa dạng, phong phú, mềm dẻo, 
 chặt chẽ, hạn chế về không linh hoạt, mở về không gian, thời 
 gian, thời gian, quy mô và gian, quy mô, đối tượng và số 
 đối tượng tham gia... lượng...
 - Học sinh ít cơ hội trải 
 nghiệm
 Hình thức tổ - Học sinh có nhiều cơ hội trải 
 chức - Người chỉ đạo, tổ chức nghiệm
 họat động học tập chủ yểu - Có nhiều lực lượng tham gia chỉ 
 là giáo viên đạo, tổ chức các hoạt động trải 
 nghiệm với các mức độ khác nhau 
 (giáo viên, phụ huynh, nhà hoạt động 
 xã hội, chính quyền, doanh nghiệp...) 2. Cơ sở thực tiễn
 2.1. Chỉ đạo dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học 
sinh theo Chương trình GDPT 2018 của Bộ GD&ĐT và của ngành GD&ĐT Nghệ An.
2.1.1. Định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục của Bộ GD&ĐT
 Tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo Nghị quyết 
29/NQ-TW ngày 4/11/2013, Bộ GD&ĐT đã ban hành công văn số 4612/BGDĐT-
GDTrH ngày 03/10/2017 về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ 
thông hiện hành theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh.
 Ngày 18/12/2020 Bộ giáo dục đã ban hành Công văn số 5512 về tổ chức kế 
hoạch giáo dục của nhà trường. Theo đó ban hành kèm theo Công văn 5512 là các 
phụ lục về mẫu giáo án theo Công văn 5512, khung kế hoạch giáo dục của giáo viên, 
khung kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục, khung kế hoạch dạy môn học, mẫu 
phiếu đánh giá bài dạy...
2.1.2. Chỉ đạo đổi mới giáo dục của ngành GD&ĐTNghệ An
 Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Bộ, từ năm học 2017-2018, Sở GD&ĐT 
Nghệ An đã giao cho các trường THPT chủ động trong việc xây dựng phân phối 
chương trình bộ môn và triển khai Kế hoạch bài học theo định hướng chuẩn kiến 
thức, kĩ năng, thái độ hướng tới mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực người học.
 Từ năm học 2020-2021, Sở GD&ĐT Nghệ An đã chỉ đạo các nhà trường 
THPT xây dựng và thực hiện Kế hoạch giáo dục nhà trường để phù hợp với tình hình 
thực tế theo tinh thần tự chủ và trình Sở phê duyệt. Định hướng xây dựng Kế hoạch 
giáo dục nhà trường gắn dạy học với thực tiễn trên cơ sở các nội dung sau:
 - Tiếp tục thực hiện giáo dục tích hợp với mục tiêu giáo dục đạo đức, lối sống, 
kỹ năng sống; giáo dục pháp luật: Lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức, lối sống, 
kĩ năng sống trong các chương trình môn học/hoạt động giáo dục, bao gồm: học tập 
và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phổ biến, giáo dục pháp 
luật; phòng chống tệ nạn xã hội và phòng, chống tham nhũng; chủ quyền Quốc gia 
về biên giới, biển đảo,...
 - Thực hiện hiệu quả các phương pháp và hình thức dạy học, giáo dục theo định 
hướng phát triển năng lực học sinh: Xây dựng kế hoạch dạy học các chủ đề/bài học 
đảm bảo các yêu cầu về phẩm chất, năng lực người học; Tổ chức các hoạt động học 
phù hợp; thực hiện giáo dục trong nhà trường gắn với thực tiễn địa phương, tăng 
cường các hình thức dạy học tại di sản, trang trại, công xưởng, cơ sở sản xuất, kinh 
doanh, dịch vụ trên địa bàn; thực hiện giáo dục STEM ; khuyến khích giáo viên, học 
sinh tích cực tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học, tham gia Cuộc thi KHKT; tổ 
chức, thu hút học sinh tham gia các hoạt động góp phần phát triển năng lực học