Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS

 MỤC LỤC:
 STT NỘI DUNG TRANG
1 Mục lục 1
2 Phần 1: Mở đầu 2
3 Phần 2: Giải quyết vấn đề
4 Chương 1: Cơ sở lí luận 4
5 Chương 2: Thực trạng và giải pháp 10
6 1. Thực trạng của vấn đề 10
 2. Các biện pháp đã tiến hành giải quyết 
7 12
 vấn đề:
8 Phần 3: Kết luận 22
9 Danh mục tài liệu tham khảo BIỆN PHÁP QUẢN LÍ CỦA HIỆU TRƯỞNG NHẰM NÂNG CAO
 CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
 PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do nghiên cứu
 Hoạt động chuyên môn trong trường phổ thông nói chung, trường Trung học 
cơ sở (THCS) nói riêng là hoạt động quyết định chất lượng hiệu quả giáo dục của 
nhà trường. Muốn có hoạt động chuyên môn tốt thì yếu tố quyết định là công tác 
quản lý chỉ đạo hoạt động của các tổ chuyên môn cần phải có kế hoạch và hiệu quả. 
Tuy nhiên, đây là một nội dung quản lý còn chưa được sự quan tâm đầy đủ của các 
chủ thể quản lý ở các trường THCS.
 Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS phản ánh các mặt hoạt động chuyên 
môn và qui định chất lượng dạy học cũng như các mặt hoạt động giáo dục khác của 
nhà trường. Chính vì vậy, hoạt động chuyên môn cũng như hoạt động của tổ chuyên 
môn đã được qui định trong điều lệ trường trung học do Bộ GD&ĐT ban hành. Qui 
định này được Sở Giáo dục và Phòng Giáo dục chỉ đạo các trường phổ thông thực 
hiện một cách triệt để.
 Với từng trường THCS, Ban Giám hiệu trường THCS chỉ đạo, quản lý hoạt 
động tổ chuyên môn nhằm quản lý giáo viên nhất là về chuyên môn nghiệp vụ, thực 
hiện kế hoạch giảng dạy, năng lực sư phạm của giáo viên trong phạm vi từng tổ 
chuyên môn.
 Về nguyên tắc, việc nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn trong các 
trường sẽ phát huy tinh thần nỗ lực sáng tạo của giáo viên trong tập thể sư phạm, tính 
đoàn kết nội bộ, năng lực điều hành hoạt động của tổ trưởng tổ chuyên môn cũng 
được phát huy, đồng thời tạo một động lực thôi thúc giáo viên trong các tổ chuyên 
môn phát huy nhiều sáng kiến, kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực giảng dạy và 
giáo dục.
 Mặt khác, tổ chuyên môn có vai trò quan trọng trong việc góp phần bồi dưỡng 
đội ngũ giáo viên tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các 
tiết dạy, sinh hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lượng dạy và 
học của trường.
 Những phân tích trên đây cho thấy, để tăng cường hiệu quả hoạt động của các 
tổ chuyên môn trong trường THCS, cần thiết phải tăng cường công tác quản lý hoạt 
động tổ chuyên môn trong nhà trường. Mặt khác, theo xu hướng phân cấp quản lý 
hiện nay, việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn phải được bắt đầu từ Chương 1
 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN
 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
I. Các khái niệm công cụ sử dụng trong nghiên cứu đề tài
 1. Tổ chuyên môn
 Tổ chuyên môn là cấp độ tổ chức hành chính chuyên môn dưới cấp trường. 
Nếu nhà trường là đơn vị giáo dục cấp cơ sở thì tổ chuyên môn là đơn vị tổ chức dưới 
cấp cơ sở, nhưng là cấp tổ chức triển khai cụ thể nhất, triệt để nhất các yêu cầu quan 
điểm và nội dung giáo dục bộ môn, là nơi trực tiếp quản lý các hoạt động giáo dục 
của người giáo viên theo các bộ môn hoặc nhóm bộ môn, quản lý nguồn nhân lực 
chủ yếu của nhà trường.
 Điều lệ trường phổ thông có quy định “ Hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, nhà 
giáo, viên chức thư viện, viên chức thiết bị thí nghiệm của trường trung học được tổ 
chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt động ở 
từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu 
sự quản lí chỉ đạo của hiệu trưởng, do hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu 
của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”. Theo quy định có thể hiểu: 
Tổ chuyên môn là một bộ phận của nhà trường, nơi tập hợp những nhóm giáo viên 
có cùng nhiệm vụ và phạm vi chuyên môn, có sự tương đồng về trình độ đào tạo nên 
có thể hiểu rõ được những khó khăn thuận lợi. Từ đó sẽ hạn chế những khó khăn và 
phát huy những điểm mạnh trong hoàn cảnh cụ thể.
 Tổ chuyên môn là đơn vị trực tiếp quản lý và điều hành công tác chuyên môn 
của mỗi giáo viên trong nhà trường. Trong thực tế phần lớn ở các nhà trường THCS 
tổ chuyên môn được tổ chức theo các nhóm bộ môn. Cách nhóm các bộ môn để sinh 
hoạt cùng tổ thường lựa chọn sự tương đồng giữa các môn. Ví dụ : Tổ tự nhiên : 
Toán, lí, hoá, sinh ; Tổ xã hội : Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Ngoại Ngữ ; Tổ năng khiếu 
: Âm nhạc, Mĩ thuật, Thể dục... Mỗi TCM có tổ trưởng và từ 1-2 tổ phó do hiệu 
trưởng bổ nhiệm và được kiện toàn theo từng năm học.
 2. Hoạt động tổ chuyên môn
 Hoạt động tổ chuyên môn bên cạnh việc quản lý nhân sự về mặt hành chính 
thì nhiệm vụ chủ yếu vẫn là quản lý chuyên môn nghiệp vụ. Hoạt động chuyên môn 
là hoạt động rất quan trọng, hoạt động này quyết định đến chất lượng giáo dục của 
nhà trường. Đây là nơi phản ánh đầy đủ nhất về sự lãnh đạo, quản lý và năng lực tổ 
chức hoạt động giảng dạy, giáo dục của nhà trường. Hiệu trưởng thông qua đội ngũ 
tổ trưởng, tổ phó chuyên môn quản lý mọi hoạt động chuyên môn thì đồng thời sẽ 
nâng cao chất lượng giáo dục ở các nhà trường. Hoạt động của tổ chuyên môn trong 
trường học gồm những nội dung sau : Năng lực tổ chức ở người tổ trưởng chuyên môn thể hiện ở chỗ dựa vào căn 
cứ biên chế năm học kế hoạch chung của nhà trường để xây dựng hành động chung 
của tổ sau đó tổ chức cho các thành viên trong tổ thực hiện dựa trên các văn bản pháp 
quy : Quy chế chuyên môn, luật, điều lệ và trên sự phân công công việc phù hợp với 
khả năng của từng cá thể. Cụ thể: Đó là việc tổ chức cho giáo viên thực hiện trương 
trình, soạn bài lên lớp, kiểm tra đánh giá chất lượng môn học của học sinh, bàn bạc 
và thống nhất các hoạt động nội, ngoại khoá, tổ chức các giờ dạy thực nghiệm chuyên 
đề, tổ chức cho giáo viên khai thác sử dụng có hiệu quả thiết bị và đồ dùng dạy học...
 Năng lực kiểm tra của người tổ trưởng chuyên môn thể hiện ở chỗ biết dựa 
trên cơ sở khoa học, xác định được tiêu chí đánh giá khách quan có thể đo lường 
được về lượng và đánh giá về chất để kiểm tra đánh giá các hoạt động chuyên môn 
theo bộ môn mà mình phụ trách. Người tổ trưởng chuyên môn cần có kế hoạch cụ 
thể cho các hoạt động kiểm tra đánh giá có như vậy mới thu hút được sự tham gia 
tích cực của các tổ viên, biến việc kiểm tra đánh giá thành việc tự kiểm tra. Thông 
qua kiểm tra để tìm và ghi nhận những mặt tích cực của giáo viên. Kịp thời điều chỉnh 
những sai sót lệch lạc giúp giáo viên không ngừng phấn đấu nâng cao hiệu quả công 
tác chuyên môn. Kết quả kiểm tra có thể trở thành thông tin tư vấn tích cực cho hiệu 
trưởng.
 Như vậy căn cứ vào những lí luận và thực tiễn đã nêu có thể khẳng định rằng 
: tổ trưởng chuyên môn là những người quản lý và như vậy họ là CBQL ở cấp cơ sở 
cuối cùng trong hệ thống giáo dục. Là cầu nối giữa đội ngũ giáo viên và người hiệu 
trưởng.
 4. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn
 Hoạt động quản lý đương nhiên là một yếu tố tạo nên chất lượng giáo dục. 
Quản lý TCM là hoạt động quản lý trực tiếp của chủ thể quản lý (tổ trưởng chuyên 
môn) tác động lên đối tượng quản lý là tập hợp giáo viên có cùng bộ môn hoặc nhóm 
bộ môn và học sinh. Hiệu trưởng dựa vào đó có thể quản lý nhiều mặt hoạt động, 
nhưng cơ bản nhất vẫn là hoạt động dạy học của giáo viên.
 Quản lý tổ chuyên môn có thể tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể như : quản lý 
việc thực hiện chương trình, quản lý bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, quản lý việc 
kiểm tra đánh giá của giáo viên đối với học sinh... Như vậy quản lý hoạt động chuyên 
môn là quá trình quản lý có định hướng có kế hoạch của Hiệu trưởng, Tổ trưởng 
chuyên môn đến công tác chuyên môn nghiệp vụ đưa hoạt động này đi theo một mục 
tiêu thống nhất chung của nhà trường.
II. Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS
 1. Vị trí, vai trò quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn trường THCS Công tác tư vấn chuyên môn của tổ trưởng chuyên môn có ảnh hưởng rất lớn 
đến chất lượng hoạt động quản lý của hiệu trưởng. Nhờ những tư vấn khách quan của 
người tổ trưởng chuyên môn mà hiệu trưởng phân công chuyên môn cho các giáo 
viên phù hợp với năng lực, điều kiện hoàn cảnh cá nhân. Trong quá trình thực hiện 
nhiệm vụ năm học cũng nhờ có tư vấn tổ trưởng chuyên môn mà người hiệu trưởng 
có được những quyết định kịp thời, xây dựng kế hoạch chỉ đạo hoạt động dạy học 
phù hợp với yêu cầu mục tiêu nội dung, phương pháp, phương tiện cho từng môn 
học.
 - Người đóng vai trò là trung tâm đoàn kết Irong tập thể sư phạm
 Đoàn kết là điều kiện đầu tiên để một tổ chuyên môn thành tập thể sư phạm 
và hơn nữa là tập thể mô phạm. Tổ trưởng chuyên môn xây dựng mối đoàn kết trên 
cơ sở thống nhất lấy mục tiêu giáo dục làm mục tiêu chung. Sự thành công của người 
Tổ trưởng chuyên môn thể hiện ở chỗ biết cách làm cho mỗi thành viên trong tổ luôn 
biết mình phải làm gì và làm như thế nào để đóng góp vào công việc chung có hiệu 
quả.. Để xây dựng mối đoàn kết tổ trưởng chuyên môn cần hiểu biết đặc điểm tâm 
sinh lí của các thành viên, nhu cầu công việc cá nhân các tổ viên, có khả năng giúp 
họ hợp tác với nhau.
 TCM trong trường THCS có vị trí, vai trò, chức năng và nhiệm vụ rất q uan 
trọng đối với chất lượng hiệu quả của quá trình dạy học. Để thực hiện thành công 
những vấn đề đó đều phải thông qua hoạt động thực tiễn của người tổ trưởng và các 
thành viên trong TCM. Do vậy người tổ trưởng cần phải nhận thức sâu sắc, đúng đắn 
và có tinh thần trách nhiệm cao, có đầy đủ phẩm chất và năng lực, biết quản lý tổ một 
cách khoa học.
 2. Hoạt động quản lý tổ chuyên môn ở trường THCS
 2.1. Nguyên tắc quản lý TCM
 Nguyên tắc quản lý giáo dục là những tiêu chuẩn, quy tắc cơ bản, nền tảng, 
những yêu cầu, những luận điểm cơ bản cần phải tuân theo trong tổ chức và hoạt 
động quản lý giáo dục nhằm đạt được mục tiêu phát triển giáo dục đã đề ra. Nguyên 
tắc phải đảm bảo phản ánh đúng bản chất các mối quan hệ quản lý, phù hợp qui luật 
tác động đến hoạt động của tổ chức, phù hợp mục tiêu, đảm bảo tính hệ thống và nhất 
quán. Trong điều hành hoạt động của TCM, cần đảm bảo các nguyên tắc sau:
 - Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong quản lý TCM: Đó là những bảo đảm 
việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác
giáo dục. Tuân thủ sự lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng trong điều hành hoạt động 
của tổ chuyên môn. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng vững mạnh để lãnh đạo hoạt động 
của nhà trường, của tổ chuyên môn. - Thực hiện công tác tham mưu, phối hợp các hoạt đông: Tham mưu với ban 
giám hiệu trong tổ chức thực hiện các hoạt động dạy học giáo dục; phối hợp với các 
TCM khác, với giáo viên chủ nhiệm, với đoàn thể, với cha mẹ học sinh và cộng 
đồng... trong giáo dục HS và huy động nguồn lực phát triển nhà trường
 - Quản lý cơ sở vật chất tài sản của TCM.
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý của tổ trưởng chuyên môn và 
hoạt động tổ chuyên môn trường THCS
 1. Yếu tố chủ quan
 Để thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của tổ trưởng 
các trường THCS không chỉ có các điều kiện bên ngoài tác động mà còn có các phẩm 
chất năng lực quản lý và trình độ chuyên môn cuả chính người quản lý.Tổ trưởng 
chuyên môn muốn ‘chèo lái’ tốt con thuyền tổ chuyên môn của mình trước hết phải 
có phẩm chất chính trị vững vàng, biết hy sinh cái riêng để cống hiến cho sự nghiệp 
chung. Có đạo đức tác phong mẫu mực, đi đầu gương mẫu trong mọi hoạt động của 
tổ chuyên môn và của nhà trường. Nắm vững chủ trương chính sách của Đảng, pháp 
luật của nhà nước và những quy định quy chế của ngành.
 Không ngừng học hỏi trau dồi nghiệp vụ quản lý của mình. Thông tin phản 
hồi 2 chiều nhanh chóng chính xác từ phía giáo viên đến hiệu trưởng, và ngược lại. 
Tư vấn đắc lực cho hiệu trưởng về công tác tổ chuyên môn.
 Để quản lý tốt mọi hoạt động của tổ chuyên môn tổ trưởng phải là người có 
kiến thức sâu rộng, toàn diện các môn học tổ mình phụ trách. Phải làm cho giáo viên 
phải tâm phục tự nguyện hoạt động dưới sự lãnh đạo của mình.
 2. Yếu tố khách quan
 Ngoài những yếu tố do chính bản thân người quản lý ảnh hưởng đến công việc 
còn có những yếu tố của môi trường bên ngoài tác động vào việc quản lý tổ chuyên 
môn.
 Sự bất cập về đội ngũ : số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên tổ chuyên 
môn có ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý tổ chuyên môn. Sự điều động phân 
công giáo viên hoàn toàn phụ thuộc phòng Giáo dục dẫn đến tình trạng thừa thiếu 
cục bộ hoặc không đồng đều về cơ cấu bộ môn gây khó khăn cho công tác chuyên 
môn của tổ chuyên môn ảnh hưởng đến công việc quản lý của tổ trưởng.
 Sự hợp tác phối kết hợp của các tổ chức trong và ngoài nhà trường : Để quản 
lý tổ chuyên môn đòi hỏi người tổ trưởng phải có sự hợp tác giữa các cá nhân trong 
tổ tạo sự đoàn kết, kết hợp với các tổ chức trong nhà trường trong công tác chuyên 
môn cũng như chất lượng học tập của học sinh như : Đội thiếu niên, đoàn thanh niên, 
tổ chủ nhiệm..kết hợp với các tổ chức ngoài nhà trường tuyên truyền, giáo dục học 
sinh : Hội phụ huynh, chính quyền sở tại...
 Điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học: Mục tiêu cuối cùng của các 
nhà trường giáo dục những con người hoàn thiện về tri thức và phẩm chất đạo đức